Kết quả tinh gọn tổ chức bộ máy ở Hà Nội - Thành tựu không thể phủ nhận

Báo Hànôịmới trân trọng giới thiệu tới bạn đọc loạt bài viết: Kết quả tinh gọn tổ chức bộ máy ở Hà Nội - Thành tựu không thể phủ nhận.

Bài 1: Yêu cầu thực tiễn và quan điểm của Đảng

Trong quá trình phát triển và hội nhập sâu rộng hiện nay, yêu cầu cấp thiết đặt ra cho bộ máy nhà nước Việt Nam là phải được tổ chức tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu quản trị quốc gia hiện đại và phục vụ tốt nhất cho nhân dân. Đây còn là nhiệm vụ chính trị quan trọng, lâu dài và cấp bách trong bối cảnh mới mà Đảng ta đã quyết tâm thể hiện rõ tinh thần đổi mới, quyết liệt cải cách qua nhiều nghị quyết quan trọng.

Yêu cầu thực tiễn khách quan

Trước hết, yêu cầu thực tiễn từ tình hình tổ chức bộ máy hiện nay đòi hỏi phải tiến hành cải cách mạnh mẽ. Qua tổng kết thực tiễn, Đảng ta đã chỉ rõ: Tổ chức bộ máy vẫn còn cồng kềnh, hoạt động kém hiệu lực, hiệu quả; chức năng, nhiệm vụ của một số tổ chức còn chồng chéo; số lượng đầu mối tổ chức và biên chế đông, phân tán, chưa hợp lý.

Theo Báo cáo chính trị tại Đại hội XIII của Đảng, tính đến năm 2020, cả nước có gần 3 triệu cán bộ, công chức, viên chức hưởng lương từ ngân sách nhà nước. Con số này tạo áp lực không nhỏ lên ngân sách quốc gia trong điều kiện nguồn lực tài chính còn hạn chế, đồng thời, làm gia tăng gánh nặng chi thường xuyên, ảnh hưởng đến nguồn lực đầu tư phát triển.

Thứ hai, yêu cầu từ sự phát triển kinh tế - xã hội trong giai đoạn mới càng đặt ra yêu cầu đổi mới tổ chức bộ máy. Trong bối cảnh cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, nền hành chính truyền thống nếu không được cải cách sẽ trở nên trì trệ, kém thích ứng.

Để đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế, bộ máy nhà nước cần được tái cơ cấu, tổ chức lại theo hướng tinh gọn, chuyên nghiệp, hiện đại và linh hoạt hơn. Đặc biệt, khi Chính phủ đã xác định mục tiêu đến năm 2030 là xây dựng nền hành chính dân chủ, hiện đại, chuyên nghiệp, hiệu lực, hiệu quả, thì yêu cầu cải cách bộ máy hành chính càng trở nên cấp thiết.

Thứ ba, thực tiễn cho thấy bộ máy hành chính cồng kềnh đang là rào cản trong công cuộc phục vụ nhân dân. Người dân và doanh nghiệp cần một nền hành chính phục vụ, nhanh gọn, minh bạch, không gây phiền hà. Những thủ tục hành chính rườm rà, phân cấp không rõ ràng, sự phối hợp kém giữa các cơ quan gây nên tình trạng trì trệ, làm mất lòng tin của nhân dân vào bộ máy chính quyền. Do đó, việc sắp xếp lại bộ máy, giảm tầng nấc trung gian, xóa bỏ sự chồng chéo chức năng là yêu cầu bắt buộc để nâng cao chất lượng phục vụ, tăng tính minh bạch và hiệu lực thực thi.

Cuối cùng, yêu cầu từ thực tiễn ngân sách nhà nước đòi hỏi phải tinh giản đội ngũ và tái cấu trúc bộ máy. Chi thường xuyên của ngân sách nhà nước, đặc biệt là chi cho nguồn nhân lực, đang chiếm tỷ trọng lớn. Theo Bộ Tài chính, trong giai đoạn 2016-2020, chi thường xuyên chiếm tới 63-67% tổng chi ngân sách, trong đó chủ yếu là chi cho bộ máy hành chính. Đây là áp lực không nhỏ, đặt ra yêu cầu phải tinh giản biên chế, nâng cao hiệu suất công việc, đồng thời bảo đảm hiệu quả sử dụng nguồn lực quốc gia.

Tháng 2-2025, Trung ương, Quốc hội tổ chức họp bàn về tinh gọn bộ máy. Ảnh: VGP

Quan điểm nhất quán, xuyên suốt của Đảng về tinh gọn bộ máy Nhà nước

Trước những yêu cầu cấp bách và khách quan đó, Đảng ta đã có những chủ trương rõ ràng, xuyên suốt và quyết liệt nhằm đổi mới tổ chức bộ máy nhà nước theo hướng tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả. Một trong những văn kiện nền tảng là Nghị quyết số 18-NQ/TƯ, ngày 25-10-2017 của Hội nghị Trung ương 6 khóa XII về “Một số vấn đề tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả”.

Nghị quyết số 18-NQ/TƯ khẳng định: “Tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị còn cồng kềnh, nhiều tầng nấc trung gian, chức năng, nhiệm vụ còn chồng chéo, trùng lặp; hiệu lực, hiệu quả hoạt động còn thấp; phân cấp, phân quyền chưa hợp lý; cơ chế kiểm soát quyền lực chưa rõ; tổ chức bộ máy chưa thật sự gắn với vị trí việc làm và cơ cấu lại đội ngũ cán bộ”.

Nghị quyết nêu rõ mục tiêu là “tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả theo hướng: Kiên quyết, kiên trì thực hiện; có bước đi, lộ trình phù hợp; làm đến đâu chắc đến đó; có hiệu quả, không gây xáo trộn lớn”.

Bên cạnh đó, Nghị quyết số 19-NQ/TƯ, cũng được Hội nghị Trung ương 6 khóa XII thông qua, đã chỉ rõ mục tiêu cụ thể: “Đến năm 2021, cơ bản hoàn thành việc sắp xếp tinh gọn bộ máy, cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức; đến năm 2030, tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả theo hướng hiện đại”.

Quan điểm chỉ đạo của Đảng là: “Tinh giản biên chế không phải là cắt giảm một cách cơ học, mà phải gắn với cơ cấu lại đội ngũ, nâng cao chất lượng và hiệu quả công vụ; khuyến khích tự nguyện thôi việc, nghỉ hưu trước tuổi; lấy chất lượng phục vụ nhân dân làm trung tâm”. Điều này thể hiện rõ trong Chỉ thị số 02-CT/TƯ ngày 18-5-2021 của Bộ Chính trị về việc đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết số 18 và 19 (khóa XII), trong đó nhấn mạnh yêu cầu không “làm hình thức”, mà phải tạo chuyển biến thực chất.

Không chỉ dừng lại ở việc tinh giản đầu mối tổ chức, quan điểm của Đảng còn bao hàm yêu cầu hoàn thiện thể chế phân cấp, phân quyền gắn với kiểm tra, giám sát và kiểm soát quyền lực. Đảng khẳng định: Muốn bộ máy tinh gọn nhưng vẫn vận hành hiệu quả thì phải rõ trách nhiệm, rõ thẩm quyền, rõ cơ chế phối hợp và rõ tiêu chí đánh giá hiệu quả.

Đặc biệt, quan điểm nhất quán của Đảng là phải đặt nhân dân vào trung tâm phục vụ, và bộ máy phải vì dân mà hoạt động. Việc sắp xếp tổ chức, tinh gọn bộ máy không nhằm mục tiêu tiết kiệm đơn thuần, mà phải nhằm phục vụ tốt hơn, minh bạch hơn, hiệu quả hơn các nhu cầu và quyền lợi của nhân dân. Đó cũng chính là tinh thần được thể hiện rõ trong Văn kiện Đại hội XIII của Đảng, khi đề cập yêu cầu “phát triển chính phủ điện tử hướng tới chính phủ số, đổi mới quản lý, ứng dụng khoa học - công nghệ, tinh gọn tổ chức, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức”.

Không những vậy, để bộ máy sau khi tinh gọn vận hành hiệu quả, Đảng còn nhấn mạnh vai trò của các công cụ kiểm soát quyền lực. Trong đó, phải phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc, báo chí, các tổ chức chính trị - xã hội và đặc biệt là cơ chế giám sát của nhân dân thông qua đại biểu dân cử và hệ thống pháp luật. Tinh gọn nhưng không tập trung quyền lực một chiều, tinh gọn phải đi kèm minh bạch và trách nhiệm giải trình.

Yêu cầu tinh gọn bộ máy nhà nước là tất yếu trong tiến trình phát triển và hội nhập của đất nước. Thực tiễn khách quan, cùng với những đòi hỏi cấp bách của thời đại mới, đặt ra nhiệm vụ phải tổ chức lại bộ máy nhà nước một cách khoa học, hợp lý, tinh gọn, hiệu lực và hiệu quả hơn. Quan điểm của Đảng về vấn đề này là toàn diện, rõ ràng, nhất quán, thể hiện tầm nhìn chiến lược và quyết tâm chính trị cao.

Việc triển khai các nghị quyết, đặc biệt là Nghị quyết số 18 và 19 của Hội nghị Trung ương 6 khóa XII, không chỉ là cải cách mang tính kỹ thuật tổ chức, mà còn là cải cách mang tính thể chế và đạo lý, bảo đảm quyền lợi của người dân, củng cố niềm tin vào Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.

Tinh gọn bộ máy không chỉ là sự thu hẹp về lượng, mà còn là nâng tầm về chất; không chỉ là nhiệm vụ quản trị hành chính, mà còn là một cam kết chính trị vì dân, do dân và vì tương lai của dân tộc. Với sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng, sự đồng thuận của nhân dân, công cuộc tinh gọn bộ máy chắc chắn sẽ tạo nên bước đột phá mới, đưa đất nước phát triển mạnh mẽ, bền vững hơn trong thời kỳ mới.

(Còn nữa)

Lê Thị Hoàng Anh (Văn phòng Đảng ủy Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam)