Kết nối phát triển công nghệ sinh học

Đại diện Công ty TNHH Chất dẻo thân thiện (Eco Polymers) ở Khu công nghiệp Hố Nai giới thiệu các sản phẩm vật liệu thân thiện với môi trường của công ty tại Triển lãm Khoa học và công nghệ ở Techfest Dong Nai 2025. Ảnh: Hải Quân

CNSH là một trong những lĩnh vực có tác động lớn, được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực như: nông nghiệp, công nghiệp chế biến, y dược, bảo vệ môi trường, quốc phòng - an ninh…

Nhiều tiềm năng về công nghệ sinh học

Tại Hội thảo khoa học quốc gia Chiến lược phát triển CNSH giai đoạn 2026-2030, tầm nhìn đến năm 2045 do Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh phối hợp với Tập đoàn CT Group tổ chức vào cuối tháng 11-2025, GS.TS Lê Thị Thanh Mai, Giám đốc Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh chia sẻ: Thị trường CNSH toàn cầu năm 2025 ước tính khoảng 1,8 ngàn tỷ USD. Con số này dự báo sẽ tăng gấp đôi vào năm 2030 với các động lực chính bao gồm tiến bộ trong nghiên cứu, ứng dụng trí tuệ nhân tạo, công nghệ chỉnh sửa gen và nhu cầu ngày càng tăng đối với các giải pháp tiên tiến trong y tế, nông nghiệp và công nghiệp. Thị trường này tại Việt Nam chỉ đạt khoảng 1,5 tỷ USD, tức chiếm chưa đến 0,1% thị trường thế giới.

PGS.TS Nguyễn Phú Hùng, Vụ trưởng Vụ Khoa học kỹ thuật và công nghệ (Bộ KHCN) nhận định: Lĩnh vực CNSH của Việt Nam đã và đang có bước tiến và làm chủ được một số công nghệ hiện đại. Các bộ, ngành, địa phương ngày càng chú trọng, tăng cường đầu tư và phát triển tiềm lực KHCN: hiện đại hóa phòng thí nghiệm, trang thiết bị; ưu tiên các chương trình KHCN cấp quốc gia; khuyến khích sử dụng sản phẩm CNSH trong nước; thu hút và sử dụng hiệu quả đội ngũ chuyên gia, nhân lực chất lượng cao…

Chủ tịch Tập đoàn CT Group Trần Kim Chung chia sẻ: Tập đoàn CT Group xác định CNSH là một trong 5 trụ cột chiến lược trong giai đoạn phát triển mới, đặc biệt liên quan đến y sinh, nông nghiệp chính xác, năng lượng xanh và vật liệu sinh học… Để tạo ra sức bật đột phá thì mô hình Hợp tác 3 nhà (Nhà nước - nhà trường - doanh nghiệp) sẽ là chìa khóa quan trọng đưa CNSH Việt Nam bứt phá trong giai đoạn tới. Tập đoàn CT Group và Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh hiện là đối tác chiến lược toàn diện, đã và đang phối hợp chặt chẽ trong nghiên cứu, phát triển các sản phẩm KHCN quốc gia và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao.

Tại Đồng Nai, Tỉnh ủy viên, Giám đốc Sở KHCN Phạm Văn Trinh chia sẻ: Xác định CNSH là lĩnh vực trọng tâm, trọng điểm và là một trong những giải pháp đột phá quan trọng để chuyển đổi mô hình tăng trưởng kinh tế, nâng cao giá trị sản phẩm, hướng đến sản xuất xanh, sạch và bền vững, tỉnh Đồng Nai đã định hướng tích hợp phát triển ngành công nghiệp ứng dụng CNSH vào Quy hoạch tỉnh Đồng Nai giai đoạn 2021-2030, cùng với đó đã ban hành và triển khai một loạt chương trình, chính sách làm cơ sở để phát triển lĩnh vực này.

Trong đó có Đề án Phát triển công nghiệp sinh học ngành nông nghiệp giai đoạn 2021-2025 và định hướng đến năm 2030, kế hoạch về phát triển và ứng dụng CNSH phục vụ phát triển bền vững đất nước trong tình hình mới; kế hoạch triển khai thực hiện Đề án Phát triển khoa học và ứng dụng, chuyển giao công nghệ thúc đẩy kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp đến năm 2030; kế hoạch phát triển công nghiệp sinh học ngành công thương đến năm 2030…

Tỉnh chú trọng phát triển kinh tế tuần hoàn, đặc biệt thông qua việc ứng dụng CNSH để sản xuất chế phẩm sinh học, phân bón hữu cơ và triển khai các mô hình biogas phát điện từ chất thải chăn nuôi; ứng dụng sinh học phân tử trong nghiên cứu và phát triển giống đối với nhiều loài cây trồng, nhân rộng thành công các mô hình sử dụng chế phẩm vi sinh bản địa (IMO). Toàn tỉnh đã hình thành hơn 50 chuỗi liên kết sản xuất có ứng dụng công nghệ, giúp nông sản gia tăng giá trị và ổn định đầu ra…

Định vị các chiến lược, nhiệm vụ trọng tâm

Theo PGS.TS Nguyễn Phú Hùng, xác định rõ vị trí, vai trò và tầm quan trọng của việc phát triển và ứng dụng CNSH, Đảng và Nhà nước đã luôn quan tâm và tạo điều kiện để phát triển CNSH. Trong đó, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 36-NQ/TW về phát triển và ứng dụng CNSH phục vụ phát triển bền vững đất nước trong tình hình mới. Chính phủ ban hành Nghị quyết số 189/NQ-CP về ban hành chương trình hành động thực hiện Nghị quyết số 36-NQ/TW. Bên cạnh đó, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Trong nghị quyết này có nêu CNSH là một trong những lĩnh vực được ưu tiên đầu tư phát triển…

Bên cạnh đó, công nghệ y - sinh học tiên tiến là một trong 11 nhóm công nghệ chiến lược trong danh mục công nghệ chiến lược và sản phẩm công nghệ chiến lược theo Quyết định số 1131/QĐ-TTg, ngày 12-6-2025 của Thủ tướng Chính phủ.

Cũng tại hội thảo nói trên, PGS.TS Nguyễn Hữu Ninh, Phó Vụ trưởng Vụ KHCN, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho rằng: Để thúc đẩy, kết nối CNSH, trong thời gian tới cần hoàn thiện hành lang pháp lý, cơ chế về CNSH, đầu tư tập trung những lĩnh vực ưu tiên của CNSH. Các địa phương và đơn vị liên quan cần đào tạo nguồn nhân lực, cán bộ nghiên cứu về CNSH, xây dựng các chương trình nghiên cứu về CNSH song phương, đa phương; hiện đại hóa các phòng thí nghiệm, trung tâm, viện nghiên cứu về CNSH…

Hải Quân