Israel tính kiểm soát Gaza, không dễ

Ngày 8-8, sau cuộc họp kéo dài 10 tiếng, nội các an ninh Israel phê duyệt kế hoạch mở rộng chiến sự bằng cách kiểm soát toàn bộ TP Gaza, tờ New York Times đưa tin.

Quyết định này được đưa ra theo đề xuất của Thủ tướng Israel - ông Benjamin Netanyahu bất chấp sự phản đối của giới lãnh đạo quân sự Israel. Mục đích là để giành thắng lợi quyết định đối với tổ chức vũ trang Hồi giáo Hamas - bên khơi mào cuộc chiến bằng cuộc tấn công Israel và bắt hơn 250 người làm con tin vào tháng 10-2023.

Trước cuộc họp, ông Netanyahu thậm chí bày tỏ ý định kiểm soát toàn bộ Dải Gaza - vùng đất trải dài từ TP Gaza ở phía bắc đến TP Khan Younis ở phía nam.

Binh sĩ Israel hoạt động ở TP Gaza ngày 8-8. Ảnh: Lực lượng Phòng vệ Israel

5 nguyên tắc của Israel

Nội các an ninh Israel cũng thông qua 5 nguyên tắc để chấm dứt chiến sự bao gồm: giải giáp Hamas; hồi hương 50 con tin, trong đó 20 người được cho là vẫn còn sống; phi quân sự hóa Gaza; kiểm soát an ninh của Israel đối với vùng đất này; thành lập một chính quyền dân sự thay thế tại Gaza mà không có sự tham gia của Hamas hay chính quyền Palestine.

Hiện tại, Lực lượng Phòng vệ Israel đã kiểm soát khoảng 75% diện tích của Dải Gaza. TP Khan Younis là nơi Israel vẫn chưa kiểm soát. Nhiều người trong số hai triệu người Palestine ở Gaza, bao gồm những người phải rời bỏ nhà cửa, đang sống chen chúc trong lều trại tạm bợ và căn hộ tại Khan Younis.

Chuẩn tướng đã nghỉ hưu của Israel – ông Amir Aviv ước tính rằng nếu chiếm được toàn bộ TP Gaza, Israel sẽ kiểm soát khoảng 85% dải đất này.

“TP Gaza là trái tim của Dải Gaza, là trung tâm của chính quyền Hamas. Sự sụp đổ của TP Gaza cũng gần như là sự sụp đổ của Hamas. Việc chiếm TP Gaza sẽ thay đổi cục diện chiến sự” - ông Amir Aviv nói.

Kế hoạch tấn công mới được đưa ra trong bối cảnh đàm phán ngừng bắn giữa Israel và Hamas rơi vào bế tắc. Cả hai bên đều khăng khăng không nhượng bộ các yêu cầu cốt lõi của nhau. Hamas đòi hỏi một lệnh ngừng bắn lâu dài và Israel phải rút quân hoàn toàn. Trong khi đó, cả Israel và Hamas đều bác bỏ đề xuất hòa bình do Mỹ khởi xướng.

Vài ngày trước, các quan chức Mỹ và Israel đưa ra ý tưởng về một thỏa thuận “được ăn cả ngã về không” cho cuộc chiến ở Gaza. Theo đó, Hamas sẽ trao trả tất cả các con tin để đổi lấy tù nhân Palestine và chiến sự sẽ kết thúc với một số điều kiện nhất định. Nếu không, lực lượng Israel sẽ tiếp tục chiến dịch quân sự.

Nhiệm vụ khó khăn

Về mặt quân sự, việc chiếm nốt phần còn lại của Gaza là điều khả thi. Tuy nhiên, việc kiểm soát Gaza đặt ra vô số thách thức cho lực lượng Israel.

Trước hết, quân đội Israel sẽ phải chịu trách nhiệm chăm lo và quản lý 2 triệu dân ở Gaza - những người đã bị dồn vào các lều trại tạm bợ trong vùng đệm hoặc khu vực chưa bị quân sự hóa.

Họ sẽ phải cung cấp từ thực phẩm, nước uống cho đến các nhu yếu phẩm khác cho dân chúng. Hơn nữa, Israel còn phải đối mặt bài toán đảm bảo an ninh và duy trì các dịch vụ thiết yếu cho những người dân mà phần lớn mang thái độ thù địch sau hai năm chiến sự khốc liệt đã san phẳng nhiều khu vực của Gaza và khiến hàng chục nghìn người thiệt mạng.

“Chiếm đóng quân sự một khu vực như thế là một nhiệm vụ cực kỳ khó khăn, gần như là bất khả thi. Quân đội chỉ quen chiến đấu nhưng giờ đây họ sẽ phải vừa chiến đấu vừa đảm bảo an ninh, vừa quản lý toàn bộ Dải Gaza và cung cấp mọi thứ cho dân chúng” - Mark Chandler, cựu Giám đốc Trung tâm Trung Đông và châu Phi của Cơ quan Tình báo Quốc phòng Mỹ (DIA), hiện là GS tại ĐH Coastal Carolina (Mỹ) nói với đài KFOX14.

Tổng tham mưu trưởng Lực lượng Phòng vệ Israel - Trung tướng Eyal Zamir phản đối kế hoạch này, theo bốn nguồn an ninh Israel đề nghị không nêu tên. Họ cho biết ông đã chia sẻ những lo ngại về tình trạng kiệt sức của binh sĩ cũng như việc quân đội phải chịu trách nhiệm quản lý hàng triệu người Palestine ở Gaza.

Theo các nguồn tin, giới lãnh đạo quốc phòng Israel muốn một lệnh ngừng bắn mới thay vì gia tăng chiến sự. Lực lượng Phòng vệ Israel tin rằng họ có thể chiếm được các phần còn lại của Gaza trong vòng vài tháng. Nhưng việc thiết lập một hệ thống tương tự như hệ thống quản lý ở Bờ Tây sẽ cần tới 5 năm chiến đấu liên tục, ba nguồn tin an ninh cho hay

Những người ủng hộ kế hoạch chiếm đóng toàn diện Dải Gaza cho rằng đây là cách duy nhất để xóa sổ Hamas - mục tiêu mà ông Netanyahu đã đặt ra. Tuy nhiên, các nhà phân tích quân sự cho rằng điều này gần như không thể thực hiện. Hamas tuy đã mất phần lớn lãnh đạo và bị suy yếu nhưng vẫn còn các tay súng rải rác khắp Gaza.

Một số nhà phân tích quân sự xem động thái của ông Netanyahu là chiêu thức nhằm gây áp lực buộc Hamas quay lại bàn đàm phán. Tuy nhiên, Hamas vẫn kiên quyết không giải giáp cho đến khi các yêu cầu của họ được đáp ứng, đồng thời lợi dụng các con tin Israel để cản trở thỏa thuận ngừng bắn.

Gần đây, Hamas công bố video cho thấy các con tin trong tình trạng tiều tụy, làm gia tăng áp lực trong nước lên chính phủ Israel, với nhiều cuộc biểu tình đòi đạt được thỏa thuận ngừng bắn. Cùng lúc, khủng hoảng nhân đạo tại Gaza càng làm tăng sức ép lên Israel từ cộng đồng quốc tế.

“Hamas đang tự tin hơn nhờ sự chú ý của truyền thông và quốc tế về khủng hoảng nhân đạo. Tổ chức này không nghĩ Israel còn được thế giới ủng hộ. Nếu ông Netanyahu định dùng chiêu thức này để ép Hamas đàm phán thì thời điểm này là sai lầm vì Hamas đang cảm thấy mạnh mẽ nhờ làn sóng phản đối Israel trên toàn cầu” - ông Chandler nhận xét.

Đe dọa mạng sống của con tin

Bên cạnh đó, quyết định mở rộng chiến dịch tấn công để kiểm soát hoàn toàn Gaza tiềm ẩn nguy cơ đe dọa mạng sống của các con tin còn nằm trong tay Hamas.

Các thành viên phe đối lập ở Israel và gia đình các con tin bị Hamas giam giữ tại Gaza đã cảnh báo về việc mở rộng hoạt động quân sự.

“Chiếm đóng Gaza là một ý tưởng hành động tồi tệ, một ý tưởng đạo đức tồi tệ và một ý tưởng kinh tế tồi tệ” - ông Yair Lapid, lãnh đạo phe đối lập tại quốc hội Israel, phát biểu với các phóng viên ngày 6-8 sau cuộc gặp với ông Netanyahu.

Gia đình các con tin lo ngại rằng việc mở rộng quyền kiểm soát của Israel ở Gaza có thể dẫn đến việc lực lượng Israel vô tình giết chết con tin hoặc Hamas sẽ hành quyết họ.

Trong số 250 người đã bị bắt làm con tin trong vụ tấn công do Hamas phát động năm 2023, có hơn 30 con tin đã bị giết trong khi bị giam giữ, theo thống kê của New York Times.

“Hamas là một tổ chức khủng bố tàn bạo. Họ sẽ giết con tin nếu lực lượng Israel đến gần họ” - ông Elhanan Danino, cha của một con tin Israel bị Hamas giết chết một năm trước khi binh lính Israel hoạt động gần một đường hầm ở phía nam Gaza, nói.

Lực lượng Phòng vệ Israel hoạt động ở Gaza hồi tháng 7. Ảnh: Lực lượng Phòng vệ Israel/X

Trao đổi với đài CNN, cựu Thủ tướng Israel - ông Ehud Olmert nhận định kế hoạch nhằm kiểm soát hoàn toàn TP Gaza sẽ không cứu được những con tin còn lại, mà ngược lại sẽ gây nguy hiểm đến tính mạng của họ. Ông cũng cảnh báo chiến dịch mở rộng tấn công sẽ khiến nhiều binh sĩ Israel thiệt mạng và gây thêm chết chóc cho nhiều người vô tội.

Israel đang bị cô lập trên trường quốc tế do khủng hoảng nhân đạo tại Gaza. Nhiều đồng minh phương Tây đã kêu gọi chấm dứt chiến sự và gây áp lực để Israel cho phép viện trợ nhân đạo nhiều hơn. Kế hoạch mở rộng chiếm đóng Gaza có thể khiến Israel càng bị cô lập hơn.

Reuters đưa tin ngày 8-8, Thủ tướng Đức Friedrich Merz tuyên bố Đức sẽ ngừng xuất khẩu các thiết bị quân sự có thể được sử dụng ở Dải Gaza. Ông Merz nhấn mạnh việc tìm cách cứu con tin, đàm phán ngừng bắn và chấm dứt nỗi đau của người dân ở Gaza là những ưu tiên hàng đầu của Đức.

Theo Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm (SIPRI), Đức cung cấp 30% lượng vũ khí nhập khẩu chính của Israel trong giai đoạn 2019-2023, chủ yếu là thiết bị hải quân, bao gồm khinh hạm lớp Sa’ar 6 vốn đã được sử dụng trong chiến sự Gaza.

Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen là một trong những nhà lãnh đạo nước ngoài kêu gọi Israel xem xét lại quyết định tiến vào TP Gaza. Viết trên mạng xã hội X ngày 8-8, bà von der Leyen kêu gọi các bên ngừng bắn ngay lập tức và tiếp cận viện trợ nhân đạo không bị cản trở tại Gaza.

Cùng ngày, Saudi Arabia lên án bất kỳ động thái nào của Israel nhằm chiếm đóng Gaza.

HỒNG VÂN