Israel phá hủy cơ sở hạt nhân bí mật của Iran sau khi Tehran đẩy mạnh làm giàu uranium

Một báo cáo mới đây của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) đã xác nhận rằng Iran tiếp tục đẩy mạnh hoạt động làm giàu uranium, gần đạt đến mức cần thiết để tạo ra vũ khí hạt nhân.

Theo đại diện IAEA, tính đến cuối tháng 10/2024, Iran đã tích lũy được 181 kg uranium làm giàu tới cấp độ 60%, như vậy con số này đã tăng thêm 17,6 kg kể từ tháng 8/2024, tương đương với số lượng cần thiết để sản xuất 4 quả bom nguyên tử.

"Làm giàu uranium lên mức 60% là bước cuối cùng trước khi đạt đến cấp độ vũ khí (90%)", ấn phẩm Associated Press lưu ý, đồng thời nhấn mạnh nguy cơ lớn từ chương trình hạt nhân của Iran.

Bên cạnh đó, các chuyên gia đến từ IAEA ước tính rằng với 42 kg uranium ở mức độ làm giàu như hiện tại đủ để Iran tạo ra một đầu đạn hạt nhân, nếu sau đó hàm lượng được tăng lên mức 90%.

Trong lúc này, Tehran đã đưa ra đề nghị hạn chế tăng thêm trữ lượng uranium được làm giàu lên mức 60% để đổi lấy việc các nước phương Tây từ chối thông qua thêm những nghị quyết trừng phạt chống lại họ.

Tuyên bố nói trên được đưa ra sau cuộc đàm phán giữa Tổng Giám đốc IAEA - ông Rafael Grossi và Tổng thống Iran - ông Masoud Pezeshkian tại Tehran, việc chuẩn bị cho bước đi này đã bắt đầu tại cơ sở hạt nhân Fordo và Natanz.

Tuy nhiên sự hợp tác giữa chính quyền Tehran với IAEA vẫn còn rất hạn chế, phải tới gần đây Iran mới đồng ý bổ sung 4 thanh tra viên sau khi cấm hầu hết các chuyên gia của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử quốc tế tiếp cận những địa điểm nhạy cảm.

Nhưng cần nhấn mạnh, vướng mắc giữa đôi bên vẫn còn sâu sắc, liên quan dấu vết uranium không giải thích được tại một số địa điểm mà Iran tránh khai báo, cũng như các thanh sát viên phàn nàn việc chưa được tiếp cận những khu vực quan trọng.

Việc Iran nâng khối lượng làm giàu uranium, cùng với các tuyên bố của giới lãnh đạo về thay đổi học thuyết hạt nhân có thể dẫn tới một cuộc tấn công phủ đầu của Israel.

Đây là nguy cơ có thực bởi chính quyền Tel Aviv từng thực hiện những chiến dịch quân sự tương tự tại Iraq và Syria nhằm xóa bỏ khả năng đối thủ chế tạo vũ khí hạt nhân.

Và có vẻ như Israel đã thực hiện bước đi răn đe đầu tiên khi trung tâm nghiên cứu tối mật Taleghan-2, nằm trong khuôn viên tổ hợp quân sự ở Parchin đã trở thành mục tiêu của Israel trong cuộc không kích gần đây, cổng thông tin Axios nói rõ.

Theo ấn phẩm, trung tâm này có liên quan đến chương trình vũ khí hạt nhân Amad của Iran, dự án nói trên mặc dù đã chính thức bị đóng băng vào năm 2003, tuy nhiên các cuộc thí nghiệm đã được tiếp tục vào năm 2024, làm dấy lên nghi ngờ trên phạm vi quốc tế.

Một quan chức Mỹ giấu tên cho hay, hoạt động của Taleghan-2 bí mật đến mức chỉ một bộ phận nhỏ lãnh đạo Iran biết về nó. Cơ sở này được sử dụng cho nghiên cứu khoa học liên quan đến sản xuất nhiên liệu hạt nhân rắn và phát triển chất nổ cho các thiết bị hạt nhân.

Vài tháng trước vụ tấn công, Cơ quan Tình báo Quốc gia Mỹ đã sửa đổi đánh giá về chương trình hạt nhân của Iran. Nhà Trắng đã cảnh báo riêng với Tehran phải ngừng các hoạt động đáng ngờ.

Tuy nhiên Iran đã phớt lờ những tín hiệu này, do vậy khi Israel bắt đầu lên kế hoạch cho hoạt động tấn công, cơ sở Taleghan-2 được chọn là một trong những mục tiêu.

Nguyên nhân là bởi vì cơ sở nói trên không chính thức nằm trong chương trình hạt nhân mà Iran đã thông báo với thế giới, tức là không sợ vượt qua "lằn ranh đỏ".

Vào ngày 26/10, một cuộc tấn công của Israel đã phá hủy ba tòa nhà trong khuôn viên trung tâm nói trên, bao gồm một nhà kho thiết bị và cơ sở sản xuất nhiên liệu hạt nhân rắn.

Theo các chuyên gia, điều này đã gây ra thiệt hại nghiêm trọng cho nỗ lực của Iran nhằm tiếp tục công việc chế tạo vũ khí hạt nhân, đồng thời là lời cảnh báo Israel nắm rõ mọi hoạt động của Tehran và đủ khả năng phá hủy bất cứ mục tiêu nào trong trường hợp cần thiết.

Bạch Dương

Theo Associated Press/Axios