Iran phóng tên lửa siêu vượt âm Fattah: Vũ khí giúp thay đổi cục diện xung đột với Israel?

Tên lửa siêu vượt âm Fattah do Iran sản xuất.

Tên lửa Fattah xuất trận

Vào ngày 18/6, Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) thông báo đã triển khai tên lửa đạn đạo siêu vượt âm Fattah trong đợt tấn công vào các mục tiêu ở Israel, đánh dấu lần đầu tiên vũ khí loại này được sử dụng trong môi trường tác chiến thực tế.

Có thông tin cho rằng Iran đã phóng tên lửa Fattah nhằm vào Israel vào tháng 10/2024, song Tehran chưa từng xác nhận điều này.

Theo IRGC, tên lửa Fattah đã xuyên thủng hệ thống phòng thủ tên lửa nhiều tầng của Israel trong đợt tấn công thứ 11 thuộc chiến dịch “Lời hứa chân chính III” – nhằm đáp trả các cuộc không kích của Israel vào loạt mục tiêu quân sự và dân sự của Iran hôm 13/6.

IRGC tuyên bố việc đưa Fattah vào tác chiến là “khởi đầu cho sự kết thúc” của mạng lưới phòng thủ tên lửa “thần thánh” của Israel. IRGC khẳng định: “Fattah – tên lửa mạnh mẽ và cực kỳ cơ động – đã liên tiếp làm rung chuyển hầm trú ẩn ở Israel, gửi đi thông điệp rõ ràng về sức mạnh của Iran”.

Vũ khí không thể đánh chặn

Fattah được Iran lần đầu giới thiệu vào tháng 6/2023, với tầm bắn khoảng 1.400 km. Theo truyền thông Iran, tên lửa sử dụng phương tiện lướt siêu vượt âm (HGV), có thể đạt tốc độ cuối quỹ đạo từ Mach 13 đến Mach 15 – nghĩa là gấp 13–15 lần vận tốc âm thanh (16.000 – 18.000 km/giờ) – khiến việc đánh chặn gần như không thể.

Hệ thống tên lửa phòng không Barak-8 của Israel di chuyển trên đường phố.

Các phương tiện lướt siêu vượt âm lần đầu được Nga đưa vào biên chế từ cuối thập niên 2010, sau đó là Trung Quốc. Iran mới phát triển dòng vũ khí này vài năm gần đây. Sau khi Triều Tiên thử nghiệm tên lửa Hwasong-8 với khả năng mang HGV vào tháng 9/2021, giới quan sát cho rằng công nghệ này có thể nhanh chóng được chuyển giao cho Iran – nước vốn có quan hệ hợp tác tên lửa lâu dài với Bình Nhưỡng từ thập niên 1980.

Trên thực tế, Israel đã gặp khó khăn trong việc đánh chặn cả những tên lửa đạn đạo đơn giản hơn, bao gồm cả các mẫu tên lửa do lực lượng Houthi ở Yemen tự chế tạo. Trong bối cảnh đó, việc đối phó với tên lửa siêu vượt âm như Fattah là một thách thức lớn với bất kỳ hệ thống phòng không nào.

Chiến thuật sử dụng

Mặc dù sở hữu tốc độ và khả năng cơ động vượt trội, tên lửa Fattah vẫn có một số hạn chế. Trước hết, loại tên lửa này không mang đầu đạn hạt nhân hay nhiệt hạch, khiến sức công phá trong một cuộc tấn công bị giới hạn. Ngoài ra, vẫn chưa rõ Iran hiện sở hữu bao nhiêu tên lửa Fattah, cũng như hiệu quả kinh tế – quân sự so với các dòng tên lửa thông thường khác.

Trong cuộc tập kích ngày 18/6, Iran rất có thể đã sử dụng tên lửa Fattah để nhắm vào các hệ thống phòng không trọng yếu của Israel, tạo điều kiện cho các mẫu tên lửa đạn đạo rẻ tiền hơn vượt qua lưới phòng không, tạp chí Military Watch Magazine nhận định.

Thông tin về thiệt hại bên phía Israel, đặc biệt là tổn liên quan quân sự hiện chưa thể xác minh độc lập. Một trong những lý do là vì Israel hạn chế người dân quay và chia sẻ video tên lửa lao xuống mục tiêu.

“Đăng tải hay phát sóng chương trình cho thấy chính xác vị trí tên lửa rơi xuống lãnh thổ Israel là mối nguy hiểm đối với an ninh quốc gia. Tôi cho rằng bất kỳ ai làm như vậy sẽ bị coi là có hành vi gây tổn hại đến an ninh quốc gia và sẽ bị xử lý thích đáng”, Bộ trưởng An ninh Quốc gia Israel Ben Gvir nói vào đầu tuần này.

Các hệ thống phòng không Israel đánh chặn mục tiêu trên bầu trời vào ngày 18/6. Ảnh: Reuters.

Hôm 18/6, Iran khẳng định đã tấn công nhiều mục tiêu cụ thể, bao gồm hai cơ sở tình báo Mossad và tình báo quân sự Israel ở thành phố Tel Aviv. Video lan truyền cho thấy khói bốc lên từ một tòa nhà ở Herzliya, nơi Mossad đặt cơ sở huấn luyện. Dù Israel xác nhận đánh chặn phần lớn, nhưng nhiều báo cáo cho thấy có thiệt hại nặng về cơ sở hạ tầng.

Trên thực tế, các đợt tập kích bằng tên lửa đạn đạo của Iran thời gian qua đã vượt xa dự đoán của phương Tây. Khi kho đạn của Israel ngày càng cạn kiệt, khả năng đánh chặn cũng suy giảm.

Các hệ thống như Arrow, Barak 8 hay David’s Sling – vốn được thiết kế để đánh chặn tên lửa tầm trung – hiện được cho là chỉ còn rất ít đạn đánh chặn. Sự hỗ trợ từ hệ thống THAAD của Mỹ hay các khu trục hạm AEGIS ở khu vực cũng chỉ giảm bớt phần nào gánh nặng cho Israel.

Vũ khí giúp thay đổi cục diện xung đột?

Theo Military Watch Magazine, mặc dù Fattah được xem là một trong những tên lửa tầm xa uy lực nhất của Iran hiện nay, vẫn còn quá sớm để khẳng định mức độ ảnh hưởng thực tế trên chiến trường. Tác động của loại vũ khí này phụ thuộc vào độ chính xác, mục tiêu được chọn, quy mô kho tên lửa cũng như tốc độ sản xuất.

Nếu đúng như tuyên bố của Tehran rằng Fattah có khả năng tấn công chính xác và Iran đã sản xuất đủ số lượng, vũ khí này không chỉ thay đổi cục diện cuộc xung đột hiện tại với Israel, mà còn làm dấy lên nghi ngờ về tính hiệu quả của các hệ thống phòng thủ tên lửa trên thế giới hiện nay.

Đăng Nguyễn - Military Watch Magazine