Iran phê chuẩn luật đình chỉ hợp tác với Cơ quan giám sát hạt nhân của LHQ

Quyết được đưa ra một tuần sau khi quốc hội Iran thông qua luật đình chỉ hợp tác với Cơ quan giám sát hạt nhân của Liên Hợp Quốc. Iran đổ lỗi cho IAEA đã hợp tác với Israel và tạo điều kiện cho các cuộc tấn công vào các cơ sở hạt nhân của mình, một cáo buộc mà cơ quan này phủ nhận.

Tổng thống Pezeshkian đã ra lệnh cho Tổ chức Năng lượng nguyên tử Iran, Hội đồng An ninh quốc gia tối cao và Bộ Ngoại giao bắt đầu thực hiện luật.

Không rõ khi nào và bằng cách nào luật mới sẽ được thực hiện, nhưng quyết định này có thể mở đường cho Iran xây dựng lại chương trình hạt nhân của mình mà không cần sự thanh tra hoặc giám sát của IAEA. Iran là bên ký kết Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT), trong đó yêu cầu các thành viên cho phép giám sát và thanh tra các cơ sở để xác nhận bản chất hòa bình của các chương trình hạt nhân.

“Chúng tôi biết về những báo cáo này. IAEA đang chờ thông tin chính thức tiếp theo từ Iran” - một phát ngôn viên của IAEA nói với CNN.

Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết quyết định này của Iran là “không thể chấp nhận được” và kêu gọi Tehran “hợp tác toàn diện mà không trì hoãn thêm nữa”. Người phát ngôn Tammy Bruce cho biết động thái này diễn ra vào thời điểm Iran “có cơ hội đảo ngược hướng đi và chọn con đường hòa bình và thịnh vượng”.

Đức cho biết động thái của Tổng thống Pezeshkian gửi đi một “tín hiệu thảm khốc”. “Để có được giải pháp ngoại giao, Iran cần phải hợp tác với IAEA” - người phát ngôn Bộ Ngoại giao Đức Martin Giese nói với các phóng viên.

Tổng giám đốc IAEA - Rafael Grossi - Ảnh: Getty

Người phát ngôn của Tổng thư ký Liên Hợp Quốc - Stephane Dujarric gọi quyết định của Iran là “đáng lo ngại” tại cuộc họp báo hôm 2/7. Ông nhắc lại lời kêu gọi của Tổng thư ký Antonio Guterres rằng Iran nên hợp tác với IAEA.

Israel đã tiến hành một cuộc tấn công chưa từng có vào Iran vào tháng trước, nhắm vào các chỉ huy quân sự, cơ sở hạt nhân và các nhà khoa học phát triển chương trình nguyên tử của nước này. Trong tuần tiếp theo, Hoa Kỳ đã tiến hành các cuộc tấn công hỗ trợ Israel nhắm vào các cơ sở hạt nhân của Iran tại Natanz, Isfahan và Fordow. Cuộc xung đột kéo dài 12 ngày giữa Israel và Iran đã kết thúc bằng lệnh ngừng bắn vào tuần trước.

Iran cho biết các cơ sở của họ đã bị hư hại nặng trong các cuộc tấn công nhưng họ có ý định tiếp tục làm giàu uranium để tiếp tục chương trình hạt nhân "hòa bình" của mình. Vào cuối tuần qua, IAEA cho biết các cuộc tấn công của Hoa Kỳ vào Iran không gây ra thiệt hại hoàn toàn cho chương trình và Tehran có thể khởi động lại việc làm giàu uranium "trong vài tháng nữa".

Vài ngày trước khi Israel tấn công các cơ sở của Iran, IAEA cho biết họ không thể xác minh rằng chương trình hạt nhân của Tehran hoàn toàn vì mục đích hòa bình và đã ban hành một báo cáo cho biết Iran đang làm giàu uranium ở mức gần cấp độ vũ khí.

Tài liệu đó đã kích hoạt một nghị quyết của IAEA chỉ trích Iran, làm dấy lên sự phẫn nộ của chính phủ Iran cáo buộc cơ quan này và tổng giám đốc của cơ quan này là Rafael Grossi thiên vị Israel.

Cơ sở hạt nhân Isfahan của Iran - Ảnh: Maxar

Lãnh tụ tối cao của Iran - đại giáo chủ Khamenei đã nhiều lần phủ nhận việc Iran đang chế tạo bom và nói rằng vũ khí hủy diệt hàng loạt bị cấm theo luật Hồi giáo. Nước này bắt đầu làm giàu uranium ở cấp độ cao hơn sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump rút khỏi thỏa thuận hạt nhân được ký kết giữa chính quyền Tổng thống Mỹ Obama và Iran vào năm 2018.

Anh Duy