Interpol trong nỗ lực liên kết chống tội phạm toàn cầu

Hai thập kỷ gia tăng và biến đổi

Trong hai thập kỷ qua, tội phạm buôn người đã trở thành một trong những vấn nạn nghiêm trọng nhất thế giới, với quy mô và mức độ tinh vi ngày càng gia tăng. Giai đoạn 2005-2010, các đường dây buôn người chủ yếu nhắm vào phụ nữ và trẻ em với mục đích bóc lột tình dục và lao động giá rẻ trong các lĩnh vực như nông nghiệp, xây dựng, giúp việc nhà. Đến năm 2015, hình thức phạm tội mở rộng sang hôn nhân cưỡng ép, mang thai hộ phi pháp và bóc lột trong các chuỗi cung ứng sản xuất toàn cầu.

Đáng chú ý, từ 2020 trở đi, tội phạm buôn người gắn chặt với công nghệ số. Hàng loạt “trung tâm lừa đảo” mọc lên tại Đông Nam Á, ép buộc nạn nhân thực hiện lừa đảo tài chính trực tuyến và các giao dịch tiền mã hóa. Các cuộc điều tra cho thấy nhiều nạn nhân bị lừa bằng lời hứa việc làm lương cao, nhưng thực chất bị giam giữ và cưỡng bức lao động trong các khu phức hợp khép kín.

Interpol đã chứng minh hợp tác toàn cầu trong lĩnh vực cảnh sát là không thể đảo ngược trong thế giới đầy bất ổn hiện nay.

Các cuộc xung đột vũ trang tại Syria, Ukraine, Sudan cùng tình trạng kinh tế bất ổn tại châu Á và Mỹ Latin thúc đẩy cuộc khủng hoảng di cư ở khắp thế giới khiến hàng triệu người rời bỏ nhà cửa, trở thành mục tiêu dễ dàng của các đường dây buôn người. Các nhóm tội phạm hiện hoạt động theo mô hình tập đoàn xuyên quốc gia, sử dụng công nghệ để tuyển mộ, kiểm soát và rửa tiền. Tại châu Âu, cứ 10 nạn nhân bị bóc lột tình dục thì 7 người bị đưa qua biên giới bằng thủ đoạn buôn người. Theo báo cáo của Cơ quan Liên hợp quốc về Ma túy và Tội phạm (UNODC), số nạn nhân được phát hiện đã tăng gấp ba lần so với năm 2005, và hiện có khoảng 50 triệu người đang bị rơi vào tình trạng lao động cưỡng bức hoặc buônbán.

Bà Ilias Chatzis, Trưởng bộ phận Chống buôn người của UNODC nhận xét: "Buôn người là ung thư di căn trong cơ thể toàn cầu hóa". Báo cáo cũng cho biết, tội phạm buôn người và lao động cưỡng bức tạo ra lợi nhuận khoảng 150 tỷ USD mỗi năm, vượt xa nhiều ngành kinh doanh hợp pháp và gấp 3 lần ngân sách quốc phòng của nước Đức. Điều này khiến các lực lượng chức năng của từng quốc gia gặp khó khăn trong việc đối phó với bọn tội phạm và đòi hỏi một sự phối hợp lớn hơn ở quy mô toàn cầu.

Những thống kê điều tra ấn tượng của Global Chain cho thấy hiệu quả hợp tác rất lớn.

Một chiến dịch toàn cầu

Trong bối cảnh tội phạm buôn người ngày càng trở nên quy mô và tinh vi, đặc biệt gắn với hoạt động lừa đảo và khai thác qua biên giới, Tổ chức Cảnh sát Hình sự quốc tế (Interpol) cùng các đối tác đến từ 4 châu lục của mình đã triển khai chiến dịch mang tên Chuỗi toàn cầu (Global Chain) trong tháng 6/2025. Khởi động ngày 1/6/2025, chiến dịch trở thành “cuộc diễn tập vĩ đại” với sự tham gia của 43 quốc gia.

Interpol đóng vai "nhạc trưởng" điều phối bản giao hưởng phức tạp này. Chiến dịch do lực lượng thực thi pháp luật Áo và Romania đồng chủ trì, kết hợp với sự hỗ trợ từ Cơ quan Hợp tác thực thi pháp luật châu Âu (Europol) và Cơ quan Bảo vệ biên giới và Bờ biển châu Âu (Frontex), cùng sự tham gia của khoảng 15.000 nhân sự đến từ 43 quốc gia.

Để đạt được hiệu quả, Interpol đã ứng dụng và chia sẻ những thành tựu công nghệ hiện đại bậc nhất mà họ có. Tại Trung tâm chỉ huy tích hợp dữ liệu từ vệ tinh ở Warsaw (Ba Lan), hệ thống nhận diện camera AI gửi báo cáo đến hiện trường được theo thời gian thực dựa trên mạng lưới I-24/7 của Interpol. Mạng lưới chia sẻ thông tin này cho phép cảnh sát Romania truy vết điện thoại nghi phạm từ dữ liệu cảnh sát Indonesia chỉ trong 0,3 giây.

Ngoài ra, sự kết nối này còn cho phép các lực lượng tham gia chiến dịch sử dụng hệ thống nhận diện khuôn mặt tại 120 sân bay quốc tế, điều chưa từng có trong lịch sử. Nhờ đó, chỉ trong sáu ngày hoạt động, các sĩ quan đã kiểm tra: 924.392 người, 842.281 giấy tờ tùy thân,181.954 phương tiện cùng, 5.745 chuyến bay và tàu thuyền tại 20.783 địa điểm trên khắp thế giới.

Sự chia sẻ kết nối khổng lồ này đã đem đến những kết quả ấn tượng. Tại Berlin (Đức), Lực lượng đặc nhiệm GSG9 giải cứu 22 phụ nữ châu Á khỏi một "trang trại cần sa" ngụy trang, nơi họ bị giam 20 tiếng/ngày “Chúng tôi phát hiện đường dây nhờ phân tích giao dịch tiền điện tử bất thường từ ví tại Venezuela”, theo lời đại diện cảnh sát Đức cho biết. Nhờ AI phân tích 50.000 hồ sơ kết hôn với nước ngoài, cảnh sát đã phát hiện 1.200 trường hợp nghi vấn dẫn đến vụ bắt giữ 9 nghi phạm thuộc đường dây "hôn nhân giả" tại Thái Lan.

Tại Colombia, cảnh sát triệt phá trung tâm đào tạo "lừa đảo trực tuyến" của tổ chức tội phạm xuyên quốc gia Medellin, nơi 80 thanh niên bị ép lừa đảo người già châu Âu, sử dụng công nghệ deepfake. Chiến dịch chỉ diễn ra trong 1 tuần (1-6/6/2025) nhưng đã đem đến những kết quả khiến giới chuyên gia kinh ngạc: 1.194 nạn nhân đã được trả tự do, 158 tên tội phạm bị bắt, trong đó có 12 "trùm" thuộc danh sách đỏ Interpol. Qua rà soát hàng nghìn đối tượng, hàng vạn trang tài liệu cùng số lượng phương tiện khổng lồ, 48 triệu USD tài sản bị đóng băng, cắt đứt nguồn tài chính của 14 đường dây tội phạm.

Cảnh sát Thái lan kiểm tra hộp đêm nhờ đầu mối do Interpol cung cấp.

Interpol khẳng định vai trò của mình

Dù chỉ tiến hành trong khoảng thời gian ngắn nhưng kết quả thu được của Global Chain đã đem đến một “tiêu chuẩn mới” trong hoạt động phòng chống tội phạm. Khác với vai trò hỗ trợ thông thường, Interpol đã tái định nghĩa cách thức hợp tác an ninh nhờ năng lực kết nối ấn tượng. Về công nghệ, việc triển khai hệ thống "Nạn nhân vô hình" sử dụng AI phân tích dữ liệu di động để phát hiện các nhóm người di chuyển bất thường đã đem đến hiệu quả đột phá. Vai trò trung gian của Interpol đã thúc đẩy chia sẻ tài chính giữa các thành viên.

Quỹ "Tia chớp" do Đức-Nhật tài trợ đã cho phép nước nghèo tiếp cận công nghệ nhận diện ADN để bổ xung vào kho dữ liệu khổng lồ của tổ chức này. Đặc biệt là trong lĩnh vực ngoại giao dữ liệu, Interpol đã thuyết phục thành công 19 nước dỡ bỏ rào cản chia sẻ thông tin nhạy cảm để phục vụ điều tra, một tiền lệ hiếm có trong lịch sử.

Như vậy, chiến dịch “Chuỗi toàn cầu” đã phản ánh rõ ràng sự quyết tâm của Interpol và các đối tác trong việc đấu tranh với hình thức tội phạm buôn người xuyên quốc gia, đồng thời đặt ra chuẩn mực cho các hoạt động tương lai. Ông David Caunter, Giám đốc phụ trách Tội phạm có tổ chức của Interpol, giải thích: "Chúng tôi đóng vai trò như chất xúc tác, biến cạnh tranh chính trị thành đồng thuận đạo đức. Khi một sĩ quan cảnh sát Ghana có thể cứu nạn nhân ở Tây Ban Nha bằng dữ liệu từ Australia, đó là thắng lợi của nhân loại".

Nạn nhân nô lệ tình dục được giải cứu tại Đức.

An ninh không biên giới

Cho đến lúc này, Global Chain không đơn thuần là thành tích cảnh sát, mà trở thành một bước ngoặt triết lý về chủ quyền trong thế giới phẳng. Ở đó, chúng ta đang tái định nghĩa an ninh quốc gia. Giới tội phạm đang chứng minh mối đe dọa từ bên ngoài biên giới còn nguy hiểm hơn bên trong. Sự kết nối của giới tội phạm khiến việc bảo vệ công dân nước khác cũng chính là bảo vệ an ninh nước mình. Đây chính là khái niệm mới về “an ninh mềm” trong thời đại kết nối.

Sự thành công của Global Chain cũng đem đến ấn tượng về một mô hình quản lý an ninh mới. Sự ra đời của một Cơ chế Phản ứng nhanh xuyên biên giới là cần thiết, không chỉ đối phó với tội phạm buôn người mà còn tất cả các vấn đề an ninh khác trên toàn cầu. Giáo sư chính trị học Elena Sanchez đến từ Đại học Oxford nhận định: "Global Chain đặt dấu chấm hết cho thời đại các quốc gia đơn phương chống tội phạm xuyên quốc gia. Nó chứng minh chủ nghĩa đa phương không phải lựa chọn, mà là yêu cầu sinh tồn".

Dẫu vậy, sự hợp tác không bao giờ là điều dễ dàng. Dù rực rỡ thành công, chiến dịch vẫn để lộ những “vết nứt”. Hai tháng sau khi hoàn thành, 30% nghi phạm không bị dẫn độ do khác biệt luật pháp quốc gia. Các quốc gia vẫn gặp khó khăn trong việc giải quyết khủng hoảng hậu giải cứu do thiếu cơ chế bảo vệ nạn nhân xuyên biên giới, dẫn đến tái bóc lột. Trong khi đó, giới tội phạm cũng đang nhanh chóng chuyển sang sử dụng công nghệ mới như metaverse và NFT để tuyển dụng nạn nhân theo những cách mới mà chúng ta chưa nắm rõ được. Đúng như bà Maria Giammarinaro, cựu Báo cáo viên đặc biệt Liên hợp quốc từng nói:"Chúng ta mới chiến thắng trận đánh, chưa thắng cuộc chiến".

Vũ khí thu giữ của tội phạm Albani.

Nhưng, khi những chiếc vòng xích của bọn buôn người bị bẻ gãy, Global Chain đã giúp gắn những mắt xích của niềm tin nhân loại, nhóm lên một ngọn lửa mới. Chiến dịch không chỉ cứu rỗi những thân phận, mà còn chứng minh một chân lý vĩnh cửu: Trong thế giới nơi cái ác không biên giới, lòng tốt buộc phải toàn cầu hóa. Ngọn lửa ấy giờ đây không chỉ sưởi ấm những nạn nhân được giải cứu, mà còn soi đường cho tương lai của chủ nghĩa đa phương trong thế kỷ bão giông.

Tiểu Phong