Hướng tới vụ mùa thắng lợi

Nông dân xã Tân Long bón thúc cho lúa mùa mới cấy.

Khó khăn, thuận lợi đan xen

Theo nhận định của Đài Khí tượng và Thủy văn Tuyên Quang, do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu toàn cầu, năm 2025 gia tăng các hiện tượng thời tiết cực đoan như mưa lớn, nắng nóng cục bộ, dông, tố, lốc xảy ra nhiều hơn, cường độ mạnh hơn. Mưa lớn cung cấp đủ nước cho sản xuất nông nghiệp nhưng ảnh hưởng xấu đến sản xuất. Thực tế những ngày gần đây, mưa lớn gây ngập úng ở nhiều khu vực vùng trũng thấp ảnh hưởng tiến độ làm đất, gieo cấy lúa vụ mùa của nông dân.

Ông Hoàng Thế Yên, thôn Đồng Bèn, xã Bình Ca cho biết: Mỗi trận mưa lớn là cánh đồng thôn mênh mông nước nên ông và nhiều hộ phải chuyển hướng sản xuất, từ gieo thẳng sang gieo mạ rồi cấy. Theo ông Yên, nếu gieo thẳng thời điểm này hạt giống chưa kịp bám vào đất khi gặp mưa lớn sẽ trôi dồn vào chỗ thấp, rất vất vả trong quá trình dặm tỉa sau này nên gia đình gieo mạ rồi cấy, mất công nhưng chắc chắn hơn.

Ngược lại, ở khu vực các xã vùng cao, những trận mưa lớn đang tạo điều kiện thuận lợi để bà con đẩy nhanh tiến độ gieo cấy. Theo báo cáo của Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh, đến ngày 3-7, các xã Bạch Ngọc, Vị Xuyên, Việt Lâm, Tân Quang, Liên Hiệp, Bằng Hành, Bắc Quang, Hùng An, Vĩnh Tuy, Đồng Yên, Tiên Yên, Xuân Giang, Quang Bình… đã gieo cấy được 25.500 ha. Đây là năm ghi nhận tiến độ gieo cấy nhanh nhất ở các địa phương vùng cao.

Bà Bùi Thị Thơm, thôn Khiềm, xã Bắc Quang cho biết: năm nay mưa nhiều, nguồn nước dồi dào rất thuận lợi để người nông dân gieo trồng, đặc biệt với cây lúa. Tuy nhiên, thời gian chuyển vụ từ vụ xuân sang vụ mùa ngắn, dẫn đến nguồn sâu bệnh tích lũy; rơm rạ không có thời gian phân hủy, dễ gây ngộ độc hữu cơ cho lúa mới cấy. Hiện tại bà và nhiều hộ nông dân đang phải sử dụng nhiều biện pháp để phòng chống ngộ độc cho lúa non, đảm bảo lúa bén rễ, hồi xanh nhanh.

Đồng chí Nguyễn Thành Long, Phó Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh cho biết: Thời tiết và những yếu tố khác đang tác động mạnh đến sản xuất. Vụ mùa năm nay sản xuất trong điều kiện giá cả vật tư nông nghiệp (phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, giống) tương đối ổn định, tạo điều kiện, động lực cho người dân yên tâm sản xuất. Công tác chỉ đạo, quản lý điều hành, kinh nghiệm tổ chức thực hiện của các cấp, ngành và nhận thức của bà con nông dân được nâng lên, nhất là trong việc xây dựng kế hoạch, phương án phòng, chống diễn biến bất lợi của thời tiết. Tuy nhiên, nguồn lao động nông nghiệp tiếp tục chuyển dịch sang các ngành nghề phi nông nghiệp, nhất là lao động trẻ, gây ra thiếu hụt lao động trong sản xuất.

Người dân xã Thông Nguyên làm đất gieo cấy lúa mùa.

Chủ động các giải pháp ứng phó

Vụ mùa năm 2025, toàn tỉnh phấn đấu gieo cấy khoảng 48.000 ha, năng suất trên 60 tạ/ha. Diện tích lúa chất lượng cao chiếm 45 - 50%, gồm các giống Đài thơm 8, Bắc thơm số 7, TBR279, N97, lúa Nhật...; nhóm lúa có năng suất cao, chịu thâm canh chiếm 50 - 55% diện tích, gồm các giống: BC15, Thiên ưu 8, TBR1, TBR225... Tính đến ngày 3-7, toàn tỉnh đã gieo cấy được trên 35.000 ha, đạt 73% kế hoạch. Nâng cao hiệu quả kinh tế trong sản xuất nông nghiệp, đặc biệt đối với ngành lúa gạo, tỉnh tiếp tục khuyến khích nông dân tích tụ, tập trung đất đai, bỏ bờ ngăn, gieo cấy cùng giống, cùng trà để mở rộng quy mô đồng ruộng thuận tiện áp dụng cơ giới hóa và tiêu thụ sản phẩm; hoàn thiện các chuỗi sản xuất xây dựng nhãn hiệu lúa gạo cho một số địa phương có lợi thế.

Đồng chí Phạm Mạnh Duyệt, Ủy viên BCH Đảng bộ tỉnh, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường cho biết: Để chủ động ứng phó với bất thuận của thời tiết, gieo cấy lúa mùa trong khung thời vụ tốt nhất, Sở đã chỉ đạo đơn vị chuyên môn phối hợp chặt chẽ với các địa phương rà soát, kiểm tra hệ thống kênh mương, kịp thời sửa chữa, khơi thông các điểm mương máng bị đất sạt gây tắc nghẽn để tiêu thoát nước khi mưa lớn xảy ra, hạn chế đến mức thấp nhất ngập úng, ảnh hưởng đến quá trình bén rễ hồi xanh lúa non mới cấy. Thanh tra, kiểm tra tất cả các cơ sở sản xuất, kinh doanh giống, vật tư nông nghiệp; xử lý theo đúng quy định của Nhà nước đối với các cơ sở kinh doanh, sản xuất giống vật tư không đảm bảo chất lượng, làm ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp của tỉnh.

Mặt khác, mạng lưới khuyến nông cơ sở tuyên truyền khuyến cáo nông dân hạn chế gieo thẳng mà áp dụng cấy hạn chế tổn thất khi mưa lớn làm trôi giống; dự phòng sẵn các loại thóc giống có thời gian sinh trưởng ngắn ngày phòng khi mưa lớn gây ngập úng, làm chết mạ, chết lúa đầu vụ.

Kỹ sư Nguyễn Thị Thu Thủy, Trung tâm Khuyến nông tỉnh cho biết: Trong thời điểm này, cán bộ khuyến nông sẵn sàng bám nắm cơ sở, hướng dẫn bà con xử lý rơm rạ, cỏ dại, các tàn dư trên đồng ruộng phân hủy, hạn chế ngộ độc hữu cơ giai đoạn lúa đẻ nhánh; bởi ngoài sử dụng các chế phẩm, trong vụ mùa, cây lúa dễ bị nhiễm bệnh bạc lá, vì vậy bà con nông dân cần lựa chọn các giống lúa có khả năng chống chịu hoặc nhiễm nhẹ đối với bệnh bạc lá, đặc biệt không gieo các giống dễ nhiễm bệnh trên các vùng trũng thấp. Đối với quỹ đất cấy lúa mùa sớm để trồng cây vụ đông ưa ấm người dân cần gieo cấy trước ngày 10-7; diện tích gieo cấy đại trà kết thúc việc trước ngày 20-7. Tùy thuộc vào phương thức gieo mạ để xác định lịch gieo mạ cho phù hợp, mạ nền cứng khoảng 7 - 8 ngày, mạ dày xúc khoảng 12 - 15 ngày tuổi. Nên bố trí thời vụ gieo mạ và thời gian làm đất phù hợp, tuyệt đối không để mạ phải chờ ruộng, tốt nhất là làm ruộng trước khi cấy từ 1 - 2 ngày. Trước khi đưa mạ ra ruộng cấy 1 - 2 ngày nên phun phòng, trừ sâu bệnh cho mạ, đặc biệt là rầy các loại. Bà Lương Thị Minh, thôn 1, xã Tân Long chia sẻ: Theo hướng dẫn của cán bộ khuyến nông gia đình sử dụng các chế phẩm Emunix rắc xuống ruộng thúc đẩy quá trình phân hủy của rạ, hạn chế ngộ độc cho lúa non.

Đồng chí Phạm Mạnh Duyệt, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường chia sẻ: Lao động đang có sự chuyển dịch mạnh từ nông nghiệp sang các ngành nghề khác. Để đảm bảo sản xuất, các tổ hợp tác, hợp tác xã nông nghiệp có khả năng tài chính cần đầu tư máy móc, thiết bị, mở rộng dịch vụ phục vụ sản xuất, đưa cơ giới hóa trên tất cả các khâu (làm đất, gieo mạ khay, máy gặt, sấy sản phẩm...) góp phần giảm chi phí sản xuất và giải quyết tình trạng thiếu lao động trong nông nghiệp. Ngành Nông nghiệp và Môi trường cũng sẽ liên kết với các doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh triển khai các dự án ứng dụng tiến bộ khoa học vào sản xuất, tiêu thụ sản phẩm tạo giá trị kinh tế cao, bền vững cho cả người nông dân, doanh nghiệp.

Với việc triển khai thực hiện các biện pháp sản xuất ngay từ đầu vụ, hy vọng các địa phương sẽ thắng lợi toàn diện trong sản xuất vụ mùa trên địa bàn tỉnh.

Bài, ảnh: Đoàn Thư