Hướng tới phát triển hệ thống cảng biển, logistics xanh, thông minh

Cảng thông minh xanh là tất yếu

Ông Benoit de Quillacq, Tổng giám đốc Công ty TNHH MSC Việt Nam (Chủ sở hữu hãng tàu MSC Việt Nam) cho rằng Việt Nam đang cạnh tranh với các cảng mạnh ở châu Á như Thượng Hải, Singapore. Tuy nhiên, hiện tại, chỉ có 2 Cảng container ở Việt Nam có khả năng tiếp nhận những con tàu siêu lớn. Điều này tốt, nhưng không đủ tốt, vì thị trường tiếp tục tăng trưởng và quy mô tàu cũng tăng lên.

“Chúng tôi muốn đưa những con tàu lớn hơn đến Việt Nam, và để làm được điều đó, các cảng phải có đủ khả năng và công suất phục vụ. MSC Việt Nam muốn chuyển hàng trực tiếp đến tay khách hàng tại Việt Nam”, ông Benoit de Quillacq nói.

Mô hình Cảng Quốc tế Cần Giờ dự án cảng trong chiến lược phát triển cảng xanh và thông minh của TP. Hồ Chí Minh

Tuy nhiên, khả năng đưa tàu lớn cập cảng Việt Nam đòi hỏi các Cảng phải được thiết kế sao cho có sự kết nối và tiếp chuyển hiệu quả giữa tàu lớn và tàu nhỏ/sà lan. Ông Benjamin Lim, Giám đốc Cấp cao Khối Chiến lược Tập đoàn YCH cũng nhận định, Việt Nam có khả năng và cơ hội để trở thành một trung tâm kết nối. Gần đây, Tập đoàn YCH đã thay đổi chiến lược, xây dựng các "superport" (siêu cảng). “Superport” có nghĩa là phải vận dụng được đa phương tiện vận tải. Chỉ sử dụng vận tải đường bộ không thì không đủ. Để đạt được điều này, chúng ta cần cơ sở hạ tầng tạo sự liên kết giữa các phương tiện vận chuyển khác nhau.

Chia sẻ góc nhìn mới về xu hướng phát triển cảng biển thông minh, ông Bùi Văn Quỳ - Chủ tịch Hội đồng Cố vấn mạng lưới cảng biển châu Á - Thái Bình Dương (APSN), Phó Chủ tịch Hiệp hội cảng biển Việt Nam, Phó Tổng giám đốc Tổng công ty Tân cảng Sài Gòn đã nhấn mạnh đến việc chuyển đổi trong việc xanh hóa của các doanh nghiệp kinh doanh cảng. Thông tin về hướng phát triển của Tổng công ty Tân cảng Sài Gòn, ông Quỳ cho biết, cảng số 7 & 8, Lạch Huyện, Hải Phòng đang được đầu tư xây dựng để trở thành cảng nước sâu bán tự động đầu tiên tại Việt Nam và dự kiến đi vào hoạt động vào cuối năm 2028. Cảng sẽ được đầu tư hệ thống công nghệ thông tin hiện đại với thiết bị vận hành tự động như ARMG, cổng tự động,... đồng thời đáp ứng các tiêu chuẩn cảng xanh.

Chủ tịch Liên đoàn Các hiệp hội Giao nhận Vận tải quốc tế FIATA Thomas Sim gợi ý Việt Nam có thể xây dựng một hệ sinh thái cảng thông minh tích hợp hoàn chỉnh, bao gồm phát triển hệ thống cộng đồng cảng (PCS) kết nối các hãng tàu, nhà cung cấp dịch vụ logistics, hải quan và vận tải nội địa; thúc đẩy số hóa và phân tích dự báo để tối ưu hóa hoạt động cầu bến; đồng thời tăng cường kết nối đa phương thức và kết nối xuyên biên giới trong khuôn khổ ASEAN.

Tháo gỡ các điểm nghẽn, xanh - số logistics

Bà Đặng Thị Minh Phương, Chủ tịch Hiệp hội Logistic và Cảng biển TP. Hồ Chí Minh chỉ ra rằng chi phí logistics tại Việt Nam vẫn cao hơn nhiều so với các nước trong khu vực. Nguyên nhân chính nằm ở sự “không đồng bộ” giữa quy hoạch và triển khai. Dù các quy hoạch đã được xây dựng, tiến độ thực hiện các dự án hạ tầng cửa ngõ, cảng biển và vận tải liên vùng vẫn chậm, chưa tạo được nền tảng để giảm chi phí một cách thực chất. “Năng lực hạ tầng và tình trạng ùn tắc giao thông vẫn là thách thức lớn. Để đạt mục tiêu xây dựng hệ thống cảng và logistics hiện đại, xanh và cạnh tranh vào giai đoạn 2030-2035, cần phải phát triển ba trụ cột đó là xây dựng hạ tầng và kết nối đẳng cấp thế giới; phát triển xanh và bền vững; xây dựng hệ sinh thái thông minh và số hóa.

Dự án Trung tâm logistics Cái Mép Hạ của là dự án trọng điểm đang kêu gọi đầu tư của TP. Hồ Chí Minh

Nói thêm về kết nối hạ tầng logistics, ông Benoit de Quillacq - Tổng giám đốc Công ty TNHH MSC Việt Nam cho biết khu vực cảng Cái Mép hiện kết nối với ICD TP. Hồ Chí Minh bằng đường sông. Tuy nhiên, thời gian trung chuyển từ Cái Mép đến trung tâm TP. Hồ Chí Minh đôi khi tương đương thời gian vận chuyển từ Singapore đến Cái Mép. Đây là vấn đề cần giải quyết để tăng năng lực cạnh tranh và tối ưu hóa chuỗi cung ứng. “Việc đảm bảo sà lan vận hành đúng thời lượng có ý nghĩa quan trọng để duy trì dòng hàng trôi chảy. Kết nối nội địa phải được chú trọng tương đương kết nối ngoài khơi, bởi chỉ cần vướng mắc tại nội địa, toàn bộ chuỗi cung ứng sẽ bị ảnh hưởng”, ông Benoit de Quillacq nhấn mạnh.

Bàn về góc độ số hóa doanh nghiệp, ông Lê Duy Hiệp, Phó Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Transimex - cho rằng, quy mô ngành logistics Việt Nam hiện dao động từ 70-76 tỷ USD dựa trên chi phí logistics chiếm khoảng 16,8% GDP. Tuy nhiên, trong 40.000 doanh nghiệp logistics chỉ khoảng 5.000 doanh nghiệp tham gia thị trường quốc tế, trong đó 75% là doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME). Đây là một trong những hạn chế trong tiến trình số hóa. Các doanh nghiệp SME đang gặp khó khăn lớn về nguồn lực để đầu tư vào chuyển đổi số và cần một lộ trình phù hợp cùng các nhà cung cấp giải pháp sát với thực tế.

Theo các chuyên gia trong nước và quốc tế, Việt Nam nói chung và TP. Hồ Chí Minh nói riêng có tiềm năng lớn phát triển cảng xanh, cảng thông minh và trở thành trung tâm logistics của khu vực song cần đột phá về hạ tầng, nguồn nhân lực và liên kết vùng.

Ông Thomas Sim cho rằng những quốc gia biết tích hợp hệ sinh thái logistics với mục tiêu xanh hóa đang củng cố sức chống chịu, đồng thời mở ra các cơ hội thương mại toàn cầu mới”, ông Thomas Sim khẳng định. Trong bối cảnh các chuỗi cung ứng đang bước vào kỷ nguyên xanh và thông minh hơn, ngành logistics buộc phải chuyển đổi nhanh chưa từng có. Tham vọng của Việt Nam trong việc kiến tạo một hệ sinh thái logistics đẳng cấp thế giới hoàn toàn phù hợp với các ưu tiên và xu thế toàn cầu hiện nay.

“Ngày nay, số hóa phải đi đôi với niềm tin, bởi niềm tin trở thành yếu tố cốt lõi khi thế giới chuyển hướng phát triển bền vững. Xanh hóa cần gắn với tác động thực chất, tạo ra thay đổi rõ rệt trong cách vận hành và kết nối chuỗi cung ứng. Đồng thời, kết nối chỉ có ý nghĩa khi được dẫn dắt bởi những mục tiêu dài hạn và thống nhất. Tương lai thuộc về những nền kinh tế kết nối nhanh hơn, xanh hơn, thông minh hơn và Việt Nam đang nắm trong tay cơ hội để trở thành một trong những quốc gia dẫn đầu”, Chủ tịch FIATA Thomas Sim nói.

Ngọc Hậu