Hướng đi mới trong hành trình giảm nghèo bền vững ở Kon Plông

Một trong những thành công lớn là việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng theo hướng sản xuất hàng hóa, đặc biệt là phát triển rau màu xứ lạnh. Nhờ sự đồng hành của các tổ hợp tác (THT), hợp tác xã (HTX), nhiều hộ gia đình – nhất là đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS)– đã thay đổi tập quán canh tác, mạnh dạn đầu tư sản xuất, mang lại thu nhập ổn định.

Tạo đà phát triển sản xuất

Toàn huyện Kon Plông có hơn 40 THT hoạt động, thu hút 509 thành viên; có 16 HTX sản xuất nông nghiệp, bao gồm 1 HTX chuyên canh rau, hoa, đậu các loại ứng dụng hệ thống tưới tiết kiệm.

Với độ cao trung bình từ 1.000–1.200m so với mực nước biển, khí hậu mát mẻ quanh năm, nhiệt độ trung bình khoảng 22°C, Măng Đen (huyện Kon Plông) được ví như “Đà Lạt thứ hai” của Tây Nguyên. Lợi thế khí hậu này trở thành nền tảng quan trọng để phát triển mô hình rau hoa xứ lạnh – hướng đi giàu tiềm năng, bền vững, phù hợp với thanh niên và đồng bào DTTS.

Tiêu biểu là mô hình THT tại thôn Kon Vơng Kia (thị trấn Măng Đen). Anh A Hùng – Tổ trưởng tổ 1 nhóm THT trồng rau, củ xứ lạnh – cho biết: Trước đây, gia đình chỉ trồng cây ngắn ngày. Sau khi được cán bộ địa phương và THT tuyên truyền, hướng dẫn chuyển đổi cơ cấu cây trồng, anh mạnh dạn thử nghiệm trồng khoai lang Úc và bí Nhật. Vụ đầu tiên giữa năm 2024, tổ hợp tác trồng 0,79 ha, thu hoạch 3,4 tấn khoai lang Úc và 0,45 tấn bí Nhật, thu về gần 80 triệu đồng.

Trồng rau xứ lạnh theo hướng sản xuất hàng hóa.

Không chỉ gia đình anh Hùng, nhiều hộ khác trong thôn cũng đã tham gia mô hình, hình thành ba nhóm THT với 35 hộ gia đình, tổng diện tích trồng rau, củ xứ lạnh lên tới 5,83 ha. Mô hình bước đầu mang lại hiệu quả rõ rệt, mở ra hướng đi mới trong tạo sinh kế bền vững, phù hợp điều kiện thổ nhưỡng – khí hậu vùng cao Kon Plông.

“Bà đỡ” cho phát triển nông nghiệp xanh vùng cao

Cùng với chính quyền địa phương, HTX rau, hoa xứ lạnh Măng Đen đóng vai trò “bà đỡ” cho các THT, góp phần thúc đẩy sản xuất nông nghiệp xanh vùng cao. Ngay từ khi thành lập, HTX đã thu hút gần 20 thành viên, trong đó có 9 người là đồng bào DTTS, với vốn điều lệ ban đầu 1,2 tỷ đồng. Mục tiêu của HTX không chỉ phát triển sản xuất mà còn thu hút đoàn viên thanh niên lập nghiệp, tạo việc làm, phát triển kinh tế tại chỗ.

HTX đã liên kết sản xuất, bao tiêu sản phẩm cho người dân địa phương; ứng dụng khoa học kỹ thuật trong canh tác như trồng rau trong nhà màng và hệ thống tưới tự động. Theo ông Võ Minh Luân – Giám đốc HTX, hiện đơn vị trồng rau xà lách, cải ngọt, cải thìa… với kết quả sinh trưởng tốt. Ngoài rau ăn lá, HTX còn liên kết trồng cà rốt, khoai lang tím (giống Úc), khoai tây… Đặc biệt, mô hình trồng khoai lang Úc đã được nhân rộng trên 20 ha tại nhiều xã, giúp người dân tăng thu nhập.

Nhờ sự hỗ trợ của chính quyền, các THT và HTX, sản xuất rau xứ lạnh tại thị trấn Măng Đen và xã Măng Cành có nhiều chuyển biến tích cực. Người dân, nhất là đồng bào DTTS, từng bước thay đổi tập quán, chuyển sang trồng rau theo hướng hàng hóa, an toàn, bền vững. Diện tích và năng suất ngày càng tăng, mang lại thu nhập ổn định cho hộ gia đình.

Nhiều THT trồng rau xứ lạnh đã được hình thành, ứng dụng khoa học kỹ thuật trong trồng trọt (ảnh TL).

Hệ thống Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Kon Tum (nay là Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh) đã đóng vai trò then chốt trong việc hỗ trợ phát triển KTTT tại Kon Plông. Hệ thống Liên minh đã tích cực tổ chức hàng loạt lớp tập huấn, tuyên truyền chính sách, pháp luật, nâng cao năng lực quản trị cho hàng nghìn lượt thành viên HTX trên địa bàn.

Liên minh HTX Việt Nam còn hỗ trợ trực tiếp cho các HTX tiêu biểu như: HTX Tuyết Sơn Kon Plông được cấp 150 triệu đồng để mua máy chiết xuất sâm và thảo dược; HTX Ánh Dương nhận 150 triệu đồng để mua máy sấy chuối – những thiết bị giúp nâng cao giá trị sản phẩm, mở rộng thị trường. Cùng với đó, Quỹ hỗ trợ phát triển HTX đã tạo điều kiện thuận lợi cho các HTX tiếp cận vốn ưu đãi, mở rộng sản xuất và làm chủ chuỗi giá trị nông nghiệp bền vững.

Từ con số hơn 40% xuống dưới 12%

Thực hiện mục tiêu Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ huyện Kon Plông lần thứ XIX (nhiệm kỳ 2020–2025), huyện đặt mục tiêu đến năm 2025 giảm tỷ lệ hộ nghèo xuống dưới 7%. Để hiện thực hóa mục tiêu này, huyện đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp.

Bên cạnh đẩy mạnh tuyên truyền, huyện chú trọng đào tạo nghề cho lao động nông thôn, cải thiện hạ tầng cơ sở, hỗ trợ xây dựng nhà ở, phát triển sinh kế và nhân rộng các mô hình giảm nghèo phù hợp. Các nguồn lực được tập trung vào nông nghiệp: hỗ trợ giống, vật tư, chuyển giao kỹ thuật và vay vốn ưu đãi.

Nhờ cách làm bài bản, đến cuối năm 2021, tỷ lệ hộ nghèo toàn huyện giảm còn 44,4% (3.353 hộ); cuối năm 2022 giảm xuống 36%; đến cuối năm 2023 còn 1.731 hộ, chiếm 22,38%. Năm 2024, từ nguồn vốn Chương trình Mục tiêu Quốc gia, huyện triển khai 23 dự án hỗ trợ sinh kế cho 541 hộ, xây dựng nhà ở cho 42 hộ nghèo, cận nghèo. Kết quả, cuối năm 2024, số hộ nghèo giảm còn 942 hộ (11,73%).

Trong bối cảnh sáp nhập các đơn vị hành chính, bỏ cấp huyện và sắp xếp, sáp nhập cấp xã, Kon Plông có 02 xã mới gồm xã Măng Đen và xã Kon Plông. Đây chính là cơ hội để tăng cường hiệu quả quản lý, tập trung nguồn lực đầu tư và thực hiện các chương trình giảm nghèo một cách đồng bộ, có trọng tâm, trọng điểm hơn. Việc tinh gọn bộ máy không làm gián đoạn tiến trình giảm nghèo, mà ngược lại, tạo điều kiện để các xã được hỗ trợ mạnh hơn về cơ chế, chính sách và nguồn lực, đặc biệt trong phát triển các mô hình KTTT, nông nghiệp xanh, phát triển sinh kế bền vững gắn với đặc thù vùng cao nguyên.

Thanh Vân