Hungary thông qua luật AI góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của EU

Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là, liệu đạo luật này sẽ là cú hích thúc đẩy năng lực của Hungary, góp phần nâng cao vị thế của EU trong cuộc đua trí tuệ nhân tạo, hay sẽ là phép thử khó khăn cho năng lực quản trị và thực thi chính sách của quốc gia này?

Hungary thông qua luật AI góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của EU. Ảnh minh họa.

Việc ban hành luật AI riêng được xem là một bước đi táo bạo của Hungary, trong bối cảnh EU AI Act mới có hiệu lực đầu năm nay nhưng nhiều quốc gia thành viên vẫn đang trong quá trình điều chỉnh nội luật. Tuy nhiên, đi cùng nhiều cơ hội là không ít thách thức, từ năng lực giám sát, chi phí tuân thủ của doanh nghiệp, đến việc cân bằng giữa đổi mới và kiểm soát rủi ro.

Lợi ích và tính toán chiến lược của chính phủ Hungary

Chính phủ Hungary đã chủ động đưa ra các chính sách đi trước các quốc gia khác trong khối với mong muốn giành được vị thế và ảnh hưởng trong EU. Việc Hungary tiên phong thông qua luật Trí tuệ nhân tạo (AI) riêng so với các quốc gia khác trong khối (EU) do lợi ích chiến lược và kinh tế, bao gồm tăng cường bảo vệ lợi ích quốc gia, thiết lập vị thế của mình như một cường quốc hậu cần và trung tâm năng lượng ở Trung Âu. Cần nhấn mạnh việc thông qua luật Trí tuệ nhân tạo (AI) đầu tiên của nước này cũng nhằm đảm bảo lợi ích cho các doanh nghiệp Hungary và người dùng có thể làm việc với AI một cách an toàn và minh bạch, đồng thời giúp nước này tránh bị tụt hậu trong cuộc đua công nghệ toàn cầu.

Bên cạnh đó, việc phát triển trong lĩnh vực này sẽ tăng cường khả năng thu hút đầu tư từ bên ngoài. Chính phủ Hungary đã xem biên giới phía Nam của mình như một cơ hội để thu hút đầu tư từ các quốc gia không thuộc EU đặc biệt là Mỹ và Trung Quốc.

Luật mới của Hungary cũng nhằm tạo ra một hành lang pháp lý để hạn chế sử dụng AI trong các lĩnh vực có thể ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống con người, như chấm điểm tín dụng, quyết định y tế hoặc tuyển dụng. Các hệ thống AI thuộc nhóm này cần đảm bảo tính minh bạch, được ghi chép đầy đủ và chịu sự giám sát của con người. Các chính sách mới cũng đưa ra quy định rõ trách nhiệm các cơ quan nhà nước trong việc phê duyệt, giám sát và xử lý khiếu nại liên quan đến AI. Điểm đáng chú ý của luật mới này là mô hình một cửa, giúp giảm thiểu thủ tục hành chính và vẫn duy trì các hoạt động giám sát chặt chẽ, giúp bảo vệ các doanh nghiệp vừa và nhỏ, vốn là xương sống của nền kinh tế Hungary.

Trong khi AI đang nhanh chóng thâm nhập vào cuộc sống hằng ngày, châu Âu vẫn tụt hậu so với hai cường quốc là Mỹ và Trung Quốc về cơ sở hạ tầng, chính sách đổi mới và đầu tư. Do đó, việc thông qua luật trí tuệ nhân tạo đầu tiên sẽ tăng cường khả năng cạnh tranh của Hungary và thiết lập một hệ sinh thái AI an toàn, sẵn sàng cho tương lai ở cả cấp quốc gia và châu Âu.

Có thể thấy, Luật AI đầu tiên của Hungary được thông qua trong bối cảnh thế giới đang chứng kiến sự bùng nổ của Trí tuệ nhân tạo (AI), khi công nghệ này ngày càng hiện diện sâu rộng trong mọi lĩnh vực. Sự kiện này không chỉ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế thông qua đổi mới an toàn, mà còn cho thấy nỗ lực của Hungary trong cuộc đua trở thành quốc gia dẫn đầu về công nghệ AI trong khu vực.

Thách thức đối với việc thực thi luật

Vẫn còn quá sớm để đánh giá một cách rõ ràng, khách quan tính hiệu quả, của việc thông qua luật này. Tuy nhiên, tôi cho rằng Hungary đã có những sự chuẩn bị khá kỹ lưỡng về nguồn lực, các quy định và công nghệ để triển khai luật này một cách hiệu quả trong thời gian tới.

Trên thực tế, Hungary đã có sự chuẩn bị từ trước khi EU thông qua các điều khoản về khuôn khổ AI mới và luật này cũng sẽ tập trung đặc biệt dành cho việc bảo vệ các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Các quan chức Hungary cho biết các quy định mới được đưa ra nhằm tạo thêm các điều kiện cho các công ty thay vì tạo thêm thủ tục hành chính. Hungary đã tuân thủ khuôn khổ AI mới của EU. Luật mới của Hungary dựa chặt chẽ vào Đạo luật AI của Liên minh Châu Âu, có hiệu lực từ năm 2024. Nước này cũng đã thiết lập khung giám sát việc thực thi luật này, qua đó nỗ lực triển khai có hiệu quả để tạo được lợi thế trong tương lai.

Hungary cũng đã thành lập Hội đồng Trí tuệ Nhân tạo, một cơ quan nhằm cung cấp hướng dẫn chuyên môn, theo dõi các xu hướng công nghệ và phối hợp với ngành công nghiệp, học viện... Hội đồng này sẽ hoạt động như một diễn đàn tham vấn về trí tuệ nhân tạo trong thực tế. Bên cạnh đó, các tổ chức, doanh nghiệp lớn sẽ được yêu cầu chỉ định một cán bộ tuân thủ AI chịu trách nhiệm giám sát các hệ thống AI và liên lạc với các cơ quan chức năng. Các công ty cũng sẽ cần lưu giữ hồ sơ về các công cụ AI được sử dụng trong dịch vụ khách hàng hoặc quy trình ra quyết định. Những yêu cầu này chủ yếu áp dụng cho các ngân hàng, công ty bảo hiểm, tổ chức chính phủ và các nhà cung cấp dịch vụ lớn. Một trong những mục tiêu đã nêu là ngăn chặn những bất cẩn trong quá trình triển khai các công cụ AI thay thế phán đoán của con người hoặc gây ảnh hưởng đến người dùng mà họ không nhận thức được.

Một trong những dấu mốc đáng chú ý là tháng 9 vừa qua, Hungary đã đạt bước tiến vượt bậc trong hành trình số hóa châu Âu khi trở thành một trong những quốc gia đầu tiên gia nhập mạng lưới siêu máy tính và trí tuệ nhân tạo (AI) lớn nhất châu Âu. Với sự hậu thuẫn của Trung tâm Siêu máy tính Julich (Đức), nơi đặt chiếc siêu máy tính hiệu suất đỉnh châu Âu mới đi vào hoạt động, Hungary đang nhanh chóng định vị mình là trung tâm chuyển đổi số của khu vực Trung Âu, nơi Trí tuệ nhân tạo (AI) và Điện toán hiệu năng cao (High Performance Computing) sẽ được đưa vào ứng dụng trong y tế, nông nghiệp, năng lượng và công nghiệp sản xuất.

Tăng cường năng lực cạnh tranh trong cuộc đua trí tuệ nhân tạo

Trong bối cảnh EU đang tích cực triển khai việc thực thi Đạo luật Trí tuệ nhân tạo (AI Act) để tạo cơ hội tăng cường năng lực cạnh tranh của Liên minh châu Âu trong cuộc đua AI toàn cầu, việc một quốc gia thành viên như Hungary thiết lập khung pháp lý rõ ràng, có thể thúc đẩy triển khai các hệ thống AI (đặc biệt ở nhóm SMEs và ứng dụng quốc gia) trong EU thay vì chờ hay lệ thuộc vào các công ty công nghệ lớn (Big Tech Companies) bên ngoài EU.

Điều này giúp tăng quy mô triển khai và “độ sâu” của hệ sinh thái trí tuệ nhân tạo nói chung ở châu Âu. Với khung pháp lý rõ, doanh nghiệp châu Âu sẽ tự tin hơn trong việc đầu tư, phát triển và đưa vào ứng dụng từ nội khối. Ngoài ra, việc thiết lập và thành công trong giai đoạn tới sẽ góp phần nhân rộng mô hình này ở các quốc gia khác trong khối EU, sẽ tạo ra lợi thế cạnh tranh cho khu vực châu Âu.

Bên cạnh đó, việc Hungary tiên phong trong việc triển khai luật về AI sẽ phù hợp với các yêu cầu về hoạt động AI nói chung của EU, góp phần tạo sự đồng bộ trong toàn khối, là nền tảng để các quốc gia khác kế thừa. Khi các quốc gia thành viên có cơ quan giám sát, các doanh nghiệp có thể hoạt động xuyên biên giới trong EU với mức độ rủi ro thấp hơn. Điều này góp phần hỗ trợ EU trở thành một thị trường lớn cho AI, thuận tiện hơn để đầu tư, mở rộng và cạnh tranh với Mỹ và Trung Quốc, giúp EU không bị tụt lại trong cuộc đua toàn cầu về tiêu chuẩn và ứng dụng AI.

Một điểm đáng chú ý khác là việc tạo ra một khung pháp lý rõ ràng sẽ là nền tảng vững chắc giúp ngăn ngừa các rủi ro pháp lý và chi phí cho doanh nghiệp và người dùng. Tăng cường lòng tin của các đối tượng tham gia, giúp EU thuận lợi hơn trong việc triển khai AI ở quy mô lớn hơn

Đặc biệt, việc Hungary thông qua luật về AI góp phần phát triển những trung tâm AI, startup, nghiên cứu ứng dụng tại khu vực Trung – Đông Âu, là điểm sáng cho sự phát triển chung của khu vực về phát triển công nghệ. Việc đa dạng hóa địa điểm phát triển AI trong EU, không chỉ tập trung ở những cường quốc như Đức, Pháp, sẽ giúp EU tận dụng tốt hơn nguồn nhân lực, chi phí và lợi thế về vị trí địa lý để tăng khả năng cạnh tranh.

Rõ ràng, EU đang không muốn là người đi sau trong cuộc đua công nghệ mà mong muốn sẽ là nhóm định hình những chuẩn mực toàn cầu cho AI (như yếu tố minh bạch, đạo đức, nhân quyền). Khi đó, các quốc gia thành viên như Hungary thực thi Đạo luật AI của EU và có luật AI ở cấp độ quốc gia phù hợp với khối, sẽ củng cố thêm vị thế của EU trong việc phát triển AI ở cấp độ toàn cầu.

Hải Đăng/VOV-Praha