HTX làm 'đòn bẩy' giúp nông dân Lào Cai thoát nghèo bền vững

Ở xã Phình Hồ, anh Sùng A Tủa, một cán bộ xã người Mông, đã trở thành biểu tượng của tinh thần dám nghĩ, dám làm. Chứng kiến người dân địa phương quanh năm vất vả trồng trọt mà không biết tiêu thụ sản phẩm ở đâu, anh Tủa đã mạnh dạn cam kết: “Mọi người cứ trồng, cứ nuôi, tôi sẽ lo đầu ra”.

Chuyển đổi số mở đường thoát nghèo vùng cao

Từ lời hứa đầy “can đảm” ấy, anh Tủa bắt đầu thu mua nông sản của các hộ dân địa phương, rồi sử dụng mạng xã hội để quảng bá. Tận dụng sức mạnh công nghệ, anh xây dựng kênh “A Tủa – anh cán bộ xã” để giới thiệu sản phẩm và cuộc sống vùng cao.

Những thước phim mộc mạc, những câu chuyện thật lay động đã nhanh chóng lan tỏa, đưa thương hiệu trà Shan tuyết Phình Hồ đến với người tiêu dùng trong và ngoài nước.

Chuyển biến trong tư duy sản xuất giúp nông dân, HTX ở Lào Cai nâng cao thu nhập.

Chỉ sau 2 năm, HTX Trà Shan tuyết Phình Hồ do anh Tủa sáng lập đã vươn ra thị trường Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc. Người dân Phình Hồ không chỉ bán được nông sản với giá cao hơn, mà còn nhận ra rằng, với chiếc điện thoại thông minh và một chút kiến thức công nghệ, họ có thể tự đưa sản phẩm của mình đến tay người tiêu dùng khắp nơi.

Câu chuyện của anh Tủa là minh chứng rõ nét cho hiệu quả của chuyển đổi số trong giảm nghèo ở vùng cao, những khu vực mà trước đây, khoảng cách địa lý từng là rào cản lớn nhất trong tiêu thụ nông sản.

Không chỉ có Phình Hồ, xã Trấn Yên cũng đang nổi lên như điểm sáng trong phát triển nông nghiệp bền vững. Tại đây, HTX Dâu tằm Hạnh Lê do chị Nguyễn Thị Hồng Lê làm giám đốc đã tiên phong áp dụng mô hình nông nghiệp tuần hoàn, giúp thành viên thoát nghèo, làm giàu.

Sau mỗi vụ đốn cây dâu tằm, thay vì đốt bỏ thân, cành, chị Lê tận dụng để ủ phân hữu cơ bằng chế phẩm vi sinh. Nguồn phân này đáp ứng hơn 60% nhu cầu cho gần 3ha dâu tằm của gia đình, giúp cây khỏe, năng suất cao mà chi phí giảm mạnh.

Nhờ cách làm sáng tạo đó, đất trồng được cải tạo, lá dâu xanh to hơn, tằm ăn khỏe hơn, và sản lượng tơ cũng tăng đáng kể. Không dừng lại ở mô hình của riêng mình, chị Lê còn hướng dẫn các hộ khác trong vùng làm theo để thoát nghèo, làm giàu, từ đó hình thành chuỗi giá trị khép kín trồng dâu – nuôi tằm – sản xuất phân hữu cơ – tiêu thụ sản phẩm sạch.

Cùng ở Trấn Yên, chị Vũ Thị Phượng chọn hướng phát triển nông nghiệp sinh thái kết hợp chăn nuôi tuần hoàn. Chất thải từ chăn nuôi được xử lý qua hầm biogas, dùng tưới cỏ, trồng cây, nuôi cá; phân gà được ủ làm phân hữu cơ cho cây bưởi. Mô hình khép kín này không chỉ giúp chị tiết kiệm chi phí, mà còn tạo ra môi trường sản xuất xanh, sạch, bền vững.

“Đòn bẩy” giúp đồng bào vùng cao vươn lên

Nếu Phình Hồ nổi bật với trà Shan tuyết, Trấn Yên với nông nghiệp tuần hoàn, thì Bản Xèo lại được biết đến là “thủ phủ” của cây dong riềng đỏ – nguyên liệu làm nên sợi miến dong Bản Xèo trứ danh.

Nhờ khí hậu mát mẻ và đất đai phù hợp, dong riềng đỏ phát triển tốt, cho năng suất 25–30 tấn/ha, thu nhập bình quân đạt 60–75 triệu đồng/ha, cao gấp 2–3 lần trồng ngô hay lúa nương. Nhờ đó, hàng trăm hộ dân đã vươn lên thoát nghèo, nhiều hộ còn làm giàu bền vững.

Gia đình anh Lý Láo Tả là một ví dụ. Trước kia chỉ trồng ngô, nay chuyển sang dong riềng, anh có thu nhập gấp ba lần so với trước. Cùng với khoản hỗ trợ 60 triệu đồng từ chương trình xóa nhà tạm, anh Tả đã dựng được ngôi nhà mới khang trang, kết quả của lao động bền bỉ và chính sách đúng đắn.

Trung tâm của sự thay đổi ấy là HTX miến dong Hưng Hiền, do chị Cồ Thị Hiền làm giám đốc. Xuất thân từ gia đình ba đời làm miến, chị Hiền quyết tâm giữ gìn hương vị truyền thống bằng quy trình sản xuất thủ công, sử dụng nguyên liệu sạch tại chỗ. HTX hiện liên kết với hàng chục hộ dân trồng dong, sản xuất 200kg miến khô mỗi ngày, “cung không đủ cầu”.

Các HTX đang đóng vai trò tích cực trong xóa đói giảm nghèo ở Lào Cai.

Không dừng lại ở đó, chị Hiền còn sáng tạo ra miến sâm đất – sản phẩm kết hợp tinh bột dong riềng đỏ và củ hoàng sin cô (một dược liệu quý của vùng núi cao), vừa ngon, vừa tốt cho sức khỏe. Sản phẩm này nhanh chóng được công nhận OCOP, trở thành biểu tượng cho tinh thần đổi mới, sáng tạo trong phát triển sản phẩm nông nghiệp đặc trưng của Lào Cai.

Nhờ sự phát triển của các HTX như Hưng Hiền hay Thành Sơn, nghề làm miến dong đã trở thành sinh kế ổn định cho hàng trăm lao động địa phương, góp phần giảm mạnh tỷ lệ hộ nghèo.

Trong khi đó, ở xã Nậm Có, nơi 93% dân số là đồng bào Mông, hành trình thoát nghèo đang được triển khai bài bản với nhiều mô hình hiệu quả. Chính quyền xã xác định giảm nghèo là nhiệm vụ trọng tâm, bằng việc lồng ghép các chương trình mục tiêu quốc gia, hỗ trợ vốn vay, đào tạo nghề, hướng dẫn kỹ thuật sản xuất.

Chị Lý Thị Dà, hộ nghèo ở thôn Tu San, từng sống trong cảnh thiếu thốn. Nhờ vay 50 triệu đồng từ Ngân hàng Chính sách xã hội và được tập huấn kỹ thuật, chị đầu tư nuôi trâu sinh sản.

Sau vài năm, đàn trâu phát triển, chị trả hết nợ, mở rộng quy mô và quyết định xin ra khỏi hộ nghèo. “Giờ gia đình tôi có của ăn của để, có trâu, có rừng, không còn lo đói nữa”, chị Dà xúc động chia sẻ.

Tương tự, anh Trần Văn Sáng ở thôn Có Thái cũng đã thoát nghèo nhờ vay vốn mở cửa hàng tạp hóa. Từ một hộ khó khăn, nay anh trở thành tấm gương tiêu biểu trong phong trào làm kinh tế ở xã.

Hướng tới tương lai xanh và bền vững

Theo ông Sùng Thành Công, Chủ tịch UBND xã Nậm Có, năm 2025 xã đặt mục tiêu giảm 8,5% tỷ lệ hộ nghèo. Toàn xã hiện có hơn 1.100 hộ vay vốn ưu đãi với tổng dư nợ hơn 68 tỷ đồng, tăng 16 tỷ đồng so với năm 2024.

“Cán bộ xã thường xuyên xuống tận thôn bản, cầm tay chỉ việc cho bà con, giúp họ biết trồng rừng, chăn nuôi, làm chuồng trại đúng kỹ thuật. Nhờ vậy, người dân ngày càng tự tin phát triển kinh tế hộ”, ông Công cho biết.

Chính nhờ những chính sách hỗ trợ đúng hướng và sát thực tế, Nậm Có đang chuyển mình mạnh mẽ, trở thành điểm sáng trong công tác giảm nghèo bền vững ở Lào Cai.

Đằng sau những mô hình HTX thành công ở Phình Hồ, Trấn Yên, Nậm Có hay Bản Xèo là dấu ấn đậm nét từ các chính sách hỗ trợ thiết thực của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Lào Cai.

Từ việc tổ chức các lớp đào tạo nghề, tập huấn kỹ thuật, hỗ trợ vốn vay ưu đãi, đến xúc tiến thương mại, đưa sản phẩm OCOP lên sàn thương mại điện tử, các chương trình hỗ trợ của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Lào Cai đã giúp nhiều HTX vượt qua khó khăn, vươn lên tự chủ.

Liên minh HTX Việt Nam cùng Liên minh HTX tỉnh Lào Cai còn là cầu nối quan trọng giữa doanh nghiệp, nhà khoa học và HTX, giúp hình thành chuỗi liên kết bền vững từ sản xuất đến tiêu thụ. Nhiều sản phẩm đặc trưng của Lào Cai như trà Shan tuyết Phình Hồ, miến dong Bản Xèo, mật ong Bắc Hà hay gạo Séng Cù Mường Khương đều được hỗ trợ đăng ký nhãn hiệu, xây dựng thương hiệu, quảng bá trên các sàn thương mại điện tử quốc gia.

Có thể nói, từ những cánh đồng dong riềng đỏ Bản Xèo, những nương dâu xanh Trấn Yên, đến những hộ chăn nuôi thoát nghèo ở Nậm Có, bức tranh nông thôn Lào Cai hôm nay đã đổi sắc. Với sự đồng hành của Liên minh HTX Việt Nam, hành trình xóa đói giảm nghèo ở Lào Cai không chỉ dừng lại ở con số giảm tỷ lệ hộ nghèo, mà còn là hành trình nâng tầm tư duy sản xuất, làm giàu chính đáng trên mảnh đất quê hương.

Nam Phong