HTX đẩy mạnh liên kết chuỗi, nâng tầm OCOP góp phần xây dựng nông thôn mới

Sau sáp nhập đơn vị hành chính, Cần Thơ có 103 đơn vị cấp xã, gồm 31 phường và 72 xã. Theo Sở NN&MT thành phố, 59/72 xã đạt chuẩn nông thôn mới (NTM), 13/59 xã đạt chuẩn NTM nâng cao và 2/13 xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu.

Mã số vùng trồng mở lối xuất khẩu

Đến nay, Cần Thơ vẫn còn 13 xã chưa đạt chuẩn NTM. Về chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP), toàn thành phố hiện có 859 sản phẩm, gồm 3 sản phẩm đạt 5 sao, 239 sản phẩm 4 sao và 617 sản phẩm 3 sao, nằm trong nhóm địa phương có số lượng sản phẩm OCOP lớn của cả nước. Thành phố đặt mục tiêu đến cuối năm sẽ có thêm 5 sản phẩm OCOP.

Theo Sở NN&MT TP Cần Thơ, hiện có hơn 102.000ha cây ăn trái, sản lượng gần 1,2 triệu tấn mỗi năm trên toàn thành phố. Các loại trái cây chủ lực như sầu riêng, nhãn, xoài, vú sữa đã xuất khẩu thành công sang Trung Quốc, Mỹ, EU, Hàn Quốc và Nhật Bản, mang lại thu nhập ổn định cho nông dân. TP Cần Thơ hiện có 194 HTX, tổ hợp tác và câu lạc bộ với hơn 2.300ha, cùng 42 doanh nghiệp liên kết trên 6.000ha vùng trồng.

Tiêu biểu trong tiến trình xây dựng NTM tại địa phương, HTX Nông nghiệp Xóm Đồng 2 (xã Thới An Hội) được xem là mô hình điển hình trong phát triển sản xuất gắn với chuỗi giá trị và nâng cao chất lượng cuộc sống cho nông dân.

Sản phẩm của HTX bảo đảm truy xuất nguồn gốc, góp phần nâng cao giá trị nông sản qua Chương trình OCOP.

Hiện nay, HTX có tổng cộng 38 thành viên, canh tác gần 40ha vú sữa bơ hồng, sản lượng cung ứng cho thị trường từ 180 – 200 tấn/năm. Năm 2025 đánh dấu năm thứ năm trái vú sữa của HTX xuất khẩu sang thị trường Mỹ. Với mức giá doanh nghiệp thu mua ổn định 50.000 – 55.000 đồng/kg, cao hơn thị trường ngoài 10.000 – 15.000 đồng/kg, các hộ thành viên thu lãi 250 – 300 triệu đồng/ha.

Giám đốc HTX Trần Văn Phương chia sẻ, để đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu, nông dân phải tuân thủ quy trình nghiêm ngặt: sử dụng thuốc sinh học theo hướng dẫn, bao trái từ sớm để tránh sâu bệnh, thu hoạch tỉ mỉ nhằm đảm bảo chất lượng. Cùng với đó, HTX đã đầu tư kho sơ chế, đóng gói riêng cho hàng xuất khẩu, đồng thời thành lập bộ phận kiểm soát viên giám sát quy trình sản xuất, định kỳ kiểm tra mẫu đất, nước, trái, và thuốc bảo vệ thực vật.

Việc xuất khẩu sang Mỹ giúp giá trị trái vú sữa tăng gấp 2–3 lần, mang lại thu nhập cao và ổn định hơn cho thành viên HTX. Ông Nguyễn Văn Mười Hai, một hộ thành viên trồng vú sữa của HTX chia sẻ, “Cách đây vài năm khi vào mùa thu hoạch rộ, giá chỉ khoảng 20.000 đồng/kg, sau khi trừ chi phi còn lời khoảng 15 triệu đồng/1.000m2. Hiện nay vú sữa được doanh nghiệp thu mua với giá cố định 55.000 đồng/kg, cộng thêm trúng mùa nên lợi nhuận khoảng 50 triệu đồng/1.000m2”.

Đặc biệt, vú sữa bơ hồng của HTX đã được công nhận đạt chuẩn OCOP 4 sao năm 2022, đồng thời được cấp 2 mã số vùng trồng. Năm 2023, sản lượng xuất khẩu đạt hơn 70 tấn, gấp 3 lần năm trước. Chuỗi liên kết giữa HTX và doanh nghiệp xuất khẩu giúp ổn định đầu ra, hạn chế tình trạng “được mùa mất giá”, nâng cao vị thế trái cây Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Không chỉ hướng ra xuất khẩu, HTX còn phát triển thị trường trong nước, cung ứng vú sữa bơ hồng cho chuỗi nhà hàng, siêu thị tại TP.HCM, miền Trung, Hà Nội và các cửa hàng trái cây, nông sản. Giá bán dao động 40.000 – 45.000 đồng/kg, đầu vụ có thể đạt 60.000 đồng/kg. Mỗi năm, HTX còn cung ứng 15.000 – 20.000 cây giống, góp phần mở rộng vùng sản xuất và thúc đẩy kinh tế nông thôn phát triển bền vững.

Với mô hình sản xuất theo chuỗi, ứng dụng kỹ thuật tiên tiến, bảo đảm truy xuất nguồn gốc và nâng cao giá trị sản phẩm, HTX Nông nghiệp Xóm Đồng 2 không chỉ khẳng định vai trò nâng cao thu nhập cho nông dân mà còn đóng góp thiết thực vào việc thúc đẩy các tiêu chí NTM trên địa bàn.

“Đặc sản du lịch” trái nhãn OCOP

Song song với trái vú sữa chủ lực của địa phương, HTX Nhãn Nhơn Nghĩa (xã Nhơn Ái) đã khẳng định vị thế của sản phẩm nhãn trên thị trường trong và ngoài nước, giúp thành viên nâng cao thu nhập và thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương.

Thành lập năm 2018 với sự hỗ trợ của hệ thống Liên minh HTX các cấp và Hội Nông dân xã Nhơn Nghĩa, HTX do ông Phạm Văn Lơ làm Giám đốc, hiện có 29 thành viên, canh tác 22,5ha nhãn theo tiêu chuẩn VietGAP, năng suất bình quân 20 tấn/ha, sản lượng mỗi năm khoảng 540 tấn. Với giá bán ổn định từ 18.000 – 20.000 đồng/kg, mỗi năm HTX thu về hơn 10 tỷ đồng.

Các HTX không chỉ nâng cao thu nhập cho nông dân mà còn đóng góp thiết thực vào việc thúc đẩy các tiêu chí NTM trên địa bàn.

Nhờ chuyển đổi phương thức sản xuất, HTX đã nâng cao giá trị nông sản, đảm bảo an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc, góp phần đáp ứng các yêu cầu trong tiêu chí tổ chức sản xuất của chương trình NTM. Từ năm 2022, HTX đăng ký nhãn hiệu “Nhãn Thanh Trí”, đến năm 2023, nhãn Ido của HTX được công nhận sản phẩm OCOP 4 sao, đồng thời được cấp mã số vùng trồng, mở rộng cơ hội xuất khẩu.

Hiện nay, đa số thành viên HTX sản xuất theo hướng nông sản sạch, giảm 50% lượng phân bón hóa học và thuốc bảo vệ thực vật, chuyển sang dùng phân hữu cơ và thuốc sinh học. Khoảng 20–30% hộ thành viên xử lý cho nhãn Ido ra hoa nghịch vụ, đạt năng suất trung bình 20 tấn/ha, giá bán dao động 15.000–25.000 đồng/kg. Giám đốc Lơ chia sẻ, mỗi ha nhãn Ido cho lợi nhuận từ 250 – 450 triệu đồng/năm, nhờ chất lượng ổn định và được thu mua giá cao.

Không chỉ dừng lại ở sản xuất, HTX còn mở rộng mô hình du lịch sinh thái, đón khách đến tham quan và thưởng thức trái cây tại vườn, đồng thời kết nối với doanh nghiệp xuất khẩu nhãn sang Mỹ trong năm 2024.

Để duy trì năng suất và chất lượng, HTX thường xuyên phối hợp với các tổ chức, ban ngành địa phương triển khai tập huấn kỹ thuật, chuyển giao khoa học cho các thành viên, giúp quản lý sâu bệnh và canh tác hiệu quả hơn.

Mô hình hợp tác của HTX Nhãn Nhơn Nghĩa đã tạo chuyển biến tích cực trong tư duy sản xuất của nông dân, từ canh tác nhỏ lẻ sang liên kết tập thể, từ sản xuất truyền thống sang nông nghiệp an toàn, hữu cơ. Qua đó, HTX không chỉ mang lại thu nhập ổn định cho thành viên mà còn đóng góp thiết thực vào quá trình xây dựng NTM tại địa phương, hướng tới nền nông nghiệp bền vững và có giá trị cao.

Thúc đẩy kinh tế hợp tác xây dựng NTM

Thành công của các HTX như Xóm Đồng 2 hay Nhơn Nghĩa có sự đồng hành tích cực của hệ thống Liên minh HTX Việt Nam - đơn vị giữ vai trò cầu nối trong phát triển kinh tế hợp tác. Tại TP Cần Thơ, sự phối hợp chặt chẽ giữa Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX TP đã tạo động lực mạnh mẽ giúp các HTX phát triển, đóng góp tích cực vào chương trình xây dựng NTM.

Những năm qua, hệ thống Liên minh HTX đã triển khai nhiều chính sách trọng tâm như hỗ trợ vốn vay ưu đãi để các HTX mở rộng sản xuất, đầu tư hạ tầng, mua sắm máy móc và đổi mới công nghệ. Cùng với đó, Trung tâm các Chương trình Kinh tế Xã hội thuộc Liên minh HTX Việt Nam được giao triển khai chương trình chuyển đổi số trong xây dựng NTM, hướng tới NTM thông minh thông qua các hội nghị, tập huấn và diễn đàn chia sẻ kinh nghiệm.

Song song với hỗ trợ tài chính và công nghệ, Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX TP Cần Thơ còn đẩy mạnh đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực, giúp cán bộ HTX nâng cao năng lực quản lý, ứng dụng khoa học kỹ thuật và vận hành hiệu quả mô hình sản xuất. Các chương trình xúc tiến thương mại, kết nối HTX với doanh nghiệp, siêu thị và các kênh tiêu thụ hiện đại cũng được triển khai mạnh mẽ, góp phần mở rộng thị trường và nâng cao giá trị sản phẩm OCOP.

Bên cạnh đó, hệ thống Liên minh còn thực hiện tư vấn pháp lý và hướng dẫn chính sách, giúp HTX tiếp cận nguồn lực Nhà nước, hoạt động đúng quy định, hiệu quả và bền vững. Những hỗ trợ toàn diện này đã tạo nền tảng vững chắc cho khu vực kinh tế hợp tác, trở thành “bệ phóng” cho nông nghiệp và nông thôn Cần Thơ phát triển hiện đại, hội nhập.

Tuy nhiên, thực tế vẫn còn những rào cản cần tháo gỡ. Dù có nhiều sản phẩm OCOP chất lượng, TP Cần Thơ chưa có trung tâm trưng bày và sàn giao dịch thương mại điện tử riêng, khiến việc quảng bá còn hạn chế.

Lãnh đạo thành phố nhấn mạnh: “Sản phẩm làm ra phải được thương mại hóa, có thương mại hóa mới tăng giá trị, góp phần tăng trưởng. Nếu không thương mại hóa, sản phẩm sẽ không thể có giá trị cao”. Do đó, Sở Công Thương được chỉ đạo khẩn trương tham mưu, đề xuất thành lập trung tâm trưng bày OCOP tích hợp khu dịch vụ, bãi đậu xe, khu ăn uống, nghỉ ngơi và sàn giao dịch điện tử phục vụ tiêu thụ sản phẩm địa phương trong cuối năm 2025.

Trong giai đoạn tới, Cần Thơ định hướng phát triển cây ăn trái theo hướng nâng cao chất lượng xuất khẩu, liên kết nông dân – doanh nghiệp – HTX trong chuỗi giá trị, đa dạng hóa sản phẩm chế biến và xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc toàn diện.

Thành phố cũng đặt mục tiêu xây dựng thương hiệu trái cây Cần Thơ tại các thị trường lớn như Mỹ, EU, Trung Quốc, Hàn Quốc và Nhật Bản, tiếp tục khẳng định vai trò dẫn dắt của Nhà nước, hệ thống Liên minh HTX các cấp và khu vực kinh tế tập thể trong hành trình phát triển nông thôn hiện đại, bền vững.

Vũ Hương