HSBC: 'Bài toán' thuế quan vẫn chưa khép lại, doanh nghiệp cần bền bỉ và linh hoạt

Ảnh minh họa.

Theo Ngân hàng HSBC, nửa đầu năm 2025, kim ngạch thương mại toàn cầu đạt mức cao kỷ lục, tăng khoảng 300 tỷ USD, với tốc độ tăng trưởng hiếm thấy. Tuy nhiên, sự bùng nổ này không hoàn toàn phản ánh niềm tin chung, mà chủ yếu được thúc đẩy bởi hiện tượng "front-loading - chạy hàng" (đẩy mạnh nhập khẩu hàng hóa trước những thay đổi không mong muốn) hàng nhập khẩu vào Mỹ, một cuộc chạy đua của các doanh nghiệp để tránh các mức thuế bảo hộ mới được áp đặt.

Bà Runa Baksi, Giám đốc khu vực Đông Nam Á Khối Giải pháp Thương mại Toàn cầu, HSBC, nhận định trong khi thương mại vào Mỹ tăng vọt, các hành lang khác như châu Á – châu Âu gần như không đổi. Điều này cho thấy chính sách bảo hộ của Mỹ không chỉ chi phối mạnh mẽ quá trình tái định hình thương mại toàn cầu, mà còn là nguồn gốc của bất ổn mang tính hệ thống.

ASEAN ĐỐI MẶT VỚI THÁCH THỨC KÉP

Sau khi Mỹ áp thuế đối ứng từ 2/4, nhiều phái đoàn, trong đó có ASEAN, đã gấp rút đàm phán tại Washington. Đến nay, các nền kinh tế lớn ASEAN đều chấp nhận khung thuế 19 - 20%, với mức độ nhượng bộ khác nhau.

“Trong tương lai gần, môi trường thuế quan đồng đều trên toàn ASEAN sẽ tạo sân chơi bình đẳng, giúp duy trì lợi thế cạnh tranh cho các nước như Việt Nam, Thái Lan, Philippines và Malaysia, đồng thời củng cố niềm tin cho nhà đầu tư. Tuy vậy, thuế quan vẫn là bài toán chưa khép lại khi các cuộc đàm phán song phương tiếp tục diễn ra”, bà Runa Baksi cho biết.

Bà Runa Baksi, Giám đốc khu vực Đông Nam Á Khối Giải pháp Thương mại Toàn cầu, HSBC.

"Để tăng cường sự vững vàng trong vận hành, các doanh nghiệp nên ưu tiên tính linh hoạt của chuỗi cung ứng thông qua việc đầu tư vào tích hợp số, tận dụng tài trợ chuỗi cung ứng và triển khai hệ thống cảnh báo sớm để dự đoán và giảm thiểu gián đoạn".

Theo bà Runa Baksi, chính sách bảo hộ thương mại của Mỹ đặt ra thách thức kép cho ASEAN trong việc gây bất ổn ngắn hạn nhưng thúc đẩy động lực tái định hướng dài hạn.

Trong ngắn hạn, khu vực khó tìm được thị trường thay thế Mỹ, dẫn đến những biến động thương mại và tăng trưởng đột biến nhưng thiếu bền vững. Để vượt qua, ASEAN cần kiên cường và linh hoạt thích ứng.

Về dài hạn, nhu cầu đa dạng hóa thương mại ngày càng cấp thiết. Bên cạnh Mỹ, ASEAN đang đẩy mạnh quan hệ với Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc và các thị trường mới ở Trung Đông, Mỹ Latinh, Ấn Độ, đồng thời tận dụng các khuôn khổ RCEP, CPTPP và thương mại nội khối để tăng cường sự vững vàng và giảm phụ thuộc vào một thị trường đơn lẻ.

CHỦ ĐỘNG ĐA DẠNG HÓA THỊ TRƯỜNG

Tại Việt Nam, các chuyên gia HSBC cho rằng doanh nghiệp đang đối mặt với một loạt thách thức phức tạp, khởi đầu là tình hình bất ổn do thuế quan của Mỹ. Việc chuyển đổi từ mức thuế dự kiến 46% sang mức thuế cuối cùng là 20% đã dẫn đến sự biến động rất lớn, đặc biệt là đối với doanh nghiệp xuất khẩu hàng may mặc, điện tử và giày dép.

Ông Surajit Rakshit, Giám đốc toàn quốc Khối Giải pháp Thương mại Toàn cầu, HSBC Việt Nam.

"Trong tương lai, thương mại toàn cầu có thể trở nên phân mảnh nhưng không hề trì trệ. Đối với Việt Nam, tâm thế trên chặng đường phía trước không phải sẵn sàng phản ứng trước mọi thay đổi chính sách mà là xây dựng một nền kinh tế bền bỉ, linh hoạt và đa dạng hóa chiến lược, để có thể vượt qua mọi thách thức phía trước".

Một số nhà sản xuất như Samsung và Pegatron ban đầu đã tăng sản lượng để tránh khung thuế quan, trong khi những nhà sản xuất khác như LG đã tạm thời ngừng sản xuất do đơn hàng trì hoãn. “Điều này buộc các công ty phải xem xét lại sự hiện hiện của mình trên thị trường cũng như tìm kiếm cơ hội mới ở các khu vực như châu Âu và Nhật Bản”, ông Surajit Rakshit, Giám đốc toàn quốc Khối Giải pháp Thương mại Toàn cầu, HSBC Việt Nam nhận định.

Thêm vào đó, ông Rakshit cho biết việc cắt giảm trợ cấp năng lượng tái tạo cho 173 dự án điện gió, điện mặt trời gần đây làm dấy lên lo ngại về niềm tin nhà đầu tư, bởi có thể ảnh hưởng đến khả năng bảo đảm điện - yếu tố then chốt cho tăng trưởng sản xuất của Việt Nam.

Trong khi FDI tăng mạnh, chuỗi cung ứng nội địa vẫn yếu. Trong 103 nhà cung cấp cốt lõi toàn cầu của Samsung, chỉ 27 doanh nghiệp đặt tại Việt Nam, phần lớn có vốn nước ngoài, cho thấy sự phụ thuộc lớn, hạn chế giá trị gia tăng. Bên cạnh đó, môi trường pháp lý phức tạp từ cấp phép đến quản lý thuế tiếp tục là rào cản cho cả nhà đầu tư nước ngoài, doanh nghiệp trong nước và các tập đoàn lớn.

Để ứng phó với bối cảnh mới với những biến động, chuyên gia HSBC khuyến nghị doanh nghiệp và nhà hoạch định chính sách Việt Nam cần có những bước đi chủ động. Đa dạng hóa thị trường là yếu tố quan trọng nhằm giảm sự phụ thuộc vào thị trường Mỹ đầy biến động. Các công ty nên chủ động tìm kiếm và xây dựng nhu cầu tại châu Âu, Nhật Bản và các nền kinh tế khu vực khác.

“Trước rủi ro về chính sách năng lượng, cần củng cố kế hoạch quản trị rủi ro và hợp đồng nhằm giảm thiểu tác động nguồn cung điện. Đồng thời, sắp xếp lại quy trình tuân thủ, tinh giản phê duyệt và tăng cường quản trị nội bộ để thích ứng với môi trường pháp lý đặc thù tại Việt Nam”, ông Surajit Rakshit khuyến nghị.

Minh Huy