Hợp tác Việt Nam – EU bước vào giai đoạn tăng tốc

Quan hệ Việt Nam – Liên minh châu Âu (EU) đang bước vào giai đoạn “tăng tốc” với các động lực hợp tác đã đạt “độ chín”, đặc biệt sau 35 năm phát triển liên tục và 5 năm thực thi Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam – EU (EVFTA).

Nhận định này được nhấn mạnh tại Hội thảo quốc tế về 35 năm quan hệ Việt Nam – EU ngày 3/12 tại Hà Nội, do Viện Nghiên cứu Châu Âu và Châu Mỹ phối hợp với Phái đoàn EU tại Việt Nam đồng tổ chức.

Các đại biểu tham dự Hội thảo quốc tế về 35 năm quan hệ Việt Nam – Liên minh châu Âu: Thành tựu, thách thức và triển vọng ngày 03/12 tại Hà Nội. (Ảnh: Diễm Châu)

Quan hệ phát triển mạnh mẽ, niềm tin chính trị ở mức cao

Phát biểu tại hội thảo, PGS.TS Nguyễn Chiến Thắng, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Châu Âu và Châu Mỹ, Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam, nhấn mạnh: “35 năm qua là một hành trình phát triển mạnh mẽ, toàn diện và bền vững của quan hệ Việt Nam – EU.”

Ông cho rằng sau hơn 3 thập niên, quan hệ Việt Nam – EU đã chuyển từ hợp tác viện trợ sang đối tác toàn diện, được củng cố qua Hiệp định Đối tác và Hợp tác Toàn diện (PCA) và đặc biệt là EVFTA.

Ông đánh giá các giai đoạn phát triển cho thấy quan hệ hai bên “liên tục mở rộng về quy mô và chiều sâu”, đồng thời hình thành các trụ cột hợp tác mới như chuyển đổi xanh, năng lượng tái tạo, khoa học – công nghệ và đổi mới sáng tạo. Theo PGS.TS Nguyễn Chiến Thắng, những yếu tố này đang tạo nền tảng để quan hệ song phương tiến lên một cấp độ cao hơn.

Vụ trưởng Vụ châu Âu, Bộ Ngoại giao Việt Nam, ông Bùi Hà Nam, cho rằng niềm tin chính trị giữa hai bên “không ngừng được củng cố” dựa trên sự tương đồng về mục tiêu phát triển dài hạn và cam kết tôn trọng luật pháp quốc tế. Ông đánh giá EVFTA đã trở thành mô hình hợp tác hiệu quả, giúp kim ngạch thương mại hai chiều tăng đáng kể sau 5 năm.

Thương mại, chuyển đổi xanh và kinh tế số tạo xung lực mới

Động lực rõ nhất của giai đoạn tăng tốc đến từ thương mại – đầu tư. Theo báo cáo tại hội thảo, EU nhập khẩu 54,8 tỷ Euro hàng hóa từ Việt Nam trong năm 2024, đưa Việt Nam trở thành đối tác thương mại lớn nhất của EU trong ASEAN. Cơ cấu kinh tế bổ sung lẫn nhau và cam kết mở cửa từ EVFTA đã đẩy thặng dư thương mại của Việt Nam lên khoảng 43 tỷ Euro.

PGS.TS Nguyễn Chiến Thắng đánh giá EVFTA đã tạo lực đẩy lớn giúp hàng Việt Nam đạt các tiêu chuẩn cao của châu Âu và tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng khu vực.

Cùng với thương mại, chuyển đổi xanh được xem là trụ cột chiến lược của hợp tác.

Việt Nam là quốc gia chịu tác động nặng nề của biến đổi khí hậu và đã cam kết mục tiêu Net Zero 2050. Trong khi đó, EU dẫn đầu toàn cầu với Thỏa thuận Xanh và các tiêu chuẩn phát thải nghiêm ngặt. Vai trò của EU trong Đối tác Chuyển dịch Năng lượng Công bằng (JETP), với gói cam kết 15,5 tỷ USD, được đánh giá là nền tảng quan trọng trong tiến trình thúc đẩy chuyển đổi năng lượng sạch của Việt Nam.

Trong lĩnh vực công nghệ, các chương trình nghiên cứu như Horizon Europe đã mở ra dư địa lớn cho hợp tác rộng về chuyển đổi số, công nghệ cao, đổi mới sáng tạo và an ninh mạng. EU cho biết đã hỗ trợ đào tạo, nâng cao năng lực ứng phó sự cố mạng cho các cơ quan tại Việt Nam, đồng thời mở rộng hợp tác trong bảo đảm an ninh chuỗi cung ứng – lĩnh vực có ý nghĩa chiến lược trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu.

Động lực hội tụ, quan hệ bước vào giai đoạn tăng tốc

Theo Phó Trưởng Phái đoàn EU Rafael de Bustamante, quan hệ Việt Nam – EU đang bước vào giai đoạn phát triển mới với tốc độ nhanh hơn rõ rệt so với trước đây.

“Một trong những đặc điểm nổi bật của quan hệ hai bên hiện nay không phải là sự tiếp nối, mà là sự tăng tốc", ông nhấn mạnh.

Ông cho biết sau 4 năm EVFTA có hiệu lực, thương mại song phương tăng 46,5%, với tổng kim ngạch khoảng 67 tỷ euro. Đây là nền tảng để hai bên mở rộng hợp tác trong các lĩnh vực có tiềm năng lớn như năng lượng tái tạo, chuỗi cung ứng số và công nghiệp xanh.

Tại hội thảo, đại diện EU khẳng định hai bên đã có những “tín hiệu rõ ràng” về mong muốn thiết lập mối quan hệ Đối tác chiến lược Toàn diện. Theo ông Rafael de Bustamante, việc nâng cấp quan hệ là hoàn toàn phù hợp với “chiều sâu và tầm vóc mà hai bên đã xây dựng trong suốt 35 năm qua”.

Diễm Châu