Hợp tác công-tư: Gỡ nút thắt thể chế, thúc đẩy đổi mới sáng tạo

Toàn cảnh hội nghị. (Ảnh: Ban Tổ chức cung cấp)

Ngày 21/6, Bộ Tài chính tổ chức Hội nghị lấy ý kiến về Dự thảo Nghị định quy định cơ chế, chính sách hợp tác công tư trong lĩnh vực , đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng chủ trì hội nghị. Dự kiến khi được ban hành, nghị định sẽ là cơ sở pháp lý quan trọng, mở đường cho mô hình hợp tác công-tư (PPP) trong các lĩnh vực chiến lược, tạo xung lực mới cho phát triển khoa học công nghệ quốc gia.

Hội nghị có sự tham dự của Thứ trưởng Tài chính Trần Quốc Phương; đại diện Ban Chính sách Chiến lược Trung ương, Văn phòng Trung ương Đảng, Ủy ban Kiểm tra Trung ương; đại diện Văn phòng Chính phủ, các bộ ngành liên quan như Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Quốc phòng, Bộ Công an, Bộ Tư pháp, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch. Đồng thời, nhiều doanh nghiệp và tổ chức lớn trong lĩnh vực khoa học công nghệ, viễn thông, dữ liệu quốc gia cũng tham dự như Viettel, VNPT, CMC, Vingroup, FPT, Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia, Viện Phạm Văn Đồng, Đại học Bách khoa Hà Nội, Hiệp hội Dữ liệu quốc gia…

Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng phát biểu tại hội nghị. (Ảnh: Ban Tổ chức cung cấp)

Phát biểu tại hội nghị, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh: Việc xây dựng nghị định nhằm cụ thể hóa của Bộ Chính trị về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, trong đó hợp tác công-tư là một giải pháp quan trọng để đột phá thể chế, huy động nguồn lực ngoài ngân sách cho các lĩnh vực trụ cột của nền kinh tế.

“Bộ Tài chính xác định đây là nhiệm vụ chính trị quan trọng, cấp bách, thể hiện vai trò của Bộ trong việc hiện thực hóa chủ trương của Đảng, thúc đẩy mô hình tăng trưởng mới dựa trên đổi mới sáng tạo, khoa học công nghệ và chuyển đổi số – các trụ cột cho tăng trưởng nhanh và bền vững”, Bộ trưởng nói.

Mặc dù đã có theo phương thức đối tác công tư (PPP), nhưng theo Bộ trưởng, trong lĩnh vực đặc thù như khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, cần thiết phải xây dựng một nghị định riêng với các cơ chế linh hoạt, phù hợp thực tiễn, tháo gỡ các vướng mắc thể chế hiện nay.

“Ban Chỉ đạo Trung ương và đồng chí Tổng Bí thư đã chỉ đạo rõ phải khẩn trương ban hành nghị định này, để thúc đẩy hợp tác giữa Nhà nước, doanh nghiệp và các tổ chức nghiên cứu–phát triển. Đây là bước đi quan trọng, nhằm gỡ bỏ rào cản đang kìm hãm sự phát triển của khoa học công nghệ”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Thực tế cho thấy, dù PPP đã được áp dụng trong nhiều lĩnh vực, nhưng hợp tác công tư trong khoa học công nghệ vẫn còn rất hạn chế. Nguyên nhân chủ yếu là do thiếu hành lang pháp lý đặc thù cho mô hình hợp tác giữa nhà nước-doanh nghiệp-tổ chức nghiên cứu, đặc biệt là các trường đại học, viện nghiên cứu, đơn vị sự nghiệp công lập. Các cơ chế ưu đãi, chia sẻ rủi ro chưa đủ hấp dẫn, chưa tạo được niềm tin cho các nhà đầu tư; quy trình, thủ tục còn phức tạp, chưa phù hợp với đặc thù của hoạt động nghiên cứu và phát triển công nghệ chiến lược.

Trên cơ sở đó, dự thảo nghị định được thiết kế theo hướng mở rộng mô hình hợp tác, bổ sung các hình thức PPP mới bên cạnh những mô hình đã được quy định trong Luật PPP và Luật Quản lý, sử dụng tài sản công. Dự thảo cũng đề xuất các nhóm sản phẩm, dịch vụ và chủ thể phù hợp với từng hình thức hợp tác, giúp việc áp dụng linh hoạt hơn.

Đồng thời, nghị định quy định cụ thể về các chính sách ưu đãi vượt trội, cơ chế bảo đảm đầu tư, đơn giản hóa tối đa thủ tục hành chính, phân cấp mạnh mẽ, tinh gọn quy trình để đáp ứng yêu cầu của hoạt động đổi mới sáng tạo, từ đó tạo điều kiện triển khai nhanh, hiệu quả các dự án.

Một nội dung quan trọng nữa là quy định rõ vai trò và trách nhiệm của các bên liên quan: cơ quan quản lý nhà nước, tổ chức chủ trì nhiệm vụ, nhà đầu tư – bảo đảm tính minh bạch, hiệu quả, kiểm soát tốt rủi ro khi triển khai các mô hình hợp tác mới.

Tại hội nghị, đại diện các doanh nghiệp công nghệ hàng đầu như Viettel, FPT, CMC, Vingroup, các viện nghiên cứu, trung tâm đổi mới sáng tạo đều đồng tình cao với sự cần thiết của nghị định. Các đại biểu đã đề xuất nhiều nội dung thiết thực, đồng thời thể hiện sự quan tâm và sẵn sàng tham gia của các cơ quan nhà nước, các tập đoàn, doanh nghiệp công nghệ khi nghị định này được ban hành.

Kết luận hội nghị, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng yêu cầu cơ quan soạn thảo tiếp thu tối đa ý kiến góp ý để hoàn thiện dự thảo cả về hình thức và nội dung, bảo đảm sự đồng bộ với các luật sắp có hiệu lực, đặc biệt là Luật Đổi mới sáng tạo đang được xây dựng. Bộ trưởng nhấn mạnh: “Xác định rằng đây là nội dung rất khó, bởi lần đầu có hợp tác công tư trong lĩnh vực khoa học công nghệ. Cái khó nhất là việc phân loại, định giá tài sản. Nhưng nếu chúng ta thực hiện công khai, minh bạch, có phương pháp định giá phù hợp thì vẫn có thể tháo gỡ được”.

Bộ trưởng yêu cầu cơ quan soạn thảo phối hợp chặt chẽ với các bên, bám sát tinh thần chỉ đạo tại Nghị quyết 57, Nghị quyết 93 của Quốc hội và các kế hoạch hành động của Chính phủ, đồng thời tập trung rà soát nội dung theo hướng tinh gọn, lựa chọn đúng trọng tâm, tránh dàn trải. “Không phải lĩnh vực nào cũng PPP được. Chúng ta cần lựa chọn có trọng điểm, xây dựng chính sách ưu đãi thực sự vượt trội”, Bộ trưởng nói.

Theo kế hoạch, Nghị định sẽ được hoàn thiện và trình Chính phủ ban hành ngay trong tháng 6/2025, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025.

MINH PHƯƠNG