Hòn Bà - viên ngọc hoang sơ giữa biển xanh
Với cảnh quan nguyên bản, dấu tích văn hóa Chăm Pa và những huyền thoại dân gian đặc sắc, Hòn Bà đang được phường La Gi (tỉnh Lâm Đồng) định hướng phát triển thành điểm du lịch sinh thái tâm linh, gắn với bảo tồn giá trị tự nhiên và văn hóa bản địa.

Cảnh sắc thiên nhiên hoang sơ, tuyệt đẹp tại đảo Hòn Bà - phường La Gi
Biểu tượng cho sự bền bỉ
Cách bờ biển La Gi chỉ vài km, Hòn Bà là một đảo nhỏ rộng gần 3 ha, cao khoảng 38 m so với mực nước biển. Không có cư dân sinh sống, đảo như một “viên ngọc xanh” nổi bật giữa nền nước biếc, được bao quanh bởi những ghềnh đá chồng lớp phủ rêu xanh. Từ xa nhìn lại, Hòn Bà mang dáng hình một chú rùa khổng lồ đang hướng ra khơi xa, biểu tượng cho sự bền bỉ và bình yên. Để đến đảo, du khách di chuyển bằng canô hoặc thuyền của ngư dân, chỉ mất khoảng 20 phút. Trên hành trình ấy, du khách được chiêm ngưỡng khung cảnh biển trời bao la, nghe tiếng sóng hòa cùng tiếng hải âu, cảm nhận hương vị mặn mòi của biển cả. Anh Nguyễn Trọng Huy - du khách đến từ Đồng Nai chia sẻ: “Tôi từng đi nhiều vùng biển nhưng Hòn Bà có vẻ đẹp rất khác. Không khí trong lành, nước biển trong xanh và yên bình. Ở đây chưa có dịch vụ ồn ào, điều đó khiến chuyến đi càng đáng nhớ hơn”.
Không chỉ có cảnh quan hấp dẫn, Hòn Bà còn gắn liền với huyền thoại cảm động được lưu truyền qua nhiều đời. Chuyện kể rằng, xưa kia có người vợ chờ chồng đi săn, ngày ngày nấu nước sôi mong ngóng chồng trở về mang theo thịt thú rừng và những bộ lông thú sặc sỡ. Khi hay tin chồng phụ bạc, nàng giận dữ hất nồi nước sôi và giậm chân 3 lần khiến núi Bà Sang tách khỏi đất liền, hóa thành Hòn Bà giữa biển. Người dân tin rằng suối nước nóng Bình Châu chính là nơi nồi nước sôi bị hất đổ, còn núi Ông ở Tánh Linh là người chồng hóa đá, hướng về biển khơi mong được tha thứ.
Trên đỉnh đảo hiện còn đền thờ Thiên Y Ana - nữ thần của người Chăm Pa cổ. Ngôi đền được xây dựng vào cuối thế kỷ XVII, nhỏ nhắn nhưng linh thiêng với tượng Po Inu Nagar bằng đá đặt bên trong. Để lên đền, du khách phải đi qua hơn 100 bậc tam cấp phủ rêu xanh, men theo sườn núi quanh co. Từ đây, có thể nhìn bao quát toàn cảnh biển xanh và những con thuyền đánh cá thấp thoáng xa xa.
Lễ hội cấp tỉnh
Một điểm nhấn đặc biệt làm nên sức sống văn hóa của Hòn Bà chính là lễ hội truyền thống được tổ chức hàng năm. Lễ hội Hòn Bà ở phường La Gi được tổ chức vào ngày 23/3 âm lịch, nhằm tôn vinh Thủy Long Thần Nữ (Bà Chúa Xứ) - vị thánh mẫu được ngư dân tôn kính, cầu nguyện cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu và cuộc sống ấm no, thịnh vượng. Kể từ năm 2012, lễ hội này đã được nâng lên thành lễ hội cấp tỉnh, thu hút đông đảo người dân địa phương và du khách thập phương. Đây cũng là di tích danh thắng cấp tỉnh được công nhận, đánh dấu vai trò quan trọng của Hòn Bà trong đời sống văn hóa - tâm linh của cư dân vùng biển.
Theo lãnh đạo phường La Gi, địa phương đang phối hợp với các ngành chức năng bảo tồn, tôn tạo các công trình di tích trên đảo, đồng thời tăng cường tuyên truyền người dân và du khách nâng cao ý thức bảo vệ môi trường, gìn giữ cảnh quan thiên nhiên. Hòn Bà không chỉ là thắng cảnh thiên nhiên mà còn là di sản văn hóa đặc sắc của cư dân vùng biển. Chính vì vậy, phường định hướng phát triển du lịch theo hướng bền vững vừa gìn giữ bản sắc, vừa khai thác hiệu quả phục vụ du lịch và đời sống người dân. Ngoài lễ hội chính, trên đảo còn có đền thờ Ông Cai, gắn với truyền thuyết về một thương nhân từng bị thần linh trừng phạt vì lời nói bất kính. Sau khi được tha thứ, ông ở lại đảo trông coi đền đến cuối đời. Ngày nay, vẫn còn một vài người dân địa phương trông nom, giữ lửa tín ngưỡng giữa bốn bề sóng gió.
Giữa biển trời bao la, Hòn Bà ở phường La Gi vẫn lặng lẽ giữ gìn vẻ đẹp nguyên sơ và huyền thoại của mình. Không chỉ là điểm dừng chân cho người yêu thích cảnh đẹp khám phá, Hòn Bà còn là nơi kết tinh tình yêu biển, lòng thành kính của con người trước thiên nhiên.