Hơn 580 nghìn tỷ đồng đầu tư cho giáo dục giai đoạn 2026-2035

Quang cảnh Phiên họp. Ảnh: VPQH

Tạo những bước đột phá về giáo dục

Trình bày Tờ trình của Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn - cho biết, giáo dục Việt Nam thời gian qua đạt nhiều thành tựu quan trọng. Tuy nhiên, chất lượng giáo dục nhìn chung chưa tạo được đột phá, nhất là trong các ngành khoa học - công nghệ, các lĩnh vực then chốt mới nổi và chưa đáp ứng yêu cầu về nhân lực chất lượng cao cho giai đoạn phát triển mới. Chính vì vậy, cần đẩy mạnh đầu tư để tạo những bước đột phá về giáo dục trong giai đoạn tới.

Theo đó, Chương trình đặt mục tiêu đến năm 2030 đạt 4 nhóm mục tiêu lớn là: Chuẩn hóa hệ thống trường lớp; Đầu tư trọng điểm cho 18 trường cao đẳng nghề để hình thành trung tâm đào tạo nhân lực kỹ năng cao; Nâng cấp hệ thống giáo dục đại học, phấn đấu có cơ sở lọt top 100 đại học hàng đầu thế giới ở một số lĩnh vực; Nâng cao năng lực đội ngũ nhà giáo, thúc đẩy chuyển đổi số, phát triển toàn diện người học.

Đáng chú ý, Chính phủ cũng đặt mục tiêu đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học, với tối thiểu 30% cơ sở giáo dục phổ thông có giáo viên đủ năng lực dạy các môn khoa học tự nhiên bằng tiếng Anh. Đồng thời, Chương trình sẽ thí điểm và nhân rộng mô hình “trường học thông minh”, ứng dụng AI và công nghệ số.

Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn trình bày Tờ trình tại Phiên họp. Ảnh: VPQH

Đến năm 2035, toàn bộ cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông phải đạt chuẩn cơ sở vật chất; mạng lưới giáo dục nghề nghiệp và giáo dục đại học được hoàn thiện; hình thành các trung tâm đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp tại các trường đại học.

Tính toán kỹ lưỡng về tính khả thi

Từ góc độ Cơ quan thẩm tra, Thường trực Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội cơ bản tán thành với sự cần thiết đầu tư Chương trình, đồng thời nêu nhiều vấn đề cần làm rõ để bảo đảm tính khả thi, tránh trùng lặp và nâng cao hiệu quả triển khai.

Theo Cơ quan thẩm tra, nhiều mục tiêu cụ thể trong Chương trình được đánh giá là tham vọng, trong đó đáng chú ý là chỉ tiêu 30% cơ sở giáo dục thực hiện dạy học bằng tiếng Anh vào năm 2030 và 100% vào năm 2035. Thường trực Ủy ban đề nghị Chính phủ tính toán kỹ lưỡng tính khả thi, nhất là về cơ sở vật chất, nguồn giáo viên đạt chuẩn và năng lực đào tạo.

Bên cạnh đó, các mục tiêu về cơ sở vật chất cần được xây dựng theo tiêu chí kiên cố hóa phòng học, đạt chuẩn Bộ GDĐT và trang bị đủ thiết bị dạy học tối thiểu.

Các đại biểu tham dự Phiên họp. Ảnh: VPQH

Về đội ngũ và người học, Ủy ban đề nghị có chỉ tiêu cụ thể về số lượng nhà giáo, cán bộ quản lý được đào tạo ở nước ngoài bằng ngân sách nhà nước, nhằm hướng tới chất lượng và chuẩn hóa theo thông lệ quốc tế.

Đối với nguồn vốn ngân sách trung ương, Cơ quan thẩm tra nhấn mạnh yêu cầu ưu tiên trọng tâm, trọng điểm và bám sát khả năng giải ngân. Việc huy động nguồn lực cần tính toán sát thực tế để tránh dàn trải.

Nguồn vốn đối ứng từ ngân sách địa phương cũng cần làm rõ căn cứ xác định tỷ lệ, cơ cấu, đồng thời khuyến khích các địa phương có điều kiện kinh tế tốt chủ động tăng đầu tư cho giáo dục.

Đặc biệt, đề xuất mức vốn đối ứng rất lớn từ các cơ sở giáo dục nghề nghiệp và đại học được nhận định là “chưa hợp lý”, cần làm rõ cơ sở tính toán. Nguồn vốn huy động hợp pháp khác cũng cần được chứng minh về tính khả thi để giảm áp lực ngân sách.

Thiết lập cơ chế thu hút đầu tư tư nhân

Cho ý kiến tại Phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định lưu ý, việc thiết kế chính sách phải đồng bộ, phân định rạch ròi giữa quy định đưa vào luật, nghị quyết đặc thù và nội dung dành cho CTMTQG. Trong đó, CTMTQG phải là những nhiệm vụ thật sự lớn, có tính đột phá, những vấn đề mà “nếu chỉ dựa vào ngân sách thường xuyên thì không làm được”.

Về nội dung, Phó Chủ tịch Nguyễn Khắc Định chỉ rõ ba nhóm đột phá mà chương trình cần tập trung là: Cơ sở vật chất, khoa học - công nghệ - chuyển đổi số, và ngoại ngữ. Tuy nhiên, Phó Chủ tịch cũng chỉ ra Chương trình còn thiếu vắng một số nội dung cốt lõi như giáo dục lao động, kỹ năng sống, nghệ thuật và thể thao - những yếu tố góp phần hình thành nhân cách toàn diện.

Trong khi đó, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương đặc biệt nhấn mạnh sự tham gia của đầu tư tư nhân. Theo Phó Chủ tịch Quốc hội, Chương trình mới “chăm chăm" vào đầu tư công mà hoàn toàn chưa thể hiện tinh thần lấy đầu tư công dẫn dắt đầu tư tư như chủ trương chung của Đảng và Nhà nước.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu tại Phiên họp. Ảnh VPQH

Phó Chủ tịch Quốc hội Đỗ Văn Chiến lưu ý, việc thiết kế Chương trình không được để “lọt đối tượng”, nhất là khu vực dân tộc thiểu số, miền núi, nơi điểm xuất phát thấp. Bên cạnh đó, cần có tiêu chí phân bổ vốn đối ứng phù hợp để không tạo áp lực cho các tỉnh khó khăn, tránh tình trạng nơi cần nhất lại không thể triển khai vì thiếu khả năng đối ứng.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn - nhấn mạnh Chương trình phải có tầm nhìn dài hạn, dự báo xu hướng phát triển của thị trường lao động, yêu cầu kỹ năng số, kỹ năng mềm; cầu tập trung đầu tư vào những khu vực yếu nhất: vùng sâu, vùng xa, dân tộc thiểu số, giáo dục mầm non, giáo dục đại học và các lĩnh vực liên quan đến chuyển đổi số.

Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý, về nguồn vốn, khả năng cân đối, phương án bố trí vốn đối với Chương trình, cần tiếp tục rà soát, nghiên cứu, hoàn thiện Dự thảo Nghị quyết để bảo đảm phù hợp mục tiêu, nhu cầu, quy mô, tuân thủ phương pháp xác định vốn đầu tư, quy định của pháp luật liên quan.

Đồng thời, có cơ chế phân bổ vốn linh hoạt, ưu tiên cho các dự án có khả năng sinh lời xã hội cao; cho phép các địa phương được chủ động điều chỉnh phù hợp với điều kiện thực tế; thiết lập cơ chế hấp dẫn để khuyến khích các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân tham gia đầu tư vào giáo dục./.

Đ. KHOA