Hơn 3.600 lượt nhà giáo đạt GS, PGS kể từ khi Quyết định 37 có hiệu lực

Hội đồng Giáo sư nhà nước đã công bố kết quả xét duyệt chức danh giáo sư, phó giáo sư năm 2025. Kết quả cho thấy có 900 ứng viên đạt đủ số phiếu tín nhiệm theo quy định.

Với kết quả 900 ứng viên, năm 2025 đánh dấu là năm có số lượng ứng viên giáo sư, phó giáo sư đạt chuẩn cao nhất kể từ năm 2019 đến nay, thời điểm bắt đầu áp dụng Quyết định 37/2018/QĐ-TTg quy định tiêu chuẩn, thủ tục xét công nhận đạt tiêu chuẩn và bổ nhiệm chức danh giáo sư, phó giáo sư; thủ tục xét hủy bỏ công nhận chức danh và miễn nhiệm chức danh giáo sư, phó giáo sư.

Hình ảnh phiên họp lần thứ IV của Hội đồng Giáo sư nhà nước nhiệm kỳ 2024-2029. Ảnh: Hội đồng Giáo sư nhà nước

Hơn 3.600 lượt nhà giáo đạt giáo sư, phó giáo sư trong 7 năm qua

Trong 7 năm qua, cả nước có 3.696 lượt nhà giáo được công nhận đạt tiêu chuẩn giáo sư, phó giáo sư. Trong thời gian này, có những nhà giáo được phong phó giáo sư trước đó và sau này được phong giáo sư, nên số cá nhân thực tế ít hơn tổng lượt này.

Nhìn chung từ năm 2019 đến 2025, số lượng giáo sư, phó giáo sư đạt chuẩn có xu hướng tăng, đặc biệt tăng mạnh từ năm 2023. Trong đó, giai đoạn từ năm 2019-2022, số lượt công nhận ổn định quanh mức 339-424 lượt, nhưng từ 2023 trở đi tăng mạnh, đạt 630 lượt năm 2023, 615 lượt năm 2024, và kỷ lục 900 lượt năm 2025.

Trước đó, lịch sử xét duyệt chức danh giáo sư, phó giáo sư ở Việt Nam cũng từng chứng kiến “cơn sốt” với hơn 1.200 người được công nhận đạt chuẩn vào năm 2017, mức cao nhất từ trước đến nay.

Thời điểm đó, theo lý giải của Giáo sư Trần Văn Nhung, Tổng thư ký Hội đồng Chức danh giáo sư nhà nước khi đó (nay là Hội đồng Giáo sư nhà nước), một trong những nguyên nhân khiến ứng viên tăng mạnh là do nhiều ứng viên mong muốn được xét theo quy định hiện hành trước khi các tiêu chuẩn mới có hiệu lực, dẫn đến số lượng hồ sơ tăng đột biến. Cụ thể, năm 2017 có tổng cộng 1.537 hồ sơ, bao gồm 151 ứng viên giáo sư và hơn 1.300 ứng viên phó giáo sư.

Vào hồi đầu tháng 2 năm nay, Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng đã ban hành Kế hoạch số 153/KH-BGDĐT về việc triển khai thực hiện nhiệm vụ “Sửa đổi hoặc ban hành thay thế Quyết định số 37/2018/QĐ-TTg Quy định tiêu chuẩn, thủ tục xét công nhận đạt tiêu chuẩn và bổ nhiệm chức danh giáo sư, phó giáo sư; thủ tục xét hủy bỏ công nhận chức danh và miễn nhiệm chức danh giáo sư, phó giáo sư”.

Trong đó, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tổ chức khảo sát thực tế tại một số cơ sở giáo dục đại học về việc xét công nhận đạt tiêu chuẩn chức danh giáo sư, phó giáo sư theo Quyết định 37/2018/QĐ-TTg và Quyết định 25/2020/QĐ-TTg.

Theo kế hoạch, Bộ sẽ trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định sửa đổi, bổ sung hoặc thay thế Quyết định số 37/2018/QĐ-TTg.

Tỉ lệ giảng viên có trình độ tiến sĩ, chức danh giáo sư, phó giáo sư ngày càng tăng

Theo số liệu thống kê của Bộ Giáo dục và Đào tạo, tính đến năm 2025, cả nước có gần 94.000 giảng viên đại học, tăng hơn 7.900 người so với năm 2022. Đội ngũ giảng viên không chỉ tăng về số lượng mà còn có sự chuyển dịch rõ rệt về chất lượng và trình độ chuyên môn.

Cụ thể, năm 2022, cả nước có 86.048 giảng viên, trong đó 21.170 tiến sĩ, 5.331 phó giáo sư và 760 giáo sư. Đến năm 2025, số giảng viên có học vị tiến sĩ tăng lên 26.528 người, tăng hơn 5.300 người, trong khi tổng số giảng viên mang chức danh giáo sư, phó giáo sư đạt 6.976 người, tăng gần 15% so với năm 2022.

Như vậy tính đến năm 2025, cả nước có hơn 33.500 giảng viên có trình độ tiến sĩ trở lên, chiếm khoảng 35% tổng số giảng viên, tăng gần 4% sau 4 năm. Đây là tỷ lệ cao nhất của hệ thống giáo dục đại học Việt Nam từ trước đến nay.

Ngược lại, nhóm giảng viên chỉ có bằng đại học giảm mạnh, từ 6.175 người năm 2022 xuống còn 4.690 người năm 2025, cho thấy xu hướng chuẩn hóa và nâng cao trình độ giảng dạy trong các cơ sở giáo dục đại học.

Theo quy định hiện hành, giảng viên đại học phải có trình độ thạc sĩ trở lên, trong đó số lượng giảng viên có học vị tiến sĩ, phó giáo sư, giáo sư là tiêu chí quan trọng khi các trường mở ngành, chương trình đào tạo mới.

Theo Chuẩn cơ sở giáo dục đại học (Thông tư 01/2024/TT-BGDĐT) ban hành năm 2024, với các trường không đào tạo tiến sĩ, tối thiểu 20% giảng viên toàn thời gian phải có trình độ tiến sĩ; từ năm 2030, tỷ lệ này phải đạt ít nhất 30%. Với các trường có đào tạo tiến sĩ, tỷ lệ này lần lượt là 40% và 50% vào năm 2030.

Tỷ lệ nữ ứng viên đạt chuẩn giáo sư, phó giáo sư năm nay chiếm khoảng 1/3 tổng số

Trong tổng số 825 ứng viên đạt đủ phiếu tín nhiệm của 26/28 ngành, liên ngành năm nay, nữ chiếm 34,2%, nam chiếm 65,8%. Số liệu trên không bao gồm các ứng viên ngành Khoa học An ninh và Khoa học Quân sự, do thuộc lĩnh vực đặc thù, không công khai.

Xét riêng theo chức danh, trong 756 ứng viên phó giáo sư, nữ có 273 người (36,11%), nam có 483 người. Trong khi đó, trong 69 ứng viên giáo sư, nữ chỉ có 9 người (13,04%), nam chiếm 60 người.

Như vậy số liệu cho thấy, trong các ứng viên phó giáo sư, nữ chiếm hơn 1/3 tổng số, trong khi tỷ lệ nữ ở nhóm giáo sư thấp hơn nhiều, chỉ khoảng 1/8.

Doãn Nhàn