Hội nghị COP30: Nhiều thách thức trên hành trình tìm tiếng nói chung

Tuy nhiên, các quốc gia đang phải đối mặt với một loạt thách thức, từ mục tiêu tài chính đến những chia rẽ liên quan tới cam kết hành động cụ thể.

Các nhà lãnh đạo dự Hội nghị lần thứ 30 các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu tại Brazil. Ảnh: COP30Brasil

Một trong những nội dung quan trọng nhất tại COP30 là thảo luận về cơ chế tài chính khí hậu sau năm 2025. Tại COP29 ở Baku (Azerbaijan), các nước phát triển chưa thống nhất được mục tiêu đóng góp cho Quỹ khí hậu toàn cầu, khiến gánh nặng chuyển sang COP30. Trong khi đó, các quốc gia đang phát triển, vốn chịu ảnh hưởng nặng nề của biến đổi khí hậu tiếp tục yêu cầu nguồn hỗ trợ rõ ràng, dễ tiếp cận và không kèm điều kiện chính trị.

Theo thống kê của Chương trình Môi trường Liên hợp quốc (UNEP), các nước đang phát triển cần 310-365 tỷ USD mỗi năm cho các dự án thích ứng với biến đổi khí hậu. Số tiền cần thiết sẽ cao hơn nhiều nếu tính cả các hành động cải thiện khí hậu khác như: Cắt giảm khí thải, chuyển đổi năng lượng… Nhằm hiện thực hóa tham vọng này tại COP30, một nhóm gồm 35 bộ trưởng tài chính của các nước đã đưa ra những đề xuất nhằm nâng quy mô cho Quỹ khí hậu toàn cầu lên mức 1.300 tỷ USD mỗi năm.

Trong báo cáo đưa ra, nhóm bộ trưởng do Brazil dẫn đầu đề xuất thay đổi các lĩnh vực như xếp hạng tín dụng, lãi suất bảo hiểm và các ưu tiên cho vay của các ngân hàng phát triển… nhằm tăng nguồn ngân sách dành cho việc giải quyết biến đổi khí hậu. Thực tế cho thấy, thách thức của COP30 không chỉ nằm ở thỏa thuận chính trị, mà còn ở việc thiết lập một cơ chế tài chính công bằng và minh bạch, tránh để “khí hậu trở thành đặc quyền của người giàu”.

Những cam kết về giảm lượng khí thải nhà kính toàn cầu cũng đang đứng trước nguy cơ khó đạt được mục tiêu. Trong khi đó, giới chuyên gia dự báo, từ nay tới cuối thế kỷ, nhiệt độ trái đất tiếp tục tăng thêm 2,4 độ C. Điều này đặt ra một thách thức to lớn cho tham vọng kìm hãm mức tăng nhiệt độ trên trái đất. Thỏa thuận Paris về khí hậu năm 2015 đã đề ra mục tiêu kìm hãm mức tăng nhiệt độ trung bình dưới 2 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp và tốt nhất là không tăng quá 1,5 độ C.

Để đạt được mục tiêu này, lượng khí thải toàn cầu phải giảm 43% vào năm 2030 và tiếp tục đưa về 0 trước khi bước sang thế kỷ XXII. Thỏa thuận yêu cầu mỗi quốc gia đệ trình và cập nhật các kế hoạch hành động khí hậu của mình (NDC) 5 năm/lần. Tuy nhiên, Tổng Thư ký Công ước khung Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu Simon Stiell cảnh báo, các cam kết hiện nay “chưa đủ nhanh” để giảm phát thải toàn cầu. Ông Simon Stiell cho biết, 113 quốc gia đã đệ trình NDC, song mức giảm ước tính 12% vào năm 2035 vẫn chưa đủ để giữ nhiệt độ trái đất tăng dưới 1,5 độ C.

Tổng thống Brazil Lula Da Silva cũng đề xuất việc chấm dứt phụ thuộc vào các nguồn năng lượng hóa thạch như dầu mỏ, khí đốt và than đá là cần thiết, tuy nhiên, đối với nhiều nhà quan sát, đây lại là một nhiệm vụ bất khả thi.

Các thay đổi chính sách của một số quốc gia đang tạo ra lo ngại cho các nỗ lực chống biến đổi khí hậu toàn cầu, nhất là tại Mỹ - quốc gia phát thải nhiều thứ hai thế giới. Ngay khi trở lại nắm quyền đầu năm nay, Tổng thống Donald Trump đã quyết định rút Mỹ khỏi Thỏa thuận khí hậu Paris 2015, đồng thời nhiều lần chỉ trích các nỗ lực chống biến đổi khí hậu của cộng đồng quốc tế.

Nhiều nhà bình luận cho rằng, thành công của COP30 không chỉ được đo bằng những tuyên bố, mà bằng việc liệu thế giới có thể hành động thực chất - đưa ra cơ chế tài chính mới, củng cố công bằng khí hậu và bảo đảm rằng các cam kết toàn cầu được biến thành chính sách quốc gia cụ thể. Nếu đạt được điều này, COP30 mới trở thành bước tiến đột phá trong hành trình hướng tới một tương lai khí hậu bền vững và bao trùm.

Quỳnh Dương (Theo UN, Climate Home News)