Học bổng Chính phủ Australia là cơ hội để kết nối tri thức và nhân dân hai nước

Cùng trò chuyện với TS. Trần Nam Nghiệp, Giảng viên cao cấp, Phó Trưởng khoa Hợp tác Quốc tế (Đông Nam Á), Đại Học Adelaide, Australia.

- Học bổng chính phủ Australia được biết đến với tính cạnh tranh cao, hành trình chạm tay vào học bổng danh giá này của anh diễn ra thế nào?

Tháng 9/2011, sau khi hoàn thành chương trình Thạc sĩ ngành Kỹ thuật hệ thống hóa học tại Đại học Tokyo (Nhật Bản), tôi trở về tiếp tục công việc giảng dạy tại ĐH Cần Thơ. Ngoài công tác giảng dạy, tôi cũng tham gia một số đề tài nghiên cứu cơ sở và có cơ hội được nghe về định hướng phát triển bền vững vùng ĐB Sông Cửu Long.

Trong một lần tham dự hội thảo, tôi tình cờ biết đến chương trình Học bổng Chính phủ Australia – khi đó còn gọi là Học bổng Phát triển Australia (ADS). Tôi tham gia buổi giới thiệu do Australian Development Scholarships in Vietnam (ASDiV) tổ chức, và từ khoảnh khắc ấy, một cơ hội mới đã mở ra trong sự nghiệp của tôi.

Thú thật, lúc bấy giờ tôi chưa biết nhiều về nước Australia. Nhưng tôi vô cùng ấn tượng trước sự hào phóng của chương trình: tài trợ học tiếng Anh trong nước, hỗ trợ tài chính khi đặt chân đến Australia, học phí, sinh hoạt phí, bảo hiểm cho đến cả tấm vé máy bay hàng năm để về thăm gia đình.

Đặc biệt, trong danh sách những lĩnh vực ưu tiên, có lĩnh vực phát triển bền vững, một hướng đi mà tôi luôn tin rằng sẽ đóng vai trò then chốt cho sự phát triển của Việt Nam trong tương lai.

Tuy vậy, với vốn tiếng Anh hạn chế, tôi không mấy tự tin khi nộp hồ sơ. Thế nhưng, thật bất ngờ, tháng 6/2012 tôi nhận được thư mời tham gia phỏng vấn. Khi ấy, hai vợ chồng tôi đang nuôi hai con song sinh còn rất nhỏ, quỹ thời gian dành cho việc chuẩn bị hầu như không có.

Kết quả, tôi chỉ dừng lại ở danh sách dự bị gồm 20 người, và chỉ có cơ hội bước tiếp nếu ai đó từ chối suất học bổng sang Australia.

TS. Trần Nam Nghiệp và vợ, TS. Đoàn Thị Trúc Linh, trong buổi lễ nhận học bổng Chính phủ Australia năm 2013.

Thời điểm đó, tôi gần như không còn hy vọng vì đây là một trong những học bổng cạnh tranh nhất. Tôi chủ động tìm một hướng đi khác, xin thêm lời khuyên từ giáo viên và đồng nghiệp, và may mắn nhận được học bổng Tiến sĩ ngành vật liệu composite dành cho ứng viên xuất sắc từ Đại học KU Leuven, Vương quốc Bỉ. Tôi đã chuẩn bị ký đơn xác nhận nhập học, nghĩ rằng con đường đã định sẵn.

Thế nhưng, cuộc đời luôn có những bất ngờ vào phút chót. Tháng 2/2013, tôi nhận được e-mail từ ASDiV báo được trao học bổng Chính phủ Australia. Khoảnh khắc ấy, niềm vui vỡ òa, như một giấc mơ bất ngờ được hồi sinh, thắp sáng lại khát vọng được nghiên cứu và đóng góp trong lĩnh vực phát triển khoa học công nghệ, phục vụ cho định hướng phát triển bền vững của quê hương.

Và thế là, tôi đã chọn nước Australia. Tôi mang theo niềm tin, sự biết ơn và ước mơ học tập, để bắt đầu hành trình Tiến sĩ ngành Công nghệ hóa học bền vững tại Đại học Adelaide, Nam Australia, nơi mở ra một chặng đường mới trong cuộc đời và sự nghiệp của tôi.

- Việc học tập tại Australia đã hỗ trợ gì cho công việc hàng ngày của anh?

Tháng 1/2014, tôi chính thức nhập học tại trường Đại học Adelaide, Top 8 trường đại học hàng đầu nước Australia. Những ngày đầu tiên nơi đất khách thật sự không dễ dàng. Với vốn tiếng Anh còn hạn chế, tôi vô cùng chật vật trong giao tiếp với giáo sư và bạn bè quốc tế.

Có lần đang hăng say thuyết trình, tôi bất chợt nhận ra cả hội đồng đang nhìn mình với ánh mắt tròn xoe, không hiểu tôi đang nói gì. Cảm giác ấy xấu hổ đến mức tôi chỉ muốn… chui xuống đất cho xong.

Nhưng cũng chính từ những khó khăn ban đầu đó, tôi nhận được sự hỗ trợ nhiệt tình từ thầy cô hướng dẫn và các bạn trong nhóm nghiên cứu. Họ kiên nhẫn lắng nghe, động viên, chỉ cho tôi từng cách diễn đạt, từng kỹ năng nhỏ. Nhờ vậy, tôi dần lấy lại sự tự tin, hòa nhập tốt hơn và mở rộng vốn kiến thức, kinh nghiệm quý báu.

Một điều khiến tôi ấn tượng sâu sắc là phương pháp giảng dạy lấy người học làm trung tâm. Ở đó, sinh viên không chỉ tiếp nhận kiến thức một cách thụ động, mà luôn được khuyến khích tham gia, phản biện và sáng tạo. Chính cách tiếp cận này đã truyền cảm hứng mạnh mẽ, giúp tôi thay đổi tư duy giảng dạy sau này.

Ngoài học tập, tôi cũng được khuyến khích tham gia các hoạt động cộng đồng. Tháng 5/2014, tôi cùng các du học sinh khác sáng lập Hội Sinh viên Việt Nam tại Đại học Adelaide và vinh dự giữ vai trò Chủ tịch trong nhiệm kỳ thứ hai. Đó không chỉ là trải nghiệm gắn kết cộng đồng, mà còn giúp tôi rèn luyện khả năng lãnh đạo, tổ chức và kết nối.

Tất cả những hành trang ấy, từ kiến thức, kỹ năng nghiên cứu, phương pháp giảng dạy đến trải nghiệm cộng đồng, đã trở thành nền tảng quý giá, giúp tôi tự tin tiếp tục công tác giảng dạy và nghiên cứu tại Đại học Adelaide sau khi hoàn thành chương trình tiến sĩ.

TS. Trần Nam Nghiệp vinh dự được trao nhiệm vụ cầm trượng vàng trong buổi lễ tốt nghiệp tiến sĩ cùng với giáo sư hướng dẫn, GS. Yung Ngothai, và gia đình năm 2018.

- Việc đoạt giải tại Giải thưởng Cựu sinh Australia (Australian Alumni Awards) 2025 vừa rồi sẽ mang lại cảm hứng gì cho anh trong các công việc tiếp theo?

Việc được vinh danh tại Giải thưởng Cựu sinh Australia 2025 thực sự là một nguồn cảm hứng lớn lao để tôi tiếp tục nỗ lực hơn nữa trong sự nghiệp giáo dục và nghiên cứu. Giải thưởng không chỉ là sự ghi nhận cho những đóng góp trong quá khứ, mà còn là động lực để tôi mở rộng quy mô hợp tác quốc tế, đặc biệt là tại khu vực Đông Nam Á, nơi tôi tin rằng sự gắn kết tri thức sẽ mang lại giá trị lâu dài cho cả Việt Nam, Australia và các nước trong khu vực.

Một ví dụ gần đây là việc tôi chủ trì Chương trình Học bổng Australia Awards Fellowship “Academic Skills Development in a Digital World” tại Đại học Adelaide. Chương trình đã quy tụ 15 học giả xuất sắc đến từ 10 trường đại học hàng đầu của Ấn Độ, Malaysia và Philippines, cùng nhau tham gia khóa đào tạo chuyên sâu về chuyển đổi số trong giảng dạy, nghiên cứu và quản trị đại học.

Đây không chỉ là một hoạt động phát triển năng lực, mà còn là nền tảng để xây dựng các quan hệ đối tác bền vững trong giáo dục, kỹ thuật và khoa học ứng dụng, đồng thời góp phần củng cố mối quan hệ giữa Australia và các nước trong khu vực.

Chính những trải nghiệm như vậy giúp tôi nhận ra rằng, thành công lớn nhất của mỗi cá nhân không nằm ở danh hiệu, mà ở khả năng tạo ra cầu nối tri thức và cơ hội hợp tác cho cộng đồng. Và đó cũng sẽ là định hướng mà tôi theo đuổi trong những chặng đường tiếp theo.

Việc được trao Giải thưởng Cựu sinh Australia 2025 trong lĩnh vực Xây dựng trí thức và Kết nối nhân dân bởi Đại sứ quán Australia và Aus4Skills là một niềm vinh dự to lớn đối với tôi.

Đây không chỉ là sự ghi nhận cho những nỗ lực cá nhân, mà còn là sự trân trọng dành cho tập thể, những đồng nghiệp, bạn bè, sinh viên và cộng đồng luôn đồng hành cùng tôi trong suốt chặng đường vừa qua, trong đó chủ yếu là đồng nghiệp và các đối tác tại Việt Nam.

TS. Trần Nam Nghiệp đưa đoàn sinh viênAustralia về học tập và trao đổi văn hóa với sinh viên Việt Nam năm 2023. (Ảnh chụp tại đền thờ Vua Lý Thái Tổ)

- Theo anh, là cựu sinh Australia, anh sẽ đóng góp gì để đẩy mạnh quan hệ đối tác chiến lược toàn diện giữa hai nước?

Là một cựu sinh viên Australia, tôi luôn xem mình là cầu nối để góp phần vun đắp mối quan hệ đối tác chiến lược toàn diện giữa hai nước. Với công việc hiện nay tại Đại học Adelaide trong vai trò Phó Trưởng khoa phụ trách hợp tác quốc tế (Đông Nam Á), đóng góp của tôi tập trung nhiều vào lĩnh vực giáo dục, nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Cụ thể, tôi đang thúc đẩy các chương trình liên kết đào tạo, trao đổi học thuật, nghiên cứu chung và hợp tác công nghiệp giữa các trường đại học, viện nghiên cứu và doanh nghiệp của Việt Nam và Australia.

Những hoạt động này không chỉ giúp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, mà còn trực tiếp góp phần vào các ưu tiên chiến lược của hai nước như chuyển đổi năng lượng xanh, phát triển bền vững, công nghệ bán dẫn và an ninh mạng.

Ngoài lĩnh vực học thuật, với vai trò Chủ tịch Chi hội Nam Australia của Hội Trí thức và Chuyên gia Việt - Australia (VASEA), tôi cũng nỗ lực tạo ra nhiều không gian kết nối cộng đồng, gắn kết trí thức trẻ và chuyên gia hai nước để cùng nhau khởi xướng những sáng kiến thiết thực, lan tỏa giá trị hợp tác song phương.

Tháng 9 này, tôi sẽ tổ chức chuyến công tác về làm việc với các đối tác tại Hà Nội và TP.HCM, bao gồm các chuyên gia đầu ngành trong nhiều lĩnh vực Việt Nam đang ưu tiên, trong đó có GS. David Lewis, Hiệu trưởng trường Kỹ thuật và Công nghệ Thông tin thuộc Đại Học Adelaide, một chuyên gia tâm huyết với Việt Nam.

Chúng tôi kỳ vọng sẽ đóng góp tích cực vào định hướng phát triển nguồn nhân lực và khoa học công nghệ theo Đề án phát triển hệ thống trung tâm đào tạo xuất sắc và tài năng về công nghệ 4.0 đến năm 2030 (Quyết định 374/QĐ-TTg) của Chính phủ Việt Nam.

Tôi tin rằng sự gắn kết của cộng đồng cựu sinh viên Australia sẽ tiếp tục là một nguồn lực quan trọng để làm sâu sắc hơn quan hệ đối tác chiến lược toàn diện giữa Việt Nam và Australia.

TS. Trần Nam Nghiệp cùng ban điều hành Hội Trí thức và Chuyên gia Việt - Australia chụp ảnh lưu niệm cùng Đại sứ Phạm Hùng Tâm trong lễ ra mắt Chi hội Nam - Australia tháng 3/2025.

- Kỷ niệm đẹp nào trên đất Australia khiến anh nhớ nhất?

Đầu năm 2014, rời gia đình đến Australia, để lại vợ con sau lưng, trong những tháng ngày chênh vênh nhất nơi đất khách, tôi đăng ký tham gia chương trình host family dành cho sinh viên quốc tế và may mắn được cưu mang bởi một gia đình người Australia.

Họ dang tay chào đón tôi bằng những bữa cơm thân mật, những chuyến đi chơi đây đó và tin tưởng rằng, những du học sinh như chúng tôi sẽ mang lại giá trị tương lai cho Australia.

Đến giờ, tôi vẫn còn nhớ như in bữa cơm thân mật đầu tiên tại Adelaide giữa chàng trai miền Tây với một gia đình toàn Australia, trong đó có hai đứa trẻ chưa hề biết gì về Việt Nam nhưng vẫn vô cùng thân thiện với anh chàng sinh viên quốc tế.

Tôi trân trọng tấm lòng của người dân Australia dành cho sinh viên quốc tế nói chung và Việt Nam nói riêng, những người đã tạo điều kiện cho chúng tôi học tập, phát triển nghề nghiệp và đóng góp cho sự thịnh vượng chung của hai quốc gia.

Và đó là lý do tại sao dù bận trăm công nghìn việc, vợ chồng tôi vẫn dang tay chào đón các bạn du học sinh từ Việt Nam đến Adelaide, dẫu không hề quen biết. Chúng tôi tự bỏ tiền túi để giúp cho các em một túi quà nhỏ bao gồm gạo mắm muối, bát, đĩa để trang trải trong thời gian đầu đến Adelaide, khi chưa quen với cuộc sống ở Australia.

Đến nay, chúng tôi vẫn duy trì bữa cơm cuối năm với đầy đủ thịt kho, dưa kiệu và canh khổ qua truyền thống, nhằm giúp các cháu đỡ nhớ nhà và có cơ hội được đón Tết cổ truyền của dân tộc. Và may mắn thay, nhiều bạn trẻ trong nhóm đã thành công bước đầu ở Adelaide và quay lại giúp đỡ các bạn mới sang như cách mà chúng tôi đã làm trong suốt 10 năm qua.

TS. Trần Nam Nghiệp và gia đình host family người Australia trong những ngày đầu tại Adelaide.

- Lời khuyên của anh với các sinh viên du học Australia trong tương lai?

Nếu có một điều tôi muốn nhắn nhủ tới các bạn sinh viên chuẩn bị sang Australia du học, đó là: Hãy bước đi với một trái tim rộng mở và tinh thần sẵn sàng học hỏi.

Những ngày đầu chắc chắn sẽ không dễ dàng bởi rào cản ngôn ngữ, khác biệt văn hóa, môi trường và phương pháp học tập mới, đặc biệt là sự cô đơn khi phải sống xa gia đình – nhưng đừng nản lòng và cũng đừng quá vội vàng, hầu hết trái ngọt đều là kết quả của một quá trình rèn luyện và phấn đấu lâu dài.

Hãy tận dụng mọi cơ hội để học tập, kết nối, tham gia hoạt động cộng đồng, nâng cao các kỹ năng mềm, tin tưởng vào giá trị của bản thân và có định hướng rõ ràng trong 3 hoặc 5 năm sắp tới.

Thành công bước đầu không chỉ đến từ kết quả học tập, mà còn từ khả năng thích nghi, sự chia sẻ và kết nối. Hãy dũng cảm vượt qua khó khăn, tránh xa những cám dỗ khi sống xa gia đình, đồng thời chủ động mở rộng các mối quan hệ – vì đó là chìa khóa để bạn tìm được những cơ hội nghề nghiệp phù hợp với chuyên môn.

Và cuối cùng, khi đã gặt hái được những kết quả nhất định, hãy nhớ kết nối và đóng góp trở lại cho quê hương, bởi đó chính là cách chúng ta lan tỏa tri thức và tạo nên giá trị bền vững cho bản thân và cộng đồng.

Bảo Châu