Hoàn thiện thể chế để chuyển mình trong kỷ nguyên công nghệ

Những trụ cột chiến lược trong thể chế hóa Nghị quyết số 57-NQ/TW

Thứ trưởng Bùi Hoàng Phương chủ trì buổi họp báo

Phát biểu khai mạc, Thứ trưởng Bùi Hoàng Phương nhấn mạnh: Tháng 6 là thời điểm then chốt trong công tác hoàn thiện thể chế của Bộ Khoa học và Công nghệ. 5 đạo luật quan trọng thuộc lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ vừa được Quốc hội khóa XV thông qua tại kỳ họp thứ 9, bao gồm: Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo; Luật Công nghiệp công nghệ số; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa và Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi).

Đáng chú ý, Luật Công nghiệp công nghệ số là đạo luật đầu tiên trên thế giới chuyên biệt về lĩnh vực này, đánh dấu bước đột phá của Việt Nam trong việc xây dựng hành lang pháp lý đồng bộ cho công nghiệp số, trí tuệ nhân tạo (AI), tài sản số và bán dẫn. Luật đưa ra các cơ chế ưu đãi mạnh mẽ để thu hút đầu tư vào các dự án công nghệ số trọng điểm, đặc biệt trong các lĩnh vực AI, bán dẫn, trung tâm dữ liệu. Các dự án có vốn đầu tư từ 6.000 tỷ đồng sẽ được hưởng ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp 5% trong 37 năm, miễn thuế 6 năm đầu và giảm 50% trong 13 năm tiếp theo. Ngoài ra, luật cũng định hình địa vị pháp lý cho tài sản số và xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp số, góp phần đưa Việt Nam vươn lên vị thế trung tâm công nghệ số trong khu vực và toàn cầu.

Với Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, lần đầu tiên “đổi mới sáng tạo” được luật hóa và đặt ngang hàng với khoa học và công nghệ, thể hiện chuyển biến căn bản trong tư duy phát triển. Luật đề cao vai trò của doanh nghiệp trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, đưa ra các chính sách khuyến khích mạnh mẽ nghiên cứu phà phát triển (R&D) trong doanh nghiệp, chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm, số hóa toàn diện trong quản lý hoạt động khoa học và công nghệ. Các nhiệm vụ nghiên cứu sẽ được phân bổ theo hiệu quả đầu ra, chấp nhận thử nghiệm có kiểm soát và rủi ro, thay vì tập trung vào quy trình như trước đây..

Luật sửa đổi Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật đưa ra nhiều cải cách quan trọng như: luật hóa Chiến lược tiêu chuẩn quốc gia, thiết lập cơ sở dữ liệu quốc gia về tiêu chuẩn - đo lường - chất lượng, đơn giản hóa thủ tục công bố hợp quy, lần đầu tiên đưa vào quy định về “một sản phẩm - một quy chuẩn” nhằm khắc phục tình trạng chồng chéo trong quản lý.

Trong khi đó, Luật sửa đổi Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa có bước chuyển từ quản lý hành chính sang quản lý rủi ro, từ tiền kiểm sang hậu kiểm, đẩy mạnh giám sát xã hội và quyền người tiêu dùng. Luật cũng lần đầu quy định rõ về hạ tầng chất lượng quốc gia và ứng dụng công nghệ số trong toàn bộ vòng đời sản phẩm..

Đối với Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi), Bộ Khoa học và Công nghệ khẳng định đây là công cụ thể chế hóa định hướng phát triển điện hạt nhân an toàn, hiệu quả, bền vững, đồng thời thúc đẩy nghiên cứu, ứng dụng năng lượng nguyên tử phục vụ phát triển kinh tế - xã hội trong tương lai.

Nhiều chính sách mới, hoạt động nổi bật thúc đẩy đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số

Tại buổi họp báo, đại diện Bộ Khoa học và Công nghệ cũng thông tin về hàng loạt kết quả nổi bật trong công tác xây dựng chính sách, quản lý nhà nước và triển khai nhiệm vụ tháng 6.

Quang cảnh buổi họp báo

Về hoạt động chuyên môn, đáng chú ý là việc Bộ ban hành “Kế hoạch thu hút 100 chuyên gia giỏi về trí tuệ nhân tạo”, góp phần kiến tạo hệ sinh thái Trí tuệ nhân tạo (AI) toàn diện, nâng cao năng lực quốc gia trong lĩnh vực này. Đồng thời, triển khai Chỉ thị số 01/CT-BKHCN về phòng chống thiên tai, đề cao ứng dụng công nghệ trong cảnh báo, dự báo rủi ro. Trong lĩnh vực viễn thông công ích, gần 1 triệu hộ nghèo, cận nghèo đã được thụ hưởng dịch vụ viễn thông miễn phí hoặc hỗ trợ.

Về thanh tra, kiểm tra, Bộ Khoa học và Công nghệ đã tổ chức đợt cao điểm xử lý vi phạm trong các lĩnh vực tiêu chuẩn, đo lường, sở hữu trí tuệ, viễn thông, thương mại điện tử. Qua kiểm tra hơn 777 cơ sở trên cả nước, đã xử lý 35 vụ việc vi phạm, thu phạt hàng trăm triệu đồng. Đồng thời, phát hiện nhiều hành vi đối phó tinh vi như đổi tên pháp nhân, tạm dừng hoạt động để trốn kiểm tra, đặc biệt trong lĩnh vực thực phẩm, sữa, hàng tiêu dùng. Bộ khẳng định sẽ tiếp tục siết chặt hậu kiểm, làm trong sạch môi trường kinh doanh, bảo vệ người tiêu dùng.

Trong tháng 7 và thời gian tới, Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ tiếp tục xây dựng các luật quan trọng như Luật Chuyển đổi số quốc gia, Luật Công nghệ cao, Luật Chuyển giao công nghệ (sửa đổi)... đồng thời hoàn thiện các nghị định hướng dẫn thi hành 5 luật vừa được Quốc hội thông qua. Bộ cũng chuẩn bị trình Thủ tướng Chính phủ các đề án lớn về phát triển trí tuệ nhân tạo, tái cấu trúc chương trình khoa học và công nghệ quốc gia, thành lập Quỹ đầu tư mạo hiểm, thúc đẩy thương mại hóa kết quả nghiên cứu và nâng cao năng lực công nghệ lõi.

Thu Hằng. Ảnh BTC