Hoàn thiện quy chuẩn kỹ thuật: Nâng tầm hàng Việt, bảo vệ môi trường

Thông tin được đưa ra tại tổ chức hội thảo “Hoàn thiện quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật và đơn giá, định mức kinh tế - kỹ thuật trong lĩnh vực môi trường” do Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội khóa XV phối hợp Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức sáng 29/8, tại Hà Nội.

Hoàn thiện quy chuẩn môi trường, đòn bẩy cho hàng Việt hội nhập

Hội thảo được tổ chức nhằm cung cấp thông tin về định hướng, giải pháp thực hiện Luật Bảo vệ môi trường (sửa đổi), đồng thời rà soát một số nội dung liên quan đến Luật Tiêu chuẩn, Quy chuẩn kỹ thuật trong lĩnh vực môi trường. Mục tiêu là đánh giá thực trạng áp dụng các quy chuẩn, tiêu chuẩn hiện hành trong xử lý chất thải, chỉ ra những khó khăn, vướng mắc và đề xuất giải pháp hoàn thiện cơ chế, chính sách.

Hội thảo “Hoàn thiện quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật và đơn giá, định mức kinh tế - kỹ thuật trong lĩnh vực môi trường” diễn ra sáng 29/8, tại Hà Nội. Ảnh: N.H

Phát biểu khai mạc Hội thảo, ông Tạ Đình Thi, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội nhấn mạnh, quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật và định mức kinh tế kỹ thuật giữ vai trò then chốt trong quản lý môi trường. Đây không chỉ là công cụ pháp lý quan trọng để bảo vệ môi trường, bảo đảm lợi ích cộng đồng, mà còn là thước đo kỹ thuật nhằm đánh giá chất lượng môi trường và kiểm soát ô nhiễm. Trên thế giới, hệ thống quy chuẩn ngày càng được siết chặt, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống và bảo vệ hệ sinh thái.

Tại Việt Nam, hệ thống quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật thời gian qua đã được chú trọng hoàn thiện, tiệm cận chuẩn mực quốc tế và đáp ứng yêu cầu hội nhập. Việc xây dựng và ban hành định mức kinh tế kỹ thuật cũng được đẩy mạnh, tạo nền tảng cho việc xác định giá dịch vụ, lập dự toán ngân sách, nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, chất lượng dịch vụ công, đồng thời làm cơ sở pháp lý cho công tác đấu thầu ở cả trung ương và địa phương.

“Trong quá trình đi giám sát tại các bộ, ngành và địa phương, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan, trưởng đoàn giám sát, đặc biệt quan tâm đến vấn đề quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật và định mức kinh tế kỹ thuật. Đồng chí đã nhắc lại một câu nói nổi tiếng của Peter Drucker, nhà quản trị học: “Cái gì không đo được thì không quản lý được; cái gì không đo được thì cũng không cải tiến được”. Đây là một bài học quý giá về nghệ thuật quản trị, phù hợp với bối cảnh quản lý và phát triển hiện nay của Việt Nam”, ông Thi chia sẻ.

Theo ông Tạ Đình Thi, việc xây dựng và hoàn thiện hệ thống quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật và định mức kinh tế kỹ thuật trong lĩnh vực môi trường là yêu cầu cấp bách. Nhân dịp giám sát lần này, đây là cơ hội để đề xuất những chính sách phù hợp, vừa phục vụ công tác quản lý, vừa thúc đẩy phát triển bền vững. Cùng với việc hoàn thiện quy chuẩn, theo ông Tạ Đình Thi, có hai vấn đề quan trọng khác cần được ưu tiên.

Thứ nhất, cần khẩn trương xây dựng hệ thống giám sát môi trường hiện đại, đồng thời thiết lập cơ sở dữ liệu số hóa, bảo đảm tích hợp, chia sẻ và cập nhật theo thời gian thực. Đây sẽ là nền tảng để đo lường, phân tích chính xác chất lượng môi trường và theo dõi hiệu quả thực thi chính sách.

Thứ hai, hệ thống này phải cho phép lượng hóa thiệt hại môi trường một cách cụ thể. Thực tế lâu nay, chúng ta thường nói đến ô nhiễm nhưng thiếu những con số rõ ràng về mức độ tác động hay tổn thất kinh tế. Việc đo lường chính xác không chỉ giúp quản lý minh bạch, hiệu quả mà còn tạo cơ sở khoa học cho các quyết sách phát triển bền vững.

Trong bối cảnh Việt Nam đặt mục tiêu tăng trưởng hai con số, việc xây dựng và hoàn thiện quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật càng có ý nghĩa đặc biệt. Đây là điều kiện để hàng Việt Nam nâng cao sức cạnh tranh, tiếp cận các thị trường khó tính, đồng thời bảo đảm mục tiêu phát triển kinh tế gắn với bảo vệ môi trường.

Cũng theo ông Tạ Đình Thi, thời gian qua, các bộ, ngành và địa phương đã tích cực rà soát, điều chỉnh quy chuẩn, tiêu chuẩn phù hợp với thực tiễn. Các định mức kinh tế kỹ thuật cũng góp phần nâng cao hiệu quả quản lý và bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, qua giám sát, vẫn còn năm vấn đề trọng tâm cần được trao đổi.

Một là, vai trò định hướng của công nghệ và công nghiệp trong kiểm soát chất lượng môi trường, khi quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật tác động trực tiếp đến lĩnh vực này.

Hai là, việc tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp trong quá trình áp dụng quy chuẩn, bảo đảm vừa tuân thủ quy định vừa duy trì sản xuất, kinh doanh hiệu quả.

Ba là, liên quan đến tính đầy đủ, toàn diện của hệ thống quy chuẩn hiện hành. Mặc dù đã khá hoàn chỉnh, song trong giai đoạn tới vẫn cần điều chỉnh, xác định lộ trình triển khai và bổ sung quy chuẩn mới, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững và hội nhập quốc tế.

Bốn là, việc xây dựng tiêu chuẩn hướng tới các thị trường và sản phẩm thân thiện với môi trường. Thứ năm, là thiết lập các định mức bảo đảm tính đúng, đủ và tiết kiệm nguồn lực Nhà nước cũng như xã hội.

“Hội thảo hôm nay không chỉ là diễn đàn trao đổi kinh nghiệm, mà còn là dịp thúc đẩy hợp tác, chia sẻ giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật, đặc biệt trong kiểm soát ô nhiễm môi trường”, ông Tạ Đình Thi nhấn mạnh.

Hoàn thiện quy chuẩn môi trường, doanh nghiệp mong sát thực tiễn hơn

Tại Hội thảo, ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng thư ký VCCI, cho biết: Mặc dù hệ thống quy chuẩn, tiêu chuẩn, định mức kinh tế - kỹ thuật về môi trường đã từng bước hoàn thiện, song doanh nghiệp vẫn gặp nhiều khó khăn trong thực tiễn.

Toàn cảnh Hội thảo. Ảnh: N.H

Theo ông Tuấn, nổi lên 7 vướng mắc chính gồm: Một số lĩnh vực mới như phát thải khí nhà kính, quản lý carbon, kinh tế tuần hoàn… chưa có quy chuẩn đầy đủ; một số quy chuẩn ban hành chưa thật sự cần thiết, gây phát sinh chi phí không đáng có; nhiều chỉ tiêu kỹ thuật bị phản ánh là quá nghiêm ngặt, vượt xa thực tiễn sản xuất; một số yêu cầu công nghệ, môi trường còn quá cao so với trình độ hiện hành trong và ngoài nước; thời gian chuyển tiếp thực hiện quy chuẩn chưa hợp lý, gây thiếu ổn định trong kinh doanh; Suất vốn đầu tư chưa dự phòng các tình huống phát sinh; định mức dịch vụ môi trường còn chưa phù hợp thực tế.

Để tháo gỡ, ông Đậu Anh Tuấn đề xuất bổ sung nhanh các quy chuẩn, tiêu chuẩn còn thiếu cho lĩnh vực mới, ưu tiên các vấn đề biến đổi khí hậu, giảm phát thải, tín chỉ carbon, kinh tế tuần hoàn. Đảm bảo tính cần thiết khi ban hành quy chuẩn, tránh chồng chéo hoặc áp dụng nhiều biện pháp cho cùng một vấn đề. Mở rộng tham vấn các đối tượng chịu tác động, đặc biệt là doanh nghiệp và hiệp hội ngành hàng, để quy chuẩn sát thực tiễn và khả thi hơn.

Thiết lập chỉ tiêu kỹ thuật hợp lý, chỉ tập trung vào an toàn sức khỏe, môi trường; giá trị giới hạn cần dựa trên đánh giá khoa học và thông lệ quốc tế. Hoàn thiện định mức kinh tế - kỹ thuật, tính đúng, đủ chi phí, định kỳ cập nhật để khuyến khích doanh nghiệp đầu tư công nghệ và duy trì chất lượng dịch vụ.

Nguyễn Hạnh