Hoàn thiện khung pháp lý thương mại điện tử: Tránh bảo hộ ngược, tạo động lực cho kinh tế

Nhằm đảm bảo tính hợp lý, khả thi của văn bản, bảo đảm quyền và lợi ích của doanh nghiệp, hộ kinh doanh tham gia vào hoạt động bán hàng, cung cấp dịch vụ trên không gian mạng, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức hội thảo với chủ đề “Lấy ý kiến doanh nghiệp Dự thảo Luật Thương mại điện tử”. Dự thảo dự kiến sẽ được trình Quốc hội thông qua vào kỳ họp tháng 10 tới đây.

Trong hơn 10 năm qua, thương mại điện tử đã trở thành động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế Việt Nam. Theo thống kê, cuối năm 2024 quy mô thị trường thương mại điện tử Việt Nam ước đạt trên 25 tỷ USD, với tốc độ tăng trưởng ấn tượng từ 18 - 25% mỗi năm. Việt Nam hiện nằm trong nhóm quốc gia có tốc độ phát triển thương mại điện tử nhanh nhất khu vực. Các hoạt động như mua bán trực tuyến, thanh toán số, logistics và dịch vụ số ngày càng thâm nhập sâu vào đời sống, thay đổi cách thức kinh doanh và tiêu dùng.

Tuy nhiên, theo Tổng thư ký VCCI Đậu Anh Tuấn, sự phát triển nhanh chóng này cũng đặt ra nhiều thách thức trong lĩnh vực thương mại điện tử, nổi bật là vấn đề bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, quản lý hoạt động livetreams bán hàng, tình trạng hàng giả hàng nhái… Vì vậy, trước thực tế này, đòi hỏi một khung pháp lý toàn diện và việc xây dựng một văn bản pháp luật cấp luật trong lĩnh vực thương mại điện tử là cần thiết, nhằm tạo ra khung khổ pháp lý toàn diện, đồng bộ và khả thi.

Các đại biểu thảo luận tại hội thảo

Ông Đậu Anh Tuấn nêu rõ: "Hiện nay, hệ sinh thái thương mại điện tử tại Việt Nam rất đa dạng và phức tạp: từ các nền tảng công nghệ lớn, thương hiệu uy tín, đến hàng trăm nghìn hộ kinh doanh nhỏ lẻ; từ doanh nghiệp logistics, thanh toán đến các hình thức mới như livestream bán hàng, tiếp thị liên kết. Vì thế, từ góc độ của cộng đồng doanh nghiệp, VCCI cho rằng, chính sách cần được thiết kế hài hòa giữa mục tiêu quản lý nhà nước, bảo vệ người tiêu dùng, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp, đồng thời thúc đẩy đổi mới sáng tạo và phát triển bền vững của cả hệ sinh thái".

Các đại biểu thảo luận tại hội thảo

Góp ý tại hội thảo nhiều ý kiến cho rằng, hiện nay dù Luật Thương mại điện tử đang được xây dựng theo hướng tăng cường quản lý, tạo môi trường kinh doanh lành mạnh hơn; Tuy nhiên vẫn còn có những rào cản gây cản trở cho sự phát triển của doanh nghiệp. Ông Phan Mạnh Hà - Giám đốc đối ngoại Shopee Việt Nam, chia sẻ, khó khăn lớn nhất là chưa có một “sân chơi” bình đẳng giữa doanh nghiệp trong nước, doanh nghiệp nước ngoài đầu tư hợp pháp tại Việt Nam và các sàn thương mại điện tử xuyên biên giới. Hiện doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp FDI đang phải tuân thủ đầy đủ quy định pháp luật, trong khi các sàn xuyên biên giới lại không chịu trách nhiệm pháp lý tại Việt Nam. Điều này dẫn đến nghĩa vụ tuân thủ của chúng ta nặng hơn, tạo ra sự bất bình đẳng.

Vì thế ông Phan Mạnh Hà đưa ra đề xuất: "Cần tạo ra một môi trường cạnh tranh công bằng cho các bên, tránh tình trạng “bảo hộ ngược”, tức là vô tình tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các doanh nghiệp không hiện diện tại Việt Nam. Bên cạnh đó mong muốn Luật cho phát các sàn có nhiều quyền hơn trong nâng cao chất lượng dịch vụ thương mại điện tử gồm dịch vụ thanh toán và vận chuyển. Vấn đề hàng giả, hàng nhái trên môi trường TMĐT sắp tới sẽ khác khi buộc định danh nhà bán hàng. Shopee cũng đang tiến hành định danh nhà bán hàng".

Toàn cảnh hội thảo

Cũng theo một số ý kiến tại hội thảo, hiện một số quy định trong dự thảo còn quá rộng, dễ tạo gánh nặng cho doanh nghiệp trong và ngoài nước. Đồng thời, lưu ý việc yêu cầu doanh nghiệp nước ngoài tham gia thương mại điện tử tại Việt Nam phải thành lập pháp nhân hoặc có đại diện thường trú có thể gây khó khăn, đi ngược xu hướng cải cách thủ tục hành chính và cam kết quốc tế. Ngoài ra, cần phân loại rõ các mô hình kinh doanh mới như mạng xã hội tích hợp bán hàng, livestream thương mại hay tiếp thị liên kết để có quy định phù hợp, tránh áp dụng cơ chế quản lý truyền thống cho những loại hình đặc thù. Đồng thời mong muốn Luật Thương mại điện tử sẽ xử lý triệt để vấn nạn hàng giả, tạo môi trường kinh doanh minh bạch, xây dựng cơ chế thử nghiệm linh hoạt cho các mô hình mới.

Luật Thương mại điện tử được xây dựng với những mục tiêu trọng tâm như: mục tiêu bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng; Tăng cường quản lý thuế, chống thất thu trong hoạt động thương mại điện tử; Ngăn chặn tình trạng hàng giả, hàng nhái trên môi trường trực tuyến và tạo khung khổ pháp lý và cơ chế thuận lợi để thương mại điện tử tiếp tục phát triển, trở thành động lực chính của nền kinh tế số.

Nguyễn Thúy Hằng/VOV1