Hoàn thiện cơ chế để hình thành khu thương mại tự do và trung tâm năng lượng quốc gia

Thủ tướng Phạm Minh Chính phát biểu tại cuộc họp của Thường trực Chính phủ sáng 5/12 - Ảnh: VGP

Sáng 5/12, Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì cuộc họp Thường trực Chính phủ để cho ý kiến về đề án thành lập Khu thương mại tự do và phát triển Trung tâm lọc hóa dầu và năng lượng quốc gia tại khu kinh tế Dung Quất (Quảng Ngãi). Cùng tham dự cuộc họp có các Phó Thủ tướng Chính phủ, lãnh đạo các bộ ngành, cơ quan thuộc Chính phủ.

XÂY DỰNG MÔ HÌNH KHU THƯƠNG MẠI TƯ DO THEO CHUẨN QUỐC TẾ

Tại cuộc họp về đề án thành lập Khu thương mại tự do, Thường trực Chính phủ tập trung đánh giá cơ sở chính trị, pháp lý, thực tiễn; xác định mục tiêu, định hướng, nguyên tắc, tiêu chí thành lập; đồng thời làm rõ mô hình, nhiệm vụ, giải pháp và các cơ chế, chính sách ưu tiên.

Theo các đại biểu, Chiến lược phát triển kinh tế – xã hội 10 năm 2021-2030 và nhiều nghị quyết của Bộ Chính trị, Quốc hội đã đặt ra yêu cầu xây dựng các cơ chế đột phá để thí điểm Khu thương mại tự do.

Trên thế giới hiện có hơn 7.000 khu kinh tế đặc biệt và Khu thương mại tự do hoạt động, nhiều nơi phát triển thành mô hình đa chức năng, gồm công nghiệp, đô thị, dịch vụ tài chính, công nghệ cao và đổi mới sáng tạo. Đây là xu hướng quan trọng trong chiến lược phát triển của nhiều quốc gia đang phát triển và mới nổi.

Thủ tướng lưu ý làm rõ khái niệm khu thương mại tự do, những điểm tương đồng và khác biệt với trung tâm tài chính quốc tế; cơ chế, chính sách cho hai đối tượng này có những điểm giống và những điểm khác, cần vận dụng linh hoạt, sáng tạo các quy định đã có - Ảnh: VGP

Tại Việt Nam, khung pháp lý hiện hành chưa có quy định cụ thể về Khu thương mại tự do; song Quốc hội đã ban hành một số nghị quyết thí điểm cơ chế đặc thù cho Đà Nẵng và Hải Phòng, trong đó có nội dung liên quan Khu thương mại tự do.

Do vậy, việc xây dựng đề án được đánh giá là cần thiết nhằm tạo cơ sở chính trị, tiến tới hoàn thiện cơ sở pháp lý, qua đó hình thành khu vực thí điểm về đổi mới cơ chế, chính sách và môi trường kinh doanh theo chuẩn mực quốc tế.

Theo đề án do Bộ Tài chính xây dựng, năm 2026 dự kiến thành lập Khu thương mại tự do tại Đà Nẵng, Hải Phòng và TP.HCM; đến năm 2030 cả nước có khoảng 6–8 Khu thương mại tự do và mô hình tương tự; đến năm 2045 hình thành 8–10 khu đạt chuẩn quốc tế, có khả năng cạnh tranh khu vực và đóng góp 15–20% GDP.

Kết luận cuộc họp, Thủ tướng Phạm Minh Chính thống nhất chủ trương xây dựng thí điểm Khu thương mại tự do, yêu cầu cơ quan chủ trì tiếp tục hoàn thiện đề án trên cơ sở bảo đảm hiệu quả, khả thi, đáp ứng các mục tiêu phát triển trước mắt và lâu dài, trong đó có hai mục tiêu chiến lược 100 năm. Thủ tướng yêu cầu làm rõ khái niệm Khu thương mại tự do, phân biệt với mô hình trung tâm thương mại quốc tế để xác định chính sách phù hợp; tham khảo kinh nghiệm quốc tế và lựa chọn địa điểm thí điểm trên cơ sở điều kiện thực tiễn.

Thủ tướng lưu ý việc xây dựng cơ chế đặc thù nhưng không ảnh hưởng đến môi trường đầu tư chung; chính sách cần vừa có tính thống nhất, vừa có ưu tiên phù hợp đặc điểm từng khu, từng địa phương. Để triển khai thí điểm, Thủ tướng yêu cầu xây dựng quy hoạch, phát triển hạ tầng, thu hút nguồn lực, ứng dụng công nghệ cao, vận hành mô hình quản lý thông minh; đồng thời bảo đảm hạ tầng xã hội, môi trường sống, an sinh, đào tạo nhân lực, và tổ chức bộ máy tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả.

PHÁT TRIỂN DUNG QUẤT THÀNH TRUNG TÂM NĂNG LƯỢNG QUY MÔ QUỐC GIA

Cùng ngày, Thủ tướng chủ trì cuộc họp về cơ chế, chính sách phát triển Trung tâm lọc hóa dầu và năng lượng quốc gia tại Khu kinh tế Dung Quất (Quảng Ngãi). Báo cáo tại cuộc họp cho biết, Nhà máy lọc dầu Dung Quất – nhà máy lọc dầu đầu tiên của Việt Nam – đã tạo nền tảng quan trọng cho phát triển công nghiệp lọc dầu, hóa dầu và công nghiệp nặng của khu vực. Với vị trí chiến lược và hạ tầng phát triển, Dung Quất được quy hoạch là khu kinh tế đa ngành, đa lĩnh vực, trong đó lọc hóa dầu giữ vai trò trọng tâm.

Nghị quyết 26 của Bộ Chính trị về phát triển vùng Bắc Trung Bộ và duyên hải Trung Bộ đã nêu nhiệm vụ mở rộng, xây dựng trung tâm lọc hóa dầu và năng lượng quốc gia tại Dung Quất. Trên tinh thần này, các bộ ngành và tỉnh Quảng Ngãi đề xuất một số cơ chế, chính sách nhằm thúc đẩy mở rộng Dung Quất giai đoạn mới.

Phó Thủ tướng Phạm Thị Thanh Trà phát biểu - Ảnh: VGP

Kết luận cuộc họp, Thủ tướng Phạm Minh Chính cho biết Nhà máy lọc dầu Dung Quất đang hoạt động hiệu quả và đã có chủ trương mở rộng giai đoạn 2. Thủ tướng hoan nghênh các đề xuất của Bộ Công Thương, các bộ ngành và địa phương; yêu cầu cùng Tập đoàn Công nghiệp Năng lượng quốc gia rà soát toàn diện, làm rõ những nội dung đã có thể áp dụng, những nội dung cần cơ chế đặc thù hoặc mang tính đột phá hơn.

Thủ tướng nhấn mạnh nguyên tắc triển khai theo đúng thẩm quyền: vấn đề thuộc Quốc hội thì báo cáo Quốc hội; thuộc thẩm quyền Chính phủ thì trình Chính phủ; nội dung thuộc thẩm quyền bộ ngành, địa phương thì chủ động thực hiện

Thủ tướng yêu cầu xây dựng một đề án tổng thể, bảo đảm tính hiệu quả, khả thi để phát triển trung tâm lọc hóa dầu và năng lượng quốc gia tại Dung Quất, đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh, bền vững, đóng góp tăng trưởng kinh tế địa phương, bảo đảm an ninh và tự chủ năng lượng, phát triển ngành lọc hóa dầu và công nghiệp năng lượng, hướng tới mục tiêu tăng trưởng hai con số trong những năm tới, gắn với hai mục tiêu chiến lược 100 năm của đất nước.

Hà Lê