Hoàn thiện chính sách môi trường, thúc đẩy chuyển đổi xanh

Sáng 10/12, trong chương trình làm việc của Kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa XV, dưới sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn và điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Nghị quyết “Tiếp tục nâng cao hiệu lực, hiệu quả việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường” với tỷ lệ tán thành tuyệt đối rất cao: 442/444 đại biểu có mặt, tương đương 93,45%.

Quang cảnh cuộc họp.

Kết quả này đánh dấu bước hoàn thiện quan trọng trong khuôn khổ pháp lý về môi trường, nối tiếp quá trình giám sát chuyên đề được thực hiện từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 đi vào cuộc sống.

Một trong những nội dung được các đại biểu quan tâm là quy trình tác động môi trường (ĐTM) và cấp giấy phép môi trường còn kéo dài, chồng chéo giữa các cấp thẩm quyền. Theo Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Lê Quang Mạnh, Luật Bảo vệ môi trường 2020 đã chuyển mạnh trách nhiệm sang doanh nghiệp, đồng thời Chính phủ trong năm 2025 đã cắt giảm 16% thủ tục hành chính về môi trường và phân cấp tới 73% cho địa phương.

Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Lê Quang Mạnh.

Tại Kỳ họp này, Chính phủ tiếp tục đề nghị sửa đổi Luật Bảo vệ môi trường theo hướng tinh giản đối tượng quản lý, mở rộng phân quyền cho tỉnh, hướng tới giải quyết gần 90% thủ tục môi trường ngay tại địa phương. Nghị quyết được thông qua yêu cầu củng cố hệ thống quản lý môi trường phù hợp mô hình chính quyền 2 cấp và tăng cường đào tạo nhân lực cấp cơ sở.

Các đề xuất liên quan đến mức xử phạt vi phạm môi trường cũng được rà soát. Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang trình sửa đổi Nghị định 45/2022/NĐ-CP theo hướng siết chặt chế tài đối với các hành vi gây ô nhiễm.

Về việc quy định nghĩa vụ môi trường chưa thống nhất ở các dự án mở rộng, nâng công suất hoặc liên kết chuỗi, Chính phủ đã trình sửa Luật Bảo vệ môi trường để miễn thủ tục đối với một số trường hợp đặc thù. Nghị định 05/2025/NĐ-CP cũng đã làm rõ tiêu chí phân loại dự án mới, mở rộng, đồng thời đơn giản hóa hồ sơ và thủ tục cấp giấy phép đối với dự án nhỏ.

Các đại biểu tham dự cuộc họp.

Tình trạng chi ngân sách còn thấp, Quỹ Bảo vệ môi trường hoạt động chưa tương xứng được phản ánh tại nghị trường. Tiếp thu các ý kiến này, Nghị quyết yêu cầu tăng dần tỷ trọng chi ngân sách cho môi trường theo tốc độ tăng trưởng kinh tế; khuyến khích mạnh mẽ các nguồn lực xã hội hóa; hoàn thiện các công cụ kinh tế như trái phiếu xanh, tín dụng xanh; và ứng dụng cơ chế định giá tài nguyên, chi trả dịch vụ hệ sinh thái.

Đáng chú ý, nguyên tắc “Người được hưởng lợi từ môi trường có nghĩa vụ đóng góp tài chính... người gây ô nhiễm... phải chi trả, bồi thường” được nhấn mạnh như trụ cột để thúc đẩy kinh tế hóa hoạt động môi trường.

Đối với lĩnh vực nông nghiệp, Nghị quyết bổ sung yêu cầu phát triển các mô hình sản xuất nông nghiệp xanh, tuần hoàn và hữu cơ, hỗ trợ hợp tác xã và doanh nghiệp chuyển đổi từ mô hình nông nghiệp nâu sang nông nghiệp xanh.

“Về ý kiến đề nghị hỗ trợ nông nghiệp và hợp tác xã đầu tư vào mô hình sản xuất sinh thái hữu cơ, dự thảo Nghị quyết đã có nội dung yêu cầu phát triển và nhân rộng mô hình nông nghiệp sinh thái, nông nghiệp xanh và hữu cơ, chuyển đổi cách tiếp cận từ nông nghiệp nâu sang nông nghiệp xanh” - Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Lê Quang Mạnh khẳng định.

Các đại biểu tham gia phiên họp.

Về chất thải rắn sinh hoạt, nhiều ý kiến cho rằng tỷ lệ phân loại tại nguồn còn thấp do thiếu hạ tầng và công nghệ. Nghị quyết điều chỉnh lộ trình áp dụng cho phù hợp, đồng thời yêu cầu đẩy nhanh đầu tư hệ thống thu gom, phân loại và chuyển đổi công nghệ xử lý theo hướng ưu tiên tái chế, thu hồi năng lượng. Mục tiêu đến năm 2030:

• 95% chất thải rắn đô thị và 85% khu vực nông thôn được thu gom, xử lý.
• Tỷ lệ chôn lấp trực tiếp giảm dưới 50%.
• Thu hồi trên 30% lượng nhựa thải phát sinh.

Về nước thải đô thị, Nghị quyết đề xuất ưu tiên bố trí vốn, thu hút xã hội hóa để đầu tư hệ thống thu gom và xử lý đồng bộ. Mục tiêu đến năm 2030, 70% nước thải sinh hoạt ở các đô thị loại I trở lên được xử lý. Đặc biệt, Nghị quyết cho phép các khu công nghiệp, cụm công nghiệp liền kề có thể dùng chung hệ thống xử lý nước thải để nâng cao hiệu quả đầu tư.

Trong bối cảnh yêu cầu giảm phát thải ngày càng cấp thiết, Quốc hội cũng xác định nhiệm vụ đến cuối năm 2026 phải hoàn thành thiết lập và vận hành Sàn giao dịch tín chỉ carbon trong nước, tạo nền tảng cho trao đổi tín chỉ carbon quốc tế theo chuẩn mực toàn cầu. Nghị quyết đồng thời thúc đẩy phát triển kinh tế tuần hoàn, mở rộng mô hình kinh tế xanh thông qua khuyến khích đổi mới công nghệ, công nghiệp môi trường, mua sắm xanh và năng lượng tái tạo.

Các đại biểu tham gia phiên họp.

Đối với tình trạng ô nhiễm không khí kéo dài tại nhiều thành phố lớn, Quốc hội yêu cầu Chính phủ triển khai ngay các giải pháp khẩn cấp nhằm kiểm soát và cải thiện chất lượng không khí, đặc biệt tại Hà Nội và TP Hồ Chí Minh. Đồng thời, hoàn thành đánh giá khả năng chịu tải và kế hoạch quản lý môi trường nước mặt tại các lưu vực sông quan trọng như Ngũ Huyện Khê, Tô Lịch, hệ thống thủy lợi Bắc Hưng Hải.

Hoàng Trang