Hoãn 'hàng rào' EUDR: Thời cơ vàng cho cà phê Việt

Ngành cà phê Việt Nam vừa xác lập cột mốc lịch sử về kim ngạch xuất khẩu với 8,4 tỉ USD trong niên vụ 2024-2025, đồng thời chứng kiến bước chuyển mình ngoạn mục về năng lực tài chính của nhà nông.

Thông tin ấn tượng trên được công bố tại Hội nghị Cà phê quốc tế Châu Á (AICC) lần thứ 29, diễn ra trong hai ngày 2 và 3-12-2025 tại TP.HCM. Sự kiện do Informa Connect phối hợp cùng Hiệp hội Cà phê - Ca cao Việt Nam (VICOFA) tổ chức, quy tụ hơn 200 đại biểu gồm doanh nghiệp sản xuất, chế biến, đơn vị xuất nhập khẩu, các chuyên gia thị trường và tổ chức quốc tế.

Nông dân Việt thay đổi vị thế

Niên vụ 2024-2025 khép lại với những con số mà giới quan sát thị trường khó có thể hình dung trong bối cảnh nhiều biến động. Phát biểu khai mạc hội nghị, ông Nguyễn Nam Hải, Chủ tịch VICOFA cho biết tổng sản lượng cà phê của Việt Nam đạt khoảng 1,8 triệu tấn, tăng hơn 9% so với niên vụ trước. Đặc biệt, kim ngạch xuất khẩu đã đạt mức kỷ lục hơn 8,4 tỉ USD, tăng trưởng đột biến 55,5% về giá trị. Đây là mức kim ngạch cao nhất trong lịch sử các niên vụ cà phê của Việt Nam từ trước đến nay.

Thành tích này càng đáng ghi nhận khi ngành cà phê phải đối mặt với nhiều áp lực lớn từ địa chính trị đến thời tiết. Ông Hải nhấn mạnh những khó khăn như việc Mỹ áp thuế đối ứng lên cà phê của các nước sản xuất lớn, bao gồm Việt Nam. Bên cạnh đó, bão lũ liên tiếp vừa qua đã gây thiệt hại về người và tài sản, khiến nhiều vườn cây gãy đổ và làm chậm tiến độ thu hoạch.

Ngành cà phê Việt vừa xác lập kỷ lục 8,4 tỉ USD, đánh dấu bước ngoặt lịch sử khi nông dân chủ động giữ hàng và không còn chịu áp lực bán tháo.

Tuy nhiên, điểm sáng lớn nhất không chỉ nằm ở những con số xuất khẩu, mà là sự thay đổi căn bản về vị thế tài chính của người nông dân. Ông Đỗ Hà Nam, Phó Chủ tịch VICOFA, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Intimex nhận định, nhờ hai vụ liên tiếp giá cà phê duy trì ở mức cao, tài chính của nông dân đã được cải thiện rõ rệt.

Khác với tình trạng phải bán tháo trả nợ thường thấy trước đây, nông dân hiện nay đã có đủ tiềm lực để chủ động giữ lại hàng hóa, tránh bán ồ ạt. Tâm lý vững vàng này giúp giá nội địa giữ được mức cao ngay cả khi vào vụ thu hoạch.

Dự báo giá cà phê vẫn giữ mức cao, người nông dân hưởng lợi.

Theo dự báo của ông Đỗ Hà Nam, giá Robusta nhiều khả năng vẫn neo trên 4.000 USD/tấn và giá nội địa khó thấp hơn 80.000 đồng/kg. Con số này cho thấy sự lột xác của thị trường nếu so với mức đáy dưới 90.000 đồng/kg tại thị trường nội địa hay 3.700 USD/tấn trên sàn London từng ghi nhận ở vụ trước.

Chuẩn bị kỹ cho "hàng rào" EUDR

Một thông tin quan trọng được giới doanh nghiệp đặc biệt quan tâm là diễn biến mới của Quy định chống phá rừng châu Âu (EUDR). Ông Nguyễn Nam Hải, Chủ tịch VICOFA thông báo, ngày 25-11-2025, Nghị viện Châu Âu đã bỏ phiếu thông qua việc hoãn triển khai EUDR. Cụ thể, thời hạn được lùi đến 30-12-2026 cho doanh nghiệp lớn và đến 30-6-2027 cho doanh nghiệp vừa và nhỏ, kèm theo các thủ tục khai báo đơn giản hơn.

Mặc dù đạt kim ngạch kỷ lục, ngành cà phê Việt Nam vẫn còn đó những nỗi lo về chiều sâu. Ông Nguyễn Nam Hải thẳng thắn nhìn nhận, xuất khẩu cà phê nhân sống hiện vẫn chiếm tới 91% tổng lượng xuất khẩu. Tỉ lệ các sản phẩm chế biến sâu như rang xay, hòa tan còn rất thấp, khiến giá trị gia tăng chưa tương xứng với tiềm năng của cường quốc xuất khẩu thứ hai thế giới.

Các chuyên gia và doanh nghiệp hàng đầu trong và ngoài nước chia sẻ tại Hội nghị Cà phê quốc tế Châu Á (AICC) lần thứ 29, diễn ra trong hai ngày 2-12 và 3-12-2025.

Các doanh nghiệp xuất khẩu cà phê Việt Nam cũng cho rằng việc hoãn thi hành chỉ là khoảng thời gian đệm để chuẩn bị chứ không làm thay đổi xu hướng tất yếu của thị trường. Ông Nguyễn Tiến Dũng, Phó Tổng giám đốc Simexco Đắk Lắk cho biết, không chỉ EU mà cả thị trường khó tính như Nhật Bản cũng đã bắt đầu yêu cầu nông sản phải tuân thủ tiêu chuẩn không phá rừng và giảm phát thải.

"Các doanh nghiệp như Simexco đã chủ động xây dựng vùng nguyên liệu 50.000 ha với 45.000 nông hộ có đầy đủ dữ liệu định vị và truy xuất nguồn gốc. Khuyến cáo nông dân chuyển mạnh sang sản xuất bền vững, phát triển cà phê hữu cơ, kinh tế tuần hoàn và liên tục cải tiến để duy trì giá trị gia tăng cũng như khả năng cạnh tranh", ông Dũng chia sẻ.

Đồng quan điểm, ông Thái Như Hiệp, Chủ tịch HĐTV Công ty TNHH Vĩnh Hiệp khẳng định tính minh bạch chuỗi cung ứng là then chốt và doanh nghiệp cần thực hiện điều này vì mục tiêu kinh doanh bền vững chứ không chỉ để đối phó pháp lý.

Dùng AI nâng chất lượng cà phê Việt chuẩn quốc tế

Để giải quyết bài toán chất lượng, nâng cấp chuỗi cung ứng cà phê Việt Nam đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của thị trường quốc tế, công nghệ đang được xem là chìa khóa.

Ông Jeremy Choong từ Parksong Coffee nhận định trí tuệ nhân tạo (AI) đang mở ra cuộc cách mạng từ nông trại đến ly cà phê, hỗ trợ nông dân chuyển đổi từ vận hành thủ công sang quản lý chiến lược.

QUANG HUY