Họa sĩ Văn Dương Thành: 'Hội họa là cầu nối thắt chặt tình hữu nghị'

Triển lãm “Tình bạn” đang mở tại Bảo tàng Mỹ thuật Văn Dương Thành (Hà Nội) là sự tiếp nối tinh thần ấy, tạo ra một không gian đối thoại tạo hình giữa 5 nghệ sĩ đến từ nhiều quốc gia, nhiều thế hệ. Họa sĩ Văn Dương Thành chia sẻ với Hànôịmới Cuối tuần về triển lãm cũng như vai trò của hội họa trong kết nối văn hóa.

Họa sĩ Văn Dương Thành.

- Triển lãm “Tình bạn” được xem là một cuộc gặp gỡ giàu tính biểu tượng. Bà có thể chia sẻ về ý tưởng và động lực tổ chức triển lãm này?

- “Tình bạn” với tôi trước hết là một lời tri ân. Tri ân các thế hệ đi trước, những con người đã để lại dấu ấn sâu đậm trong cuộc đời và hành trình nghệ thuật của tôi; tri ân những người bạn nghệ sĩ đã đồng hành từ thuở ấu thơ cho đến hôm nay. Triển lãm này gồm 50 tác phẩm, với sự tham gia của 4 thế hệ sáng tạo, để công chúng Hà Nội có dịp tiếp cận những giá trị nhân văn, tình cảm và tình bạn thân thiết giữa Việt Nam và quốc tế.

Trong đó, tôi đặc biệt trân trọng tình bạn với họa sĩ - nhà ngoại giao Tây Ban Nha Soledad Fuentes, một người rất yêu và quan tâm đến nghệ thuật. Trong nhiệm kỳ Đại sứ tại Việt Nam, bà và tôi thường xuyên trò chuyện về hội họa, cùng vẽ tranh và tổ chức nhiều triển lãm chung. Với nữ họa sĩ Đức Claudia Borchers - con gái nhà báo Erwin Borchers, người từng tham gia Quân đội nhân dân Việt Nam và dành trọn tuổi trẻ cho sự nghiệp hòa bình của Việt Nam - tình bạn giữa chúng tôi đã kéo dài hơn nửa thế kỷ. Chúng tôi gắn bó từ những năm tháng học chung khi mới 12 tuổi, cùng sơ tán, lao động và vẽ tranh nơi làng quê Việt Nam. Sau này, chúng tôi đều phấn đấu làm họa sĩ và giữ mối liên hệ hơn 55 năm qua.

Triển lãm có sự tham gia của nghệ nhân điêu khắc đá Nguyễn Tiến Dũng, một người cần cù, say mê, khiêm tốn. Anh có nhiều bức tượng về Đại tướng Võ Nguyên Giáp, sáng tác hàng trăm tượng Phật, tượng chùa. Anh đã dạy nghề cho các em cơ nhỡ, nhiều em đã trở thành nghệ nhân điêu khắc. Anh cũng đồng hành cùng tôi trong nhiều năm hoạt động nghệ thuật.

- Triển lãm được họa sĩ nhấn mạnh là “không gian đối thoại tạo hình”. Cuộc đối thoại ấy được thể hiện như thế nào qua các tác phẩm?

- Tôi không đặt mục tiêu tìm kiếm sự tương đồng phong cách. Điều tôi hướng tới là khả năng đối thoại giữa các cá tính sáng tạo khác nhau. Trong cùng một không gian, hội họa và điêu khắc, cảm xúc và cấu trúc, trực giác và suy tư cùng tồn tại. Mỗi nghệ sĩ mang đến một hệ ngôn ngữ tạo hình riêng, phản ánh nền tảng văn hóa, lịch sử và kinh nghiệm sáng tác của mình.

Hội họa của nhà ngoại giao Soledad Fuentes thể hiện tinh thần tự do của nghệ thuật phương Tây hiện đại, nơi màu sắc trở thành yếu tố cấu trúc, tổ chức toàn bộ mặt tranh. Tranh của Claudia Borchers thiên về chiều sâu chiêm nghiệm, mang dấu ấn triết lý châu Âu hòa quyện với cảm quan Á Đông được hình thành trong những năm tháng sống tại Việt Nam. Sự xuất hiện của điêu khắc đá Nguyễn Tiến Dũng tạo nên một đối trọng quan trọng, khi hình khối và khoảng trống được xử lý để gợi mở cảm giác hơn là kể chuyện. Những tác phẩm của nghệ sĩ trẻ Minh Nguyễn - sinh năm 1999, tại Nga, hiện đang ở Mỹ, là chắt của nhà báo Erwin Borchers - cũng mở rộng biên độ đối thoại thú vị giữa các thế hệ sáng tạo nghệ thuật.

Với vai trò kết nối, tôi chọn những bức tranh dung hòa giữa chất trữ tình phương Đông và tư duy bố cục phương Tây đặt trong triển lãm.

- Bà đã tổ chức và thực hiện hơn 100 triển lãm, trong đó có nhiều triển lãm mang tính giao lưu, ngoại giao văn hóa. Bà muốn truyền tải điều gì qua những triển lãm này?

- Tôi luôn tin rằng hội họa là cầu nối thắt chặt tình hữu nghị. Nghệ thuật có khả năng chạm tới cảm xúc mà lời nói đôi khi không làm được. Trong nhiều năm, tôi đã đồng tổ chức hơn 50 triển lãm cùng các đại sứ và nhà ngoại giao để chào mừng Quốc khánh Việt Nam tại nhiều quốc gia. Qua mỗi cuộc triển lãm, tôi dùng tác phẩm để kể câu chuyện về con người, văn hóa và vẻ đẹp Việt Nam.

Khi người xem tìm thấy sự rung cảm, họ sẽ hình thành thiện cảm, từ đó dẫn đến những hành động tích cực. Có những khán giả sau triển lãm đã nhận trẻ em Việt Nam làm con nuôi, có người quay lại Việt Nam giảng dạy miễn phí cho trẻ em nghèo. Với tôi, đó là minh chứng rõ nhất về sức mạnh kết nối của nghệ thuật.

- Trong tranh của bà, người xem thường nhận ra sự hòa quyện giữa phương Đông và phương Tây. Bà dung hòa hai yếu tố này như thế nào?

- Tôi sinh ra và lớn lên trong không gian văn hóa thuần Việt, từ mái đình, ngôi chùa đến hoa văn trống đồng, tất cả đã in sâu vào tâm trí. Ra nước ngoài học tập, sinh sống, tôi tiếp xúc với nhiều trường phái nghệ thuật hiện đại, song mạch nguồn văn hóa truyền thống vẫn ở đó, nuôi dưỡng cảm xúc và hình thành ngôn ngữ tạo hình của tôi.

Tôi cho rằng, hội họa không có biên giới. Mỗi bức tranh là ngôn ngữ trực tiếp từ trái tim họa sĩ đến người xem. Tôi quan niệm, nghệ thuật không phân biệt tầng lớp hay quốc gia, miễn là tác phẩm chuyển tải được thông điệp và tạo được rung cảm. “Tình bạn” cũng được xây dựng trên tinh thần ấy, như một cuộc gặp gỡ của những tư duy nghệ thuật khác nhau, cùng hướng tới các giá trị lâu dài của cái đẹp, tình người và sự sẻ chia.

- Trân trọng cảm ơn họa sĩ Văn Dương Thành!

An Nhi thực hiện