Hòa Bình - Mãi một tình yêu

NGUYỄN PHI LONG

Ủy viên dự khuyết Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy

Từ ngày 01/7/2025, Hòa Bình cùng với Phú Thọ, Vĩnh Phúc sẽ chính thức về chung một nhà. Theo lời của đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm: "Ba tỉnh - 3 đặc điểm riêng đang từng bước hội tụ trong một chỉnh thể thống nhất, hòa quyện về địa lý, lịch sử, văn hóa, dân cư và cơ cấu kinh tế. Sự gắn kết giữa đồng bằng công nghiệp - trung du lịch sử - miền núi sinh thái không chỉ tạo điều kiện thuận lợi về mặt địa giới hành chính mà còn mở ra cơ hội hình thành một mô hình phát triển đa trung tâm, tích hợp cao, vừa bảo đảm tính kế thừa truyền thống, vừa hướng đến tương lai hiện đại”. Hân hoan trước ngày về đất Tổ, đồng thời chúng ta cũng trân trọng lưu giữ chặng đường 139 năm hình thành và phát triển đầy tự hào của tỉnh Mường Hòa Bình.

Các đồng chí lãnh đạo tỉnh, nguyên lãnh đạo tỉnh Hòa Bình qua các thời kỳ chụp ảnh lưu niệm tại Quảng trường Hòa Bình dịp Tết Nguyên đán 2024.

Phát huy truyền thống quê hương anh hùng

Ngược dòng thời gian, cách đây 139 năm, tỉnh Hòa Bình được thành lập ngày 22/6/1886 theo Nghị định của quyền Kinh lược Bắc Kỳ Nguyễn Trọng Hợp với tên gọi là tỉnh Mường. Lúc này tỉnh Mường đặt tỉnh lỵ tại phố Chợ Bờ (thuộc địa phận tổng Hiền Lương, châu Đà Bắc). Sau lần đổi tên là tỉnh Phương Lâm vào tháng 4/1888; đến ngày 18/3/1891, tỉnh lỵ chuyển về đóng tại làng Vĩnh Diệu, xã Hòa Bình và chính thức đổi tên gọi là tỉnh Hòa Bình. Ngày 27/12/1975, tại Kỳ họp thứ 2, Quốc hội khóa V đã ra Nghị quyết hợp nhất tỉnh Hòa Bình với tỉnh Hà Tây thành tỉnh Hà Sơn Bình. Tiếp đó, tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa VIII ngày 12/8/1991, tỉnh Hà Sơn Bình tách ra thành 2 tỉnh Hòa Bình và Hà Tây. Trước ngày sáp nhập cùng Phú Thọ, Vĩnh Phúc để thành lập tỉnh mới, Hòa Bình có tổng diện tích 4.590 km2, dân số trên 90 vạn người.

Là một tỉnh Mường nhỏ bé nhưng Hòa Bình luôn anh dũng, kiên cường. Trong 2 cuộc kháng chiến trường kỳ chống Pháp và chống Mỹ, quân và dân Hòa Bình đã có những đóng góp to lớn, ý nghĩa. Tham gia kháng chiến chống Pháp, quân dân Hòa Bình đã đánh 1.831 trận lớn nhỏ, diệt 2.370 tên xâm lược, phá hủy hàng nghìn vũ khí, 120.000 viên đạn... Hàng nghìn thanh niên các dân tộc tham gia quân đội, chiến đấu trên khắp mọi miền của Tổ quốc hoặc đi dân công, thanh niên xung phong phục vụ chiến trường. Bà con tỉnh Mường Hòa Bình đã ủng hộ hơn 700 con trâu, bò, lợn, gà, 40 nghìn tấn thực phẩm, 600 tấn thóc gạo… cho cuộc kháng chiến.

Văn hóa các dân tộc thiểu số mãi là vốn quý, là niềm tự hào của Nhân dân các dân tộc tỉnh Hòa Bình.

Ảnh: Phụ nữ thị trấn Vụ Bản (huyện Lạc Sơn) trình tấu chiêng Mường trong ngày hội Đại đoàn kết toàn dân tộc.

Trong kháng chiến chống Mỹ, toàn tỉnh có 11.460 con em các dân tộc lên đường nhập ngũ; trong đó có 1.440 gia đình có từ 2 người con trở lên tham gia nhập ngũ. Với tinh thần "Thóc thừa cân, quân vượt mức”, tỉnh Hòa Bình đã chi viện gần 180 nghìn tấn lương thực, thực phẩm cho chiến trường miền Nam; chiến đấu và phối hợp chiến đấu 683 trận, bắn rơi 49 máy bay, bắt sống giặc lái và lập nhiều chiến công xuất sắc. Tỉnh Hòa Bình vinh dự có 7 Anh hùng lực lượng vũ trang, 245 Mẹ Việt Nam anh hùng. Mồ hôi, xương máu của những người con xứ Mường đã góp phần tô thắm trang sử hào hùng của dân tộc Việt Nam.

Ghi nhận những đóng góp to lớn của quân và dân tỉnh Hòa Bình cho sự nghiệp giải phóng dân tộc cũng như trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội, Đảng, Nhà nước ta đã phong tặng cho Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân các dân tộc tỉnh Hòa Bình danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân, Huân chương Sao vàng, Huân chương Hồ Chí Minh cùng nhiều phần thưởng cao quý khác. Truyền thống anh hùng quý báu, kiên cường này mãi là niềm tự hào đối với mỗi người dân Hòa Bình!

vượt khó khăn, tăng tốc phát triển kinh tế

Phát huy tiềm năng, lợi thế của một tỉnh giáp ranh Hà Nội, cửa ngõ của Tây Bắc với văn hóa các dân tộc thiểu số độc đáo, đất đai trù phú, nhiều di tích cảnh quan đẹp, nguồn nhân lực dồi dào… Hòa Bình đã nhanh chóng bứt phá. Từ một tỉnh miền núi còn nhiều khó khăn, Hòa Bình đã bứt tốc vươn lên trở thành tỉnh khá trong khu vực. Đặc biệt những năm gần đây, mặc dù phải đối mặt với những khó khăn, thách thức chưa từng có như đại dịch Covid-19, bất ổn chính trị thế giới leo thang nhưng với tinh thần đoàn kết, đồng lòng của các cấp, các ngành, cộng đồng doanh nghiệp và Nhân dân các dân tộc tỉnh nhà, Hòa Bình đã đạt được nhiều thành tựu rất đáng tự hào.

Giai đoạn 2021 - 2025, mặc dù phải đối mặt với rất nhiều khó khăn, thách thức nhưng với sự quyết tâm, đồng lòng của lãnh đạo, chính quyền, Nhân dân các dân tộc tỉnh nhà, chúng ta đã có tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân đạt 6,64% (đặc biệt quý I/2025, tỉnh Hòa Bình lần đầu tiên tăng trưởng kinh tế đạt hai con số 12,76%). Năm 2024, tốc độ tăng trưởng kinh tế đạt 9%, thu ngân sách nhà nước trên địa bàn đạt 7.310 tỷ đồng, bằng 181% so với dự toán Thủ tướng Chính phủ giao. Ước đến hết năm 2025, GRDP bình quân đầu người đạt xấp xỉ 88 triệu đồng, đời sống vật chất và tinh thần của Nhân dân được nâng lên rõ rệt. Các ngành kinh tế đều có bước phát triển khá, cơ cấu chuyển dịch tích cực. Trong đó, ngành nông nghiệp phát triển theo hướng nông nghiệp sinh thái xanh, ứng dụng khoa học công nghệ cao, nâng cao giá trị gia tăng, phát triển bền vững gắn với xây dựng nông thôn mới; công nghiệp phát triển khá, tạo cơ sở để ngành công nghiệp trở thành ngành kinh tế chủ lực.

Đặc biệt, tỉnh đã phát huy tiềm năng, lợi thế, đầu tư phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn. Nhiều nghị quyết chuyên đề về phát triển du lịch được ban hành và tổ chức thực hiện có hiệu quả; giai đoạn 2021 - 2025, toàn tỉnh ước đón 12,4 triệu lượt khách du lịch, tổng doanh thu từ du lịch ước đạt 13,3 nghìn tỷ đồng. Hòa Bình đã trở thành một điểm đến an toàn, hấp dẫn đối với du khách trong nước và quốc tế; đã được nhiều người dân Thủ đô Hà Nội lựa chọn là ngôi nhà thứ 2 trong các dịp lễ, tết, cuối tuần. Với nguồn thực phẩm sạch, tươi ngon, an toàn, diện tích canh tác VietGAP mở rộng, số sản phẩm đạt tiêu chuẩn OCOP tăng nhanh, Hòa Bình tự hào là "bếp ăn" ngon, sạch, an toàn của Thủ đô.

Minh chứng rõ nét cho sự đi lên, phát triển mạnh mẽ của tỉnh Mường đó là bộ mặt đô thị, nông thôn ngày càng khang trang, văn minh, giàu đẹp. Tính đến ngày 31/5/2025, toàn tỉnh có 64% số xã đạt chuẩn nông thôn mới, có 35 xã nông thôn mới nâng cao và nông thôn mới kiểu mẫu; 3 huyện, thành phố đạt chuẩn nông thôn mới. Đầu năm 2025, thành phố Hòa Bình đã được công nhận là đô thị loại II với diện mạo hiện đại, khang trang; tốc độ đô thị hóa tại các địa phương cũng diễn ra nhanh chóng; diện mạo nông thôn mới khang trang... là minh chứng sinh động cho sự vươn lên, trỗi dậy mạnh mẽ của xứ Mường. Những ngôi nhà sàn tranh tre vách nứa năm xưa giờ được xây mới bằng bê tông, mái ngói đỏ tươi. Không còn những con đường đất trơn trượt, mà thay vào đó là những tuyến đường cao tốc, liên vùng đang hình thành, hệ thống đường giao thông, điện chiếu sáng nông thôn đến từng hộ gia đình.

Kinh tế phát triển đã tạo nguồn lực đầu tư cho các hoạt động an sinh xã hội, chăm lo sự nghiệp y tế, giáo dục trên địa bàn tỉnh. Hiện nay, Hòa Bình ước có 10 bác sỹ và 30 giường bệnh trên 1 vạn dân; tỷ lệ bao phủ BHYT đạt 94,32%. Toàn tỉnh có 58% số trường học đạt chuẩn quốc gia. Giá trị văn hóa truyền thống của các dân tộc, đặc biệt là dân tộc Mường được gìn giữ, bảo tồn, phát huy. Đặc biệt gần đây, phát huy tinh thần đoàn kết, chung sức đồng lòng và "tương thân tương ái”, tỉnh Hòa Bình đã cơ bản hoàn thành việc xóa nhà tạm, nhà dột nát cho hơn 7.000 hộ gia đình, mang lại cuộc sống tốt hơn cho Nhân dân. Tinh thần đoàn kết, đồng lòng của Nhân dân Hòa Bình từ ngày lập tỉnh, tái lập tỉnh cho đến hôm nay là hành trang quý giá để chúng ta về tỉnh mới.

Vững tin tiến vào kỷ nguyên mới

Những thành tựu chúng ta đạt được thời gian qua là động lực quan trọng để cán bộ, Nhân dân tỉnh Mường có thêm quyết tâm xây dựng quê hương Hòa Bình có những bước phát triển vượt bậc trong thời gian tới. Trước tiên là tập trung hoàn thành mục tiêu chuyển đổi số trên tất cả các lĩnh vực. Đẩy mạnh phát triển kinh tế với công nghiệp là động lực, du lịch là mũi nhọn, nông nghiệp sản xuất hàng hóa, nông nghiệp sạch, nông nghiệp hữu cơ là nền tảng, gắn kết với hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại và hệ thống đô thị xanh, thông minh. Tài nguyên thiên nhiên, môi trường được quản lý chặt chẽ, khai thác, sử dụng hiệu quả. Đời sống vật chất, tinh thần của Nhân dân được cải thiện, các giá trị bản sắc văn hóa truyền thống của các dân tộc được giữ gìn và phát huy.

Từ ngày 01/7/2025, Hòa Bình chính thức sáp nhập cùng với Phú Thọ, Vĩnh Phúc để thành lập tỉnh mới mang tên Phú Thọ. Sự đổi thay này sẽ mở ra rất nhiều cơ hội cho tỉnh Mường. Hòa Bình với ưu thế rừng, thủy điện, đất đai nông, lâm nghiệp, nền văn hóa bản địa phong phú, đặc sắc và tiềm năng du lịch sinh thái, sẽ bổ sung vai trò lá phổi xanh, vùng sinh thái - nghỉ dưỡng - nông nghiệp hữu cơ. Phú Thọ - Vĩnh Phúc - Hòa Bình là vùng đất địa linh nhân kiệt, nơi khởi nguồn văn hóa, hun đúc bản sắc và hội tụ khát vọng phát triển. Đây không chỉ là không gian của lịch sử và chiều sâu văn hóa, mà còn là vùng đất đầy tiềm năng, bản lĩnh và cơ hội bứt phá trong thời đại mới.

Tự hào khép lại chặng đường 139 năm hình thành và phát triển của tỉnh Mường Hòa Bình, chúng ta trân trọng ghi nhớ và biết ơn công lao của các anh hùng liệt sĩ, các lão thành cách mạng, các Mẹ Việt Nam anh hùng, Anh hùng lực lượng vũ trang; các thương binh, bệnh binh, gia đình liệt sĩ, gia đình có công với cách mạng; các thế hệ cán bộ lãnh đạo tỉnh qua các thời kỳ; các cựu chiến binh, cựu thanh niên xung phong, dân công hỏa tuyến và Nhân dân các dân tộc tỉnh nhà đã có những hy sinh, nỗ lực, đóng góp to lớn và quan trọng cho sự nghiệp giải phóng đất nước và xây dựng tỉnh Mường Hòa Bình giàu đẹp hôm nay.

Trân trọng cảm ơn sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, hỗ trợ, giúp đỡ của Trung ương Đảng, Quốc hội, Chính phủ, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đồng chí lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Đảng, Nhà nước; các ban, bộ, ngành Trung ương, các địa phương bạn đã dành cho tỉnh Hòa Bình trong thời gian qua và kính mong tiếp tục nhận được sự quan tâm, chia sẻ, hỗ trợ trong thời gian tới!

Một chặng đường mới đã chính thức mở ra, phát huy truyền thống cách mạng vẻ vang, cán bộ, Nhân dân các dân tộc tỉnh Hòa Bình sẽ đồng tâm, nhất trí, đoàn kết một lòng cùng nhau bước vào kỷ nguyên mới; quyết tâm xây dựng quê hương Hòa Bình, quê hương Phú Thọ mến yêu của chúng ta ngày càng giàu đẹp, văn minh. Mãi tự hào, mãi yêu Hòa Bình!

Hòa Bình, ngày 30 tháng 06 năm 2025