Hình dạng thỏa thuận hòa bình Ukraine dưới thời Trump 2.0

Cuộc chiến ở Ukraine đang ở thời điểm quan trọng. Kiev đã được phương Tây nhất trí cho phép sử dụng tên lửa Atacms và Storm Shadow và đã tấn công vào các cơ sở quân sự của Nga ở khu vực Bryansk và Kursk.

Người Ukraine "đổi ý"

Phản ứng của Moscow đối với các cuộc tấn công có hai mặt. Đầu tiên, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã đưa ra những thay đổi với học thuyết hạt nhân của nước này nhằm hạ thấp ngưỡng sử dụng vũ khí hạt nhân. Nước này cũng đã phóng một tên lửa đạn đạo tầm trung – Oreshnik – tại một nhà máy vũ khí ở thành phố Dnipro.

Cuộc xung đột Nga-Ukraine đang bước vào giai đoạn quan trọng. Ảnh: Institute for the Study of War

Hành động này cho đến nay cho thấy sự leo thang dần dần hơn nữa trong nỗ lực chiến tranh của cả hai bên. Đồng thời đi kèm với sự tiến quân đều đặn của lực lượng Nga ở miền đông Ukraine và sự tiếp tục nỗ lực của Điện Kremlin nhằm gây thiệt hại tối đa cho cơ sở hạ tầng quan trọng của Ukraine.

Cả hai bên đều hành động để chuẩn bị cho lễ nhậm chức của Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump vào tháng 1 tới. Ông Trump đã nhiều lần cam kết sẽ chấm dứt chiến tranh ở Ukraine trong vòng 24 giờ. Trong khi đó, các đồng minh châu Âu của Ukraine đang phải vật lộn để duy trì mặt trận ủng hộ thống nhất của họ trước viễn cảnh Mỹ sẽ rút viện trợ dưới thời chính quyền ông Donald Trump sắp tới.

Cuộc chiến đã gây ra thiệt hại rất lớn cho Ukraine. Sáu triệu người đã tha hương trong khi 4 triệu người trong nước phải rời khỏi nơi ở. Nước này đang phải trải qua tình trạng đói nghèo và mất an ninh lương thực ngày càng gia tăng và một hóa đơn tái thiết lên tới gần 500 tỷ USD và vẫn đang tiếp tục tăng. Chỉ riêng trong hai năm đầu của cuộc chiến, đã có hơn 30.000 quân nhân Ukraine thiệt mạng, cùng vô số người khác bị thương và mất tích.

Các cuộc thăm dò gần đây của Gallup đưa ra những thông tin thú vị: có sự đồng thuận chung về nhu cầu chấm dứt chiến tranh, nhưng lại ít nhất trí về cách thức chấm dứt chiến tranh.

Hơn một nửa số người Ukraine được Gallup thăm dò (52%) đồng ý rằng: "Ukraine nên tìm cách đàm phán để chấm dứt chiến tranh càng sớm càng tốt", trong khi chỉ có 38% muốn "tiếp tục chiến đấu cho đến khi giành chiến thắng". Đây là một sự thay đổi đáng chú ý so với một năm trước, khi 63% muốn tiếp tục chiến đấu và 27% ủng hộ đàm phán.

Đây là một sự thay đổi thậm chí còn rõ rệt hơn so với năm 2022 khi tỷ lệ ủng hộ tiếp tục xung đột là 73% và tỷ lệ ủng hộ đàm phán là 22%. Điều quan trọng là hơn một nửa số người ủng hộ đàm phán cũng sẵn sàng "thực hiện một số nhượng bộ về lãnh thổ như một phần của thỏa thuận hòa bình nhằm chấm dứt chiến tranh".

Điều này cho thấy khả năng công chúng ủng hộ một thỏa thuận do ông Trump làm trung gian trong số người dân Ukraine đang được cải thiện.

Tìm kiếm một lối thoát "hợp lý"

Là một dấu hiệu cho thấy tâm trạng thay đổi ở Ukraine, Tổng thống Volodymyr Zelensky, đang trao đổi nhiều hơn về việc chấm dứt chiến tranh. Ông bày tỏ sự tin tưởng rằng Tổng thống đắc cử Donald Trump sẽ đưa chiến tranh đến hồi kết nhanh hơn và nhấn mạnh quyết tâm "làm mọi thứ có thể để chấm dứt chiến tranh vào năm tới thông qua các cuộc đàm phán".

Nhưng điều này không có nghĩa là Ukraine đã sẵn sàng để giải quyết các điều khoản mà ông Trump có thể đề xuất và ông Putin sẽ chấp nhận. Ngược lại, có rất ít bằng chứng cho thấy Ukraine đã sẵn sàng từ bỏ các yếu tố chính trong kế hoạch hòa bình và chiến thắng của mình - đáng chú ý nhất là mục tiêu giành lại tất cả các vùng lãnh thổ do Nga chiếm đóng và đảm bảo tư cách thành viên NATO như một phần của gói bảo đảm an ninh đáng tin cậy. Theo đó, ông Zelensky đã đưa ra một kế hoạch thứ ba: "kế hoạch phục hồi nội bộ".

Điều đó gửi đi thông điệp rõ ràng rằng dưới sự lãnh đạo của ông Zelensky, các mục tiêu tối đa được nêu ở trên là giành lại lãnh thổ đã mất và tư cách thành viên NATO tiếp tục định hướng các chính sách của chính phủ ông trong dài hạn. Đồng thời không loại trừ các thỏa hiệp ngắn hạn có thể cần thiết do động thái ngoại giao của ông Trump, tình hình ở tiền tuyến ngày càng tồi tệ và quyết tâm của châu Âu suy yếu - hoặc bất kỳ sự kết hợp nào trong số những điều đó.

Trong diễn biến liên quan, Giám đốc tình báo Séc Michal Koudelka cảnh báo các thành viên NATO rằng việc thúc đẩy Kiev chấp nhận những nhượng bộ đáng kể để chấm dứt chiến tranh ở Ukraine sẽ chỉ khiến Điện Kremlin thêm phần táo bạo.

Vị thiếu tướng đứng đầu Cơ quan Thông tin An ninh của nước này, cho biết: "Nga có thể sẽ mất 10 đến 15 năm tiếp theo để phục hồi sau những tổn thất to lớn về người và kinh tế và chuẩn bị cho mục tiêu tiếp theo, đó là Trung và Đông Âu".

"Nếu Ukraine thua hoặc buộc phải chấp nhận một thỏa thuận hòa bình tồi tệ, thì Nga sẽ coi đó là chiến thắng," ông nói thêm.

Đánh giá của ông được các cơ quan tình báo châu Âu khác ủng hộ. Giám đốc tình báo hàng đầu của Đức, Bruno Kahl, đã cảnh báo vào tháng trước rằng Tổng thống Vladimir Putin sẽ chuẩn bị cho một cuộc giao tranh quân sự với NATO vào cuối thập kỷ này.

Cùng với Ba Lan cũng như các nước Baltic và Scandinavia, Séc đang cố gắng thuyết phục các đồng minh khác tiếp tục cung cấp vũ khí cho Ukraine dù sự ủng hộ của công chúng đang suy yếu và những thất bại trên chiến trường.

Trong diễn biến liên quan, Điện Kremlin hồi đầu tuần khẳng định đội ngũ của Tổng thống đắc cử Donald Trump đang thảo luận về một kế hoạch hòa bình tiềm năng cho xung đột Ukraine và Nga trong khi chính quyền Mỹ hiện tại của Tổng thống Joe Biden thì không và thay vào đó đang tìm cách leo thang xung đột.

Ông Koudelka cũng khẳng định, cộng đồng tình báo trên khắp châu Âu cũng đang chuẩn bị cho các mối đe dọa có thể xảy ra sau khi chiến sự tại Ukraine kết thúc, chẳng hạn như dòng cựu chiến binh Ukraine và hoạt động buôn lậu vũ khí có thể rơi vào tay tác nhân xấu.

Liên Hà