Hiệu lực kiến nghị kiểm toán: Từ con số 'biết nói' đến mục tiêu cao hơn trong nhiệm kỳ mới

Bài 1: Những con số “biết nói”

Nhiệm kỳ 2020-2025 là thời kỳ mà tỷ lệ thực hiện kiến nghị kiểm toán có nhiều chuyển biến tích cực. Riêng trong năm 2024, tỷ lệ thực hiện kiến nghị của toàn Ngành đạt 83,35%, trong đó nhiều đơn vị KTNN chuyên ngành và khu vực đạt trên 90%, thậm chí có đơn vị tiệm cận mức 100%. Những con số này thực sự đã phản ánh tính hiệu lực thực tế của hoạt động kiểm toán, cũng như mức độ chấp hành, tuân thủ pháp luật tài chính - ngân sách của các cơ quan, tổ chức sử dụng ngân sách nhà nước.

Nhiều đơn vị KTNN chuyên ngành và khu vực đạt tỷ lệ thực hiện trên 90%. Ảnh: TL

Tỷ lệ thực hiện kiến nghị tiếp tục ở mức cao

Theo kết quả kiểm tra việc thực hiện kiến nghị kiểm toán năm 2024 đối với các cuộc kiểm toán được thực hiện trong năm 2023, về niên độ ngân sách năm 2022, đa số đơn vị được kiểm toán đã thực hiện nghiêm túc các kết luận, kiến nghị của KTNN. Đến thời điểm 31/12/2024, tổng số kiến nghị xử lý tài chính và kiến nghị khác đã được thực hiện là 41.624,48 tỷ đồng trên tổng số 49.940,1 tỷ đồng, đạt tỷ lệ 83,35%. Trong đó, kiến nghị tăng thu, giảm chi ngân sách nhà nước (NSNN) đạt 19.983,34 tỷ đồng, tương ứng 93,62%; các kiến nghị khác đạt 21.641,13 tỷ đồng, tương đương 75,68%.

Đáng ghi nhận là nhiều đơn vị KTNN tiếp tục duy trì tỷ lệ thực hiện kiến nghị kiểm toán vượt 90%, nổi bật là các đơn vị: KTNN chuyên ngành Ia, II, VI, VII; KTNN khu vực III, IV, VI, VIII, IX, XI và Vụ Pháp chế. Các đơn vị này đã không ngừng đổi mới phương pháp kiểm toán, chủ động theo dõi, đôn đốc việc thực hiện kết luận, góp phần nâng cao hiệu quả kiểm toán và tính tuân thủ pháp luật của đơn vị được kiểm toán.

Đặc biệt, hiệu lực kiến nghị kiểm toán không chỉ dừng lại ở nội dung tài chính. KTNN ngày càng thể hiện rõ vai trò tư vấn chính sách thông qua các kiến nghị sửa đổi, bổ sung hoặc bãi bỏ văn bản quy phạm pháp luật và văn bản chỉ đạo điều hành. Tính đến cuối năm 2024, có 67/214 nội dung, văn bản - bao gồm 1 nghị định, 5 thông tư và 61 văn bản khác - đã được các Bộ, ngành Trung ương và địa phương rà soát, nghiên cứu, chỉnh sửa theo kiến nghị của KTNN. Trong 111 báo cáo kiểm toán có nội dung kiến nghị kiểm điểm trách nhiệm, đã có 80 báo cáo được thực hiện đầy đủ hoặc một phần, cho thấy sự nghiêm túc và trách nhiệm ngày càng cao từ phía các đơn vị được kiểm toán.

Đối với các kiến nghị thuộc niên độ NSNN năm 2021 trở về trước, năm 2024 tiếp tục ghi nhận việc thực hiện thêm 8.255,49 tỷ đồng, trong đó kiến nghị tăng thu, giảm chi là 3.014,38 tỷ đồng, các kiến nghị khác là 5.241,10 tỷ đồng. Giá trị này chiếm 12,4% tổng số kiến nghị tồn đọng tính đến cuối năm 2023, sau khi đã được KTNN rà soát, cập nhật và làm sạch dữ liệu.

Bên cạnh đó, 83 nội dung, văn bản thuộc các kiến nghị từ các năm trước cũng đã được Chính phủ, các Bộ, cơ quan Trung ương và địa phương nghiên cứu sửa đổi, bổ sung trong năm qua. Đồng thời, có 232 nội dung kiến nghị kiểm điểm trách nhiệm tập thể, cá nhân thuộc niên độ NSNN năm 2021 trở về trước đã được các đơn vị thực hiện bổ sung.

Nhiều động lực thúc đẩy hiệu quả thực hiện kiến nghị

Theo ông Hoàng Văn Lương - Vụ trưởng Vụ Tổng hợp, KTNN - tỷ lệ thực hiện kiến nghị kiểm toán năm 2024 tiếp tục duy trì ở mức cao là kết quả của sự chỉ đạo quyết liệt, xuyên suốt từ Quốc hội, Chính phủ đến từng Bộ, ngành, địa phương. Quốc hội và Ủy ban Tài chính - Ngân sách đã tổ chức nhiều phiên giải trình, giám sát chuyên đề, yêu cầu xử lý dứt điểm các tồn đọng trong việc thực hiện kiến nghị kiểm toán. Nhiều địa phương cũng chủ động xây dựng các chuyên đề giám sát độc lập, góp phần tạo áp lực chính trị - hành chính tích cực đối với các đơn vị có liên quan.

Song song với đó, KTNN đã không ngừng nâng cao chất lượng kết luận, kiến nghị. Các nội dung kiến nghị được xây dựng ngày càng chặt chẽ về pháp lý, có đầy đủ chứng cứ, rõ ràng về cơ sở dữ liệu và có tính khả thi cao. Nhờ vậy, các đơn vị được kiểm toán dễ dàng tiếp thu, thực hiện và hạn chế khiếu nại, thắc mắc phát sinh.

Ngoài ra, KTNN xác định hiệu quả thực hiện kiến nghị là tiêu chí quan trọng trong việc đánh giá thi đua, khen thưởng, từ đó tạo động lực nội bộ mạnh mẽ để các KTNN chuyên ngành, khu vực đổi mới phương pháp kiểm toán, tăng cường theo dõi, đôn đốc và kiểm tra việc thực hiện kết luận, kiến nghị.

Về phía các đơn vị được kiểm toán, theo thời gian, công tác kiểm toán việc quản lý và sử dụng tài chính công, tài sản công ngày càng được thực hiện nghiêm túc, bài bản, góp phần hạn chế sai sót và nâng cao hiệu quả phối hợp với KTNN trong quá trình thực hiện các kiến nghị kiểm toán.

Việc KTNN công khai rộng rãi kết quả kiểm toán và tình hình thực hiện kiến nghị trên các phương tiện thông tin đại chúng đã tạo áp lực dư luận tích cực, đồng thời nâng cao tính minh bạch, trách nhiệm giải trình của các cơ quan, đơn vị. Bên cạnh đó, sự phối hợp chặt chẽ giữa KTNN và các cơ quan chức năng đã giúp kịp thời tháo gỡ vướng mắc, góp phần nâng cao hiệu quả thực thi các kết luận, kiến nghị kiểm toán.

Đáng chú ý, nhiều văn bản quy phạm pháp luật và văn bản điều hành đã được các cơ quan, đơn vị sửa đổi, bổ sung hoặc hủy bỏ theo kiến nghị của KTNN. Việc này không chỉ từng bước bịt kín những kẽ hở chính sách, tháo gỡ các điểm nghẽn cản trở sự phát triển nhanh và bền vững, mà còn góp phần phòng ngừa hiệu quả hành vi tham nhũng, lãng phí từ chính sách. Qua đó, tạo lập hành lang pháp lý và điều kiện thuận lợi hơn cho việc quản lý, sử dụng nguồn lực công một cách tiết kiệm, hiệu quả.

Nhìn lại chặng đường đã qua, có thể khẳng định: tỷ lệ thực hiện kiến nghị kiểm toán không chỉ là những con số “biết nói”, mà còn phản ánh rõ nét năng lực giám sát, tư vấn chính sách và trách nhiệm của KTNN đối với xã hội. Cùng với sự chỉ đạo sát sao, quyết liệt của lãnh đạo Ngành, kết quả đạt được là minh chứng sinh động cho sự nỗ lực không ngừng của các đơn vị KTNN chuyên ngành, khu vực trong quá trình tổ chức thực hiện kết luận, kiến nghị kiểm toán.

Báo Kiểm toán sẽ tiếp tục thông tin trong bài viết tiếp theo./.

THÙY ANH