Hiện thực hóa quy hoạch đô thị KHCN Hòa Lạc

Thủ đô Hà Nội đang bước vào một giai đoạn phát triển mới với những mục tiêu và khát vọng to lớn, được định hướng rõ nét trong Quy hoạch Thủ đô thời kỳ 2021-2030 và Điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô đến năm 2045, tầm nhìn đến năm 2065. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng để kiến tạo không gian phát triển, sắp xếp lãnh thổ một cách khoa học, hài hòa, tạo ra động lực tăng trưởng bền vững cho kinh tế - xã hội. Tuy nhiên trong thời gian qua, tiến độ thực hiện một số đồ án quy hoạch chậm, đặc biệt là quy hoạch các chùm đô thị (trước đây gọi là đô thị vệ tinh). Trong số đó phải kể đến Dự án Đại học Quốc gia Hà Nội - hạt nhân của khu đô thị Hòa Lạc.

Đại học Quốc gia Hà Nội tại Hòa Lạc: Dang dở sau nhiều năm quy hoạch

Dự án đầu tư xây dựng Đại học Quốc gia Hà Nội tại Hòa Lạc được Chính phủ thông qua Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi năm 2003 và cho đến năm 2013, Đề án quy hoạch tổng thể đầu tư xây dựng Đại học Quốc gia Hà Nội tại Hòa Lạc đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Tuy nhiên cách đây 3 năm, Đại học Quốc gia Hà Nội mới bắt đầu vận hành một phần tại đây, còn lại dự án vẫn đang dở dang bởi nhiều lý do.

Hơn một tuần trước, vợ chồng ông Thảo - bà Mơ (thôn 5, xã Hòa Lạc, Hà Nội) đã bốc thăm nhận đất tái định cư theo chính sách đền bù của Dự án Đại học Quốc gia Hà Nội tại xã Hòa Lạc. Sau 20 năm chờ đợi, giờ đây họ mới có được mảnh đất mới để thay thế căn nhà cũ đã xuống cấp nằm trong vùng quy hoạch.

Tuy nhiên, niềm vui ấy chưa trọn vẹn. Khu tái định cư được chia lô với diện tích tiêu chuẩn 200 m², tương đương diện tích đất ở cũ, nhưng phần mặt tiền của lô đất chỉ rộng 8 mét. Hai ông bà dự tính bán một nửa diện tích để lấy tiền xây nhà mới, song theo quy định hiện hành, mỗi thửa đất phải có tối thiểu 5 mét mặt tiền mới được phép tách thửa. Điều này khiến gia đình ông không thể chia tách và cũng không có nguồn tài chính để xây dựng nơi ở mới.

Khu vực tái định cư cho người dân tại Đại học Quốc gia Hà Nội đều đã được bố trí quỹ đất ngay trong dự án, tuy nhiên, với những quy định thay đổi khiến cho nhiều hộ gia đình tại đây gặp khó khăn, nhất là các hộ có con cái trưởng thành nhưng đất không thể chia tách. Bên cạnh đó, việc đo đạc, rà soát của chính quyền cũng gặp khó khăn bởi nguồn gốc đất đai, dự án kéo dài qua nhiều năm.

Bà Trịnh Thị Hải, Phó Chủ tịch UBND xã Hòa Lạc (Hà Nội) cho biết: “Việc thiếu đồng bộ trong quy hoạch, cấp giấy chứng nhận và tách thửa khiến nhiều hộ dân gặp vướng mắc. UBND xã sẽ tổng hợp đầy đủ để báo cáo, kiến nghị Thành phố xem xét tháo gỡ”.

Theo Đề án quy hoạch tổng thể đầu tư xây dựng Đại học Quốc gia Hà Nội tại Hòa Lạc được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt vào ngày 18/10/2013, dự án gồm 21 dự án thành phần với quy mô khoảng 65.000 học sinh, sinh viên; diện tích sử dụng đất khoảng trên 1.100 ha, trong đó có khu các dự án thành phần Đại học Quốc gia Hà Nội, khu các cơ sở nghiên cứu cao cấp và khu tái định cư. Thời gian thực hiện trong 13 năm từ 2013 đến 2025, tuy nhiên cho đến nay, dự án vẫn dang dở.

Sau hơn 20 năm từ ý tưởng, năm 2022, Đại học Quốc gia Hà Nội đã di dời trụ sở và một số cơ sở đào tạo từ nội đô lên Hòa Lạc. Cho đến nay, đơn vị này đã xây dựng được khoảng 125.000m² sàn trên kế hoạch 2 triệu m²; một số cơ sở đào tạo đã đi vào vận hành. So với kế hoạch thì đến nay việc triển khai vẫn chậm trễ.

Việc này đến từ nhiều lý do, bên cạnh lý do là nguồn tài chính thì công tác giải phóng mặt bằng cũng là một điểm nghẽn khiến cho bản vẽ quy hoạch về một cơ sở đào tạo lọt vào top 100 đại học châu Á vào năm 2030 và thuộc nhóm 200 đại học hàng đầu thế giới vào năm 2035, mới chỉ có một phần trở thành hình hài trên thực tế.

PGS.TS Nguyễn Hiệu, Phó Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội cho hay: “Bên cạnh khó khăn về nguồn vốn, công tác giải phóng mặt bằng là trở ngại lớn nhất của dự án. Đối với những đơn vị phải di dời ra ngoài nội đô, việc lựa chọn địa điểm có thể triển khai giải phóng mặt bằng và tái định cư nhanh, đồng bộ là yếu tố quyết định, nhằm rút ngắn thời gian chuẩn bị đầu tư và xây dựng cơ sở vật chất”.

Đơn vị này cho biết, để thực hiện được mục tiêu xây dựng nơi đây trở thành một đô thị đại học hiện đại, thông minh, xanh, đáp ứng vai trò trung tâm tri thức mới của Thủ đô, một trong những yếu tố mang tính quyết định là đẩy nhanh tiến độ hoàn thiện cơ sở vật chất tại Hòa Lạc.

Việc chậm triển khai Dự án không chỉ ảnh hưởng trực tiếp tới Đại học Quốc gia Hà Nội, lãng phí nguồn lực đất đai mà còn đang làm cho bao người dân sống trong cảnh thấp thỏm chờ đợi. Họ đang từng ngày mong chờ được bố trí tái định cư, từ đó mới có thể an cư, tránh cuộc sống tạm bợ.

Hiện thực hóa quy hoạch đô thị KHCN Hòa Lạc

Việc chậm trễ trong triển khai Dự án Đại học Quốc gia Hà Nội tại Hòa Lạc chỉ là một lát cắt nhỏ phản ánh những khó khăn trong quá trình hiện thực hóa quy hoạch Thủ đô.

Khi các dự án chiến lược được tăng tốc - từ hạ tầng giao thông, khu công nghệ cao đến mạng lưới đào tạo và nghiên cứu - Hòa Lạc không chỉ dừng lại ở vị thế một khu đô thị mới, mà đang đảm nhận vai trò một cực tăng trưởng quan trọng trong mô hình đa cực của Thủ đô. Điều này đòi hỏi sự vào cuộc quyết liệt, đồng bộ để biến các định hướng quy hoạch thành thực tế.

Gia đình nhà ông Đỗ Văn Liễu (thôn Gò Lồi, xã Hòa Lạc, Hà Nội) nằm trong Dự án Khu Công nghệ cao Hòa Lạc, cụ thể là trong gói thầu số 7. Ông là 1 trong 5 hộ gia đình cuối cùng tại dự án thành phần này đang trong quá trình kiểm đếm nhận bồi thường hỗ trợ tái định cư. Tuy nhiên, hiện gia đình nhà ông đang vướng mắc bởi không thể liên lạc được với người mà ông đã bán đất cách đây hơn 10 năm để ký xác nhận về ranh giới nên chưa thể hoàn thiện được giấy tờ kiểm đếm.

Để hoàn thành được tiến độ giải phóng mặt bằng, UBND xã Hòa Lạc đã giao nhiệm vụ cho từng cán bộ, chuyên viên đến tận nhà hỗ trợ người dân. Việc người dân sớm bàn giao mặt bằng đồng nghĩa với việc đẩy nhanh được tiến độ Dự án.

Ông Thiều Long Thỏa, viên chức Ban Quản lý Dự án Đầu tư - Hạ tầng xã Hòa Lạc cho biết: "Ban quản lý Dự án Đầu tư - Hạ tầng xã sẽ tham mưu cho UBND xã ra thông báo công khai trên báo chí yêu cầu chủ sở hữu các lô đất đến liên hệ với UBND xã hoặc Ban Quản lý dự án Khu đô thị Hòa Lạc để làm thủ tục kê khai kiểm đếm. Nếu quá thời hạn mà không liên lạc được, UBND xã sẽ chỉ đạo Ban Quản lý Dự án Đầu tư - Hạ tầng xã kiểm đếm theo hồ sơ quản lý".

Theo Quyết định 1688 ngày 27/12/2024 được Thủ tướng Chỉnh phủ phê duyệt, trong Quy hoạch chung được điều chỉnh, xác định quy hoạch Hòa Lạc theo định hướng trở thành Thành phố khoa học và công nghệ thông minh. Để có thể thực hiện được quy hoạch này, nhiều dự án đang được đẩy nhanh, trong đó, dự án tuyến đường sắt đô thị số 5 Văn Cao - Hòa Lạc đang được rốt ráo chuẩn bị, dự kiến khởi công vào vào ngày 19/12 tới đây.

Ông Nguyễn Bá Sơn, Phó trưởng Ban Quản lý Đường sắt Đô thị Hà Nội cho biết: "Hiện nay, chúng tôi đang khẩn trương hoàn thiện hồ sơ dự án bao gồm thiết kế kỹ thuật tổng thể để trình phê duyệt và tiến hành thủ tục lựa chọn nhà thầu".

Theo điều chỉnh quy hoạch chung Thủ đô, Thành phố sẽ phát triển mạng lưới trung tâm chức năng theo mô hình đa cực, đa trung tâm; xây dựng các trung tâm chức năng cấp vùng, quốc gia và quốc tế để tạo động lực cho các khu vực phát triển đô thị mở rộng. Trong đó, Hòa Lạc được xác định là trung tâm khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo để tạo động lực phát triển mới cho Thủ đô và góp phần tạo động lực thúc đẩy phát triển lan tỏa tại khu vực phía Tây Thủ đô.

Ông Đào Minh Tâm, Phó Giám đốc Sở Quy hoạch - Kiến trúc Hà Nội cho biết: "Hòa Lạc cũng là một cực trong nhiều cực của Thành phố sẽ phát triển đồng bộ về mặt hạ tầng, cảnh quan để tạo lập ra những không gian mới của Thủ đô, phục vụ cho nhu cầu phát triển của Thành phố. Cùng với đó, không gian Hà Nội cũng sẽ được cấu trúc lại trên cơ sở hình thành những trung tâm đa cực mới để phát triển hài hòa, đồng bộ, đảm bảo liên kết vùng, không gian với các tỉnh lân cận".

Để hiện thực hóa tầm nhìn mà Tổng Bí thư Tô Lâm đã định hướng: "Llấy hạ tầng dẫn dắt quy hoạch, phát triển Hà Nội theo hướng hiện đại, bền vững" thì những điểm nghẽn cần được tháo gỡ kịp thời, đặc biệt là trong giải phóng mặt bằng, hoàn thiện pháp lý và cập nhật quy hoạch.

Khiếu Hương