Hiến kế chính sách đặc thù cho nhân viên y tế

Mới đây, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã chỉ đạo khẩn trương đề xuất ban hành chính sách đặc thù đối với nhân viên y tế. Trao đổi với Pháp Luật TP.HCM, PGS-TS Đỗ Văn Dũng, nguyên Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Y Dược TP.HCM, nhận định: Việc xây dựng các cơ chế, chính sách đặc thù dành cho đội ngũ nhân viên y tế là rất quan trọng, có ý nghĩa lớn đối với việc nâng cao chất lượng hệ thống y tế Việt Nam.

Lý do cần có cơ chế, chính sách đặc thù

. Phóng viên: Thưa ông, vì sao hiện nay cần xây dựng các cơ chế, chính sách đặc thù dành cho nhân viên y tế?

+ PGS-TS Đỗ Văn Dũng: Ngành y tế có những đặc thù về loại hình dịch vụ, đối tượng thụ hưởng, kỳ vọng xã hội, sức khỏe toàn dân, vì vậy chủ trương xây dựng, ban hành chính sách đặc thù đối với nhân viên y tế là rất đúng.

Thứ nhất, cơ chế đặc thù sẽ mở đường cho nhân viên ngành y tế nâng cao chuyên môn. Đây là yếu tố rất quan trọng bởi ngành y tế ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe, thậm chí là tính mạng của người dân. Phải đảm bảo chuyên môn tốt thì rủi ro mới ở mức thấp nhất có thể. Thứ hai, các chính sách đặc thù sẽ tạo ra một môi trường làm việc tích cực hơn, thông thoáng hơn để các y, bác sĩ có thể an tâm phát huy hết tài năng.

Nhân viên y tế BV huyện Bình Chánh, TP.HCM đang “sạc pin, nạp năng lượng” bằng cách tô tranh tại phòng chăm sóc tâm thể của BV. Ảnh: THẢO PHƯƠNG

Ngoài ra, khi nhân viên y tế được ưu đãi hơn, ví dụ về thu nhập, điều kiện làm việc, họ sẽ chuyên tâm vào công việc hơn, không phải lo nghĩ chuyện cơm áo, mưu sinh. Nói cách khác, ưu đãi tốt hơn cũng là một dạng thức “khế ước”, đặt để nhân viên y tế vào trọng trách mà họ buộc phải dốc sức, dốc lòng hoàn thành.

Công nghệ, trong đó có các ứng dụng về trí tuệ nhân tạo (AI) sẽ giúp nhân viên y tế giảm một số công đoạn trong quy trình nghiệp vụ, tăng thêm độ chính xác hơn, dự báo và đề xuất phương án có thể tốt hơn. Tôi nghĩ với đội ngũ công nghệ thông tin ở Việt Nam, việc ứng dụng công nghệ vào ngành y để tạo ra các đột phá là hoàn toàn khả thi, việc này cũng cần được tính toán khi xây dựng các cơ chế đặc thù cho nhân viên y tế.

PGS-TS ĐỖ VĂN DŨNG

Cần xây dựng chính sách đặc thù ra sao?

. Theo ông, cơ chế, chính sách đặc thù với nhân viên y tế cần được xây dựng dựa trên những trụ cột chính nào?

+ Trước hết, hiểu theo ý của Thủ tướng Phạm Minh Chính, đó là công tác đào tạo. Từ việc đào tạo ở các trường đại học đến việc khuyến khích cán bộ, nhân viên, người lao động trong lĩnh vực y tế không ngừng nâng cao kiến thức, chuyên môn để đáp ứng tốt nhu cầu công việc. Chuyên môn ở đây không chỉ là kiến thức hàn lâm, mà còn khả năng hay kỹ năng thực chiến, kỹ năng ứng dụng công nghệ mới vào nghiệp vụ, hay các kỹ năng nâng cao phục vụ cho những trường hợp đặc biệt, các ca bệnh hiếm. Làm sao để các nhân viên y tế không chỉ cặm cụi làm việc mà còn có không gian để học hỏi cái mới, cái tiên tiến, được cập nhật thường xuyên những tri thức mới.

Thứ hai, đãi ngộ về thu nhập cũng là điều cực kỳ quan trọng, thậm chí theo tôi là cần mang tính đột phá. Tôi nghĩ khi chỉ đạo việc xây dựng, ban hành cơ chế đặc thù theo hướng nâng mức phụ cấp ưu đãi nghề đối với viên chức làm việc trong các cơ sở y tế công lập thì lãnh đạo Chính phủ và các bộ, ngành liên quan cũng đồng thuận rằng thu nhập của đa số nhân viên y tế công lập hiện nay chưa tương xứng. Tôi thử phân tích thế này: Muốn tốt nghiệp ngành y, nhất là bác sĩ sẽ tốn nhiều thời gian hơn nhiều ngành nghề khác; rồi muốn đi làm, trở thành bác sĩ có thể đảm đương công việc quan trọng thì mất cả chục năm nữa, thậm chí hơn. Các khóa học, chi phí học nâng cao nghiệp vụ ngành y cũng rất đắt đỏ, chiếm thời gian dài.

Các y, bác sĩ không chỉ phục vụ bệnh nhân mà còn chịu kỳ vọng và trách nhiệm trước người nhà bệnh nhân, nhiều trường hợp là của cả xã hội. Thời gian làm việc của các y, bác sĩ rất áp lực, không kể sáng hay tối, ngày đêm hay. Có những đồng nghiệp gần như có rất ít thời gian dành cho gia đình, con cái vì phải làm nhiệm vụ. Hay có những đồng nghiệp rời phố về quê, làm việc ở những nơi có điều kiện khó khăn, đồng nghĩa với việc họ chịu thiệt thòi hơn ở nhiều khía cạnh như điều kiện sinh hoạt, làm việc, thậm chí vợ chồng, con cái của họ cũng thiệt thòi theo nhưng họ vẫn làm. Tôi nghĩ đó không chỉ là cống hiến mà còn là sự hy sinh thầm lặng.

Ngoài ra, đặc trưng của ngành y tế là tính thiện (beneficience). Khi người ta mua hàng, dùng dịch vụ thì người ta trông chờ lợi ích từ món hàng, dịch vụ; còn với ngành y tế, bệnh nhân mong đợi, kỳ vọng, đặt mọi lợi ích của mình lên vai bác sĩ và các nhân viên chăm sóc sức khỏe, xem đội ngũ y tế làm việc vì lợi ích của bệnh nhân. Vì vậy, họ mong đợi các nhân viên y tế cần có chuẩn mực đạo đức cao hơn, tận tâm và tận tụy hơn.

Vì những lẽ đó, việc nâng cao thu nhập không chỉ để xứng đáng với những gì nhân viên y tế bỏ ra, mà còn có giá trị động viên tinh thần, bù đắp để họ an tâm làm việc.

. Còn về môi trường làm việc thì sao, thưa ông?

+ Việc xây dựng môi trường làm việc cũng rất quan trọng. Áp lực công việc của nhân viên y tế hiện nay là rất lớn, nhất là sau đại dịch COVID-19, việc kiêm nhiệm hiện nay nhiều, nhân viên y tế vừa chăm sóc bệnh nhân vừa làm thủ tục hành chính. Cần tìm cách cải thiện môi trường làm việc, thủ tục hành chính nào bỏ được thì bỏ, khâu trung gian nào không cần thì mạnh dạn tinh giản. Trung ương có chủ trương tinh giản, sắp xếp lại bộ máy thì các cơ sở y tế cũng cần rà soát lại, sắp xếp công việc theo hướng tinh - gọn - hiệu quả, giảm áp lực thời gian và công việc để nhân viên y tế toàn tâm toàn ý hơn cho bệnh nhân.

Song song đó, cần tăng cường “tính bảo vệ” với nhân viên y tế. Bảo vệ ở đây là bảo vệ người dám nghĩ, dám làm, vì lợi ích chung, không tư túi, vụ lợi; bảo vệ nhân viên y tế trước áp lực của bệnh nhân, thân nhân, dư luận xã hội. Có những trường hợp tai biến y khoa, phải thận trọng lắng nghe, xem xét trước khi kết luận, xử lý nhân viên y tế, tránh trường hợp vì quá lo sợ áp lực từ truyền thông, mạng xã hội mà vội vàng kết luận, gây tâm lý e ngại, tổn thương các y, bác sĩ đã tận tâm tận sức.

. Xin cảm ơn ông.

ĐỖ THIỆN thực hiện