Hiểm họa rình rập sau tay lái của các tài xế sử dụng chất cấm

Thực trạng báo động

Gần đây, một vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng xảy ra tại Thái Nguyên khiến người chứng kiến không khỏi bàng hoàng. Chiếc ô tô con do một người đàn ông điều khiển liên tục va chạm với các phương tiện đang dừng đỗ ven đường. Sau khi dừng được xe, người dân phá cửa xe để can thiệp, thì trong buồng lái, tài xế gần như bất tỉnh, tay vẫn còn cầm bơm kim tiêm.

Vụ việc là lời cảnh báo rùng mình về hiểm họa khôn lường khi tài xế sử dụng chất ma túy sau vô lăng - một vấn đề không còn cá biệt, mà đang ngày càng hiện hữu trong đời sống giao thông.

Cảnh sát giao thông test nhanh ma túy đối với một tài xế. Ảnh minh họa

Số liệu thống kê từ Cục Cảnh sát giao thông (Bộ Công an) cho thấy, chỉ trong 6 tháng đầu năm 2025, toàn quốc đã phát hiện 2.397 trường hợp tài xế dương tính với ma túy, chiếm 0,13% trong hơn 1,6 triệu trường hợp vi phạm trật tự an toàn giao thông đường bộ. Dù tỷ lệ này thấp hơn so với các lỗi phổ biến như vi phạm nồng độ cồn (16,46%), vượt quá tốc độ (21,18%) hay đi sai làn đường (4,06%), nhưng mức độ nguy hiểm thì không thể xem nhẹ. Bởi một người điều khiển phương tiện trong trạng thái mất kiểm soát có thể gây ra tai họa chỉ trong tích tắc, nhất là khi họ đang lái xe tải, container hoặc xe khách chở hàng chục hành khách.

Phân tích của Ủy ban An toàn giao thông quốc gia cho thấy, trong hơn 11.000 vụ tai nạn xảy ra năm 2022, có hơn 330 vụ xuất phát từ nguyên nhân tài xế sử dụng ma túy. Tỷ lệ tuy nhỏ (0,03%) nhưng lại thường để lại hậu quả đặc biệt nghiêm trọng: Thương vong, hư hại lớn, ảnh hưởng lan rộng đến cộng đồng.

Nguyên nhân của thực trạng này đến từ nhiều phía. Trước hết là áp lực nghề nghiệp nặng nề, đặc biệt với tài xế xe đường dài, xe container, xe khách liên tỉnh - những người phải thường xuyên chạy xuyên đêm, ngủ ít, chịu căng thẳng kéo dài. Nhiều người đã tìm đến ma túy đá hoặc chất kích thích để “giữ tỉnh táo”, mà không nhận thức được rằng đó là con đường ngắn nhất dẫn đến tai nạn.

Bên cạnh đó, còn tồn tại lỗ hổng trong công tác quản lý tài xế chuyên nghiệp. Nhiều doanh nghiệp vận tải chưa nghiêm túc trong việc kiểm tra sức khỏe định kỳ, xét nghiệm chất ma túy cho lái xe. Việc buông lỏng tuyển dụng và giám sát vô hình trung đã tiếp tay cho nguy cơ biến những chuyến xe thành những “quả bom nổ chậm” trên đường.

Nhiều hệ lụy

Vụ tai nạn giao thông xảy ra tại Thái Nguyên vào tháng 6/2025 là minh chứng rõ nét cho hiểm họa đến từ những tay lái “phê thuốc”. Tài xế đã điều khiển ô tô trong trạng thái kích thích, gây tai nạn liên hoàn với hai xe khác, khiến tuyến đường trở nên hỗn loạn. Rất may không có thương vong, song vụ việc vẫn gióng lên hồi chuông cảnh báo về sự nguy hiểm tiềm tàng của những người điều khiển phương tiện trong trạng thái mất kiểm soát.

Sử dụng chất ma túy, không ít tài xế điều khiển phương tiện trong trạng thái kích thích, ảo giác, mất kiểm soát. Ảnh minh họa

Trên cả nước đã ghi nhận nhiều trường hợp tương tự với hậu quả nghiêm trọng hơn nhiều. Tại Đắk Lắk, một vụ tai nạn do tài xế dương tính với ma túy đã khiến hai người thiệt mạng, một người khác bị thương nặng.

Đặc biệt, năm 2019 từng chứng kiến những vụ tai nạn giao thông thảm khốc gây rúng động dư luận: Tại Long An (nay thuộc tỉnh Tây Ninh), một chiếc container lao vào hàng chục xe máy đang dừng đèn đỏ, khiến 20 người thương vong. Chưa đầy 20 ngày sau, tại Hải Dương (nay thuộc TP. Hải Phòng), một xe tải đâm vào đoàn người đi bộ ven quốc lộ 5, làm chết 8 người. Các tài xế trong cả hai vụ việc đều bị phát hiện sử dụng ma túy.

Không dừng lại ở hậu quả tức thời, hành vi sử dụng chất cấm khi điều khiển phương tiện còn kéo theo hệ lụy pháp lý nghiêm trọng. Theo quy định tại Nghị định 168/2024/NĐ-CP (hiệu lực từ ngày 1/1/2025), người điều khiển ô tô dương tính với ma túy sẽ bị phạt tiền từ 30 đến 40 triệu đồng, xe máy từ 8 đến 10 triệu đồng, đồng thời bị tước giấy phép lái xe từ 22 đến 24 tháng.

Nếu gây hậu quả chết người, người vi phạm có thể bị truy tố hình sự theo Điều 260 Bộ luật Hình sự, với mức án tối đa lên tới 15 năm tù giam, và tối thiểu từ 3 năm tù nếu có tình tiết định khung tăng nặng như sử dụng ma túy. Điều này đồng nghĩa với việc, khi đưa ra xét xử, người vi phạm sẽ không được áp dụng mức án nhẹ nhất, mà phải đối mặt với khung hình phạt nghiêm khắc hơn.

Ngoài án phạt, người vi phạm còn bị lập hồ sơ theo dõi, quản lý tại địa phương, có thể phải cai nghiện bắt buộc, đối mặt với sự kỳ thị xã hội, mất cơ hội việc làm và khó tái hòa nhập cộng đồng. Đây không chỉ là hậu quả cá nhân, mà còn là gánh nặng cho toàn xã hội.

Giải pháp chặn “bóng ma” ma túy sau vô lăng

Hiểm họa từ tài xế sử dụng chất ma túy không còn là vấn đề cá biệt mà đang trở thành mối đe dọa hiện hữu trên mỗi cung đường. Để ngăn chặn những tai nạn đau lòng, không chỉ cần chế tài nghiêm khắc mà còn đòi hỏi sự vào cuộc đồng bộ của cơ quan chức năng, doanh nghiệp và toàn xã hội.

Trong đó, trước hết cần siết chặt công tác kiểm tra, giám sát. Việc kiểm tra ma túy định kỳ và đột xuất phải được áp dụng bắt buộc đối với tài xế xe tải, xe khách, xe hợp đồng, đặc biệt là tuyến đường dài. Đồng thời, cần mở rộng hoạt động của các Tổ công tác 141, Cảnh sát giao thông hóa trang tại các điểm nóng giao thông, tăng cường kiểm tra tại các khung giờ đêm - thời điểm dễ xảy ra vi phạm.

Bên cạnh đó, cần tăng trách nhiệm của doanh nghiệp vận tải. Các đơn vị phải tổ chức khám sức khỏe và xét nghiệm chất kích thích định kỳ cho tài xế. Đồng thời, thiết lập hệ thống quản lý hồ sơ tài xế tập trung, liên thông toàn quốc, giúp phát hiện sớm và ngăn chặn tài xế có tiền sử vi phạm tiếp tục hành nghề.

Về lâu dài, cần chú trọng giáo dục và truyền thông, đưa nội dung phòng, chống ma túy và an toàn giao thông vào chương trình đào tạo, sát hạch lái xe. Những chiến dịch lái xe không ma túy cần được lan tỏa sâu rộng.

Cùng với đó, công nghệ cần tiếp tục được phát huy. Các thiết bị giám sát hành trình thông minh có khả năng phát hiện hành vi bất thường, mất kiểm soát nên được lắp đặt trên xe chuyên dụng. Đồng thời, xây dựng cơ sở dữ liệu tài xế vi phạm là nền tảng hỗ trợ xử lý, ngăn tái phạm…

Đã đến lúc các giải pháp không thể chỉ dừng lại ở mức khuyến cáo, mà cần được triển khai một cách thực chất, mạnh mẽ và đồng bộ. Hơn thế, cần từng bước hình thành văn hóa lái xe an toàn và có trách nhiệm, nơi mỗi tài xế hiểu rằng, chỉ một quyết định thiếu tỉnh táo cũng có thể đánh đổi bằng mạng sống của chính mình và của những người vô tội xung quanh.

Vũ Đậu