Hệ thống phòng thủ Ukraine bị thách thức khi Nga trang bị tên lửa cho drone?

Đây được đánh giá là bước tiến trong nỗ lực tăng cường năng lực tấn công chính xác tầm gần bằng UAV của Nga, trong bối cảnh chiến sự tại Ukraine tiếp tục tiêu hao nhiều khí tài hạng nặng và đặt ra nhu cầu lớn về các nền tảng tác chiến linh hoạt.

Loạt hình ảnh xuất hiện ngày 18.11 trên mạng xã hội Nga và được cộng đồng tình báo mở quốc tế (OSINT) chia sẻ rộng rãi cho thấy UAV Orion mang theo đầy đủ vũ khí, thay vì chỉ xuất hiện trong các bài thử nghiệm như trước đây. Việc các hình ảnh này xuất hiện đúng thời điểm Nga tăng cường hoạt động UAV - tên lửa tại Ukraine và giới thiệu Kh-BPLA tại các triển lãm lớn như Dubai Airshow cho thấy nỗ lực đẩy mạnh quảng bá và sử dụng dòng vũ khí mới này.

UAV Orion mang tên lửa Kh-BPLA, cho phép tấn công mục tiêu chính xác từ khoảng cách an toàn, mở rộng vai trò vượt ra ngoài nhiệm vụ trinh sát - Ảnh: Mạng xã hội Nga

Tên lửa dẫn đường thiết kế cho UAV

Kh-BPLA, còn được gọi là Kh-UAV hoặc X-UAV, do Viện Thiết kế KBP thuộc Rostec phát triển. Tên lửa sử dụng cơ chế dẫn đường bán chủ động bằng laser, kết hợp động cơ và đầu đạn từ dòng tên lửa chống tăng Kornet cùng công nghệ dẫn đường vốn được sử dụng trên đạn Krasnopol.

Tên lửa này mang đầu đạn nổ phân mảnh 6kg và đạt tầm bắn 2 - 8km khi phóng từ độ cao tối đa 4.000m. Loại vũ khí này chủ yếu dùng để tấn công xe cơ giới hạng nhẹ, trận địa pháo, xuồng nhỏ và nhóm binh sĩ. Một số nguồn Nga cũng nhắc đến chiến thuật phóng hai tên lửa theo cùng một chùm laser nhằm gây khó khăn cho các hệ thống phòng vệ chủ động, phù hợp với cấu hình hai tên lửa gắn trên Orion.

Thiết kế của tên lửa Kh-BPLA - Ảnh: Internet

Việc trang bị Kh-BPLA khiến Orion trở nên linh hoạt và hiệu quả hơn so với khi chỉ dùng bom lượn nhẹ như KAB-20. Tên lửa dẫn đường giúp UAV rút ngắn thời gian tiếp cận mục tiêu, dễ dàng điều chỉnh hướng bay và có khả năng tấn công mục tiêu di chuyển tốt hơn. Mỗi tên lửa Kh-BPLA nặng 42kg nếu tính cả ống phóng, do đó Orion có thể mang hai quả mà không ảnh hưởng đáng kể đến tải trọng hay thời gian hoạt động. Điều này giúp UAV thực hiện hai đòn tấn công chính xác trong cùng một phi vụ.

Trong số các loại vũ khí dành cho UAV, Kh-BPLA được xem là có thông số nằm giữa những mẫu phổ biến hiện nay. Hellfire của Mỹ nặng từ 45 đến 49kg với đầu đạn mạnh hơn. MAM-L của Thổ Nhĩ Kỳ nhẹ hơn đáng kể, khoảng 22kg và đạt tầm bắn lên tới 15km. Có thể nói, Kh-BPLA được thiết kế để vừa gọn nhẹ vừa tận dụng hiệu quả các công nghệ sẵn có, thay vì tập trung vào sức công phá lớn.

Điểm hạn chế của Kh-BPLA là phụ thuộc vào chiếu laser liên tục trong suốt quá trình dẫn đường, nên dễ bị ảnh hưởng bởi gây nhiễu, khói mù hoặc hỏa lực phản công. Tuy nhiên, chính cơ chế dẫn đường này lại giúp nâng cao độ chính xác và giảm nguy cơ gây thiệt hại ngoài khu vực mục tiêu khi điều kiện chiếu laser được duy trì ổn định.

UAV tấn công tầm trung - cao đầu tiên của Nga sản xuất hàng loạt

Orion, do Tập đoàn Kronstadt phát triển, là UAV tầm trung - cao (MALE) đầu tiên của Nga đạt sản xuất số lượng lớn. Phiên bản xuất khẩu Orion-E có sải cánh 16m, dài 8m, trọng lượng cất cánh tối đa khoảng 1.150kg và tải trọng vũ khí 250kg. Thiết kế khí động học ưu tiên thời gian bay dài, ổn định và quan sát chính xác thay vì khả năng cơ động cao.

UAV Orion bên cạnh một số loại vũ khí có thể trang bị - Ảnh: TASS

Theo các số liệu công bố, Orion có thể hoạt động 24 - 30 giờ liên tục với bán kính 250km qua đường truyền trực tiếp hoặc xa hơn khi dùng liên kết vệ tinh. Trước đây, nó thường mang bom lượn KAB-20 hoặc các tên lửa hạng nhẹ như Kh-50 và S8000. Vị trí của Orion trên chiến trường được đánh giá tương đương MQ-1 Predator của Mỹ hay Bayraktar TB2 của Thổ Nhĩ Kỳ.

Orion từng được triển khai tại Syria và một số giai đoạn chiến sự Ukraine, nhưng số lượng hạn chế khiến nó kém nổi bật so với các UAV giá rẻ như Lancet hay drone FPV. Tình báo Ukraine trước đó cũng xác định 43 công ty Nga tham gia chuỗi cung ứng Orion và cảnh báo khả năng Nga tiếp tục sản xuất nhờ nguồn linh kiện nhập khẩu. Những hình ảnh mới vì vậy được xem là minh chứng cho quá trình tích hợp tên lửa đang dần hoàn thiện, thay vì bất kỳ đột phá nào.

Giới hạn phòng không

Trong giai đoạn hiện tại của chiến sự, UAV đóng vai trò quan trọng trong trinh sát, hiệu chỉnh pháo binh và hỗ trợ tấn công. Việc Nga trang bị tên lửa dẫn đường cho UAV Orion giúp tăng khả năng xử lý nhanh các mục tiêu xuất hiện trong thời gian ngắn, nhất là ở những khu vực Ukraine thiếu lớp phòng không tầm trung và tầm xa.

Tuy nhiên, tầm bắn dưới 10km của Kh-BPLA buộc Orion phải hoạt động tương đối gần tiền tuyến, khiến UAV dễ bị phát hiện và tấn công bởi radar, pháo phòng không hoặc máy bay tiêm kích. Vì vậy, tổ hợp này phù hợp nhất với nhiệm vụ tấn công mục tiêu giá trị cao nằm gần vùng do Nga kiểm soát, thay vì các đòn đánh tầm xa.

Hình ảnh Orion mang tên lửa Kh-BPLA lan truyền trên mạng xã hội Nga không chỉ nhằm củng cố niềm tin nội địa về năng lực UAV của Nga mà còn hướng đến thu hút khách hàng quốc tế. Các hệ thống như Kh-UAV/Kh-BPLA đã được Nga trưng bày tại các triển lãm quân sự như Army-2024 và Dubai Airshow 2025 để nhấn mạnh kinh nghiệm chiến trường và khả năng tác chiến của UAV nước này.

Giới phân tích nhận định rằng nếu các biện pháp trừng phạt suy yếu, những hệ thống như Orion - Kh-BPLA có thể được xuất khẩu cho các đối tác thân cận, qua đó mở rộng ảnh hưởng công nghệ UAV của Nga ngoài chiến trường Ukraine.

Hoàng Vũ