Hé lộ những 'tay chơi' đầu tiên trên thị trường carbon Việt Nam

Nhiệt điện là một trong những lĩnh vực đầu tiên được áp hạn ngạch phát thải và tham gia thí điểm vào thị trường tín chỉ carbon.

Hãng xe Tesla của tỷ phú Elon Musk (Hoa Kỳ) được biết đến không chỉ là nhà tiên phong cho cuộc cách mạng điện khí hóa ngành giao thông vận tải, mà còn là “tay chơi” lớn trên thị trường tín chỉ carbon.

Theo ThS. Nguyễn Thành Công, Phó trưởng phòng Thị trường carbon, Cục Biến đổi khí hậu, Bộ Nông nghiệp và môi trường, việc tham gia thị trường carbon là quyết định chính xác của Tesla khi tạo được nguồn thu lớn, bù đắp chi phí nghiên cứu, sản xuất xe điện ban đầu.

Cơ hội tương tự sắp đến với doanh nghiệp Việt Nam khi những quy định pháp lý liên quan đang được gấp rút hoàn thiện để vận hành thí điểm thị trường carbon ngay trong năm nay.

Theo ông Công, Bộ Nông nghiệp và môi trường đang đề xuất ba lĩnh vực đầu tiên tham gia vào thị trường carbon, bao gồm nhiệt điện, sản xuất sắt thép và sản xuất xi măng.

Đây cũng là ba lĩnh vực chịu tác động trực tiếp từ cơ chế điều chỉnh carbon xuyên biên giới (CBAM) của thị trường EU, được sử dụng nhằm mục đích đánh phần thuế carbon chênh lệch đối với các sản phẩm xuất khẩu vào thị trường này.

Việc đưa nhiệt điện, sắt thép và xi măng tham gia thí điểm thị trường carbon sẽ giúp doanh nghiệp có thêm nguồn lực tài chính để chuyển đổi xanh, bên cạnh việc ứng phó với CBAM và các cơ chế tài chính phát thải tương tự trên thế giới.

Thực tế, hàng trăm cơ sở sản xuất thuộc ba lĩnh vực kể trên sẽ được thí điểm áp mức hạn ngạch phát thải. Việc áp hạn ngạch trong giai đoạn đầu sẽ được nhắm đến cho các đơn vị có cường độ phát thải cao, tương ứng với quy mô hoạt động lớn, đủ tiềm lực để nghiên cứu và triển khai mạnh mẽ các giảm phát thải khí nhà kính.

Ngoài ra, theo ông Công, Bộ Nông nghiệp và môi trường cũng đang xác định thêm những lĩnh vực có tiềm năng, có sự sẵn sàng cao để tham gia vào thị trường tín chỉ carbon.

Thực tế, thời gian qua, doanh nghiệp thuộc nhiều lĩnh vực như xe điện, chế biến thực phẩm đang có nhiều nỗ lực và giải pháp cắt giảm khí thải nhà kính. Đây là cơ sở quan trọng để doanh nghiệp tham gia thị trường carbon, qua đó tìm kiếm cơ hội tài chính để duy trì, mở rộng các giải pháp giảm phát thải của mình.

Cần chuẩn bị gì cho thị trường carbon?

Chuyên gia đến từ Cục Biến đổi khí hậu nhấn mạnh, doanh nghiệp khi tham gia thị trường carbon cần chuẩn bị kỹ càng về số liệu cũng như các kỹ năng liên quan đến kiểm kê khí thải nhà kính.

Kiểm kê là bước nền tảng tạo sự minh bạch về cường độ phát thải khí nhà kính của doanh nghiệp cũng như xác định hiệu quả các giải pháp giảm phát thải. Đây không chỉ là bước đầu tiên giúp doanh nghiệp tham gia thị trường carbon mà còn tạo sự sẵn sàng trước các quy định điều chỉnh carbon xuyên biên giới.

Tuy nhiên, kiểm kê khí thải nhà kính đang là khâu gặp rất nhiều khó khăn đối với doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là nhóm doanh nghiệp vừa và nhỏ. Thách thức đến từ phần chi phí phát sinh có thể tạo ra gánh nặng tài chính, trong khi Việt Nam chưa có đầy đủ đội ngũ tư vấn, hỗ trợ doanh nghiệp triển khai giải pháp kiểm kê.

Nhằm hỗ trợ cho doanh nghiệp thực hiện kiểm kê khí thải nhà kính và tham gia vào thị trường carbon trong giai đoạn 2025 - 2028, Bộ Nông nghiệp và môi trường cùng các cơ quan liên quan đang lên kế hoạch tổ chức diễn đàn phổ biến kiến thức, quy trình, kỹ thuật cho doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Bên cạnh đó, Bộ Bộ Nông nghiệp và môi trường cũng đang xây dựng hệ thống báo cáo kiểm kê khí thải nhà kính trực tuyến, qua đó giảm bớt chi phí tính toán và thu thập số liệu cho doanh nghiệp.

Ông Công cho biết thêm, có thể trong tương lai Bộ sẽ có một hệ thống báo cáo kiểm kê khí thải nhà kính hoàn thiện. Đây sẽ là nền tảng quan trọng để hỗ trợ vận hành thị trường carbon, hỗ trợ doanh nghiệp hạn chế rủi ro, tìm kiếm cơ hội từ các cơ chế tài chính liên quan đến phát thải carbon.

Hoàng Đông