Hãy để lại cho thầy thuốc niềm tin, đừng để lại nỗi đau

GS.TS Phan Văn Tường – Phó Chủ tịch thường trực kiêm Tổng Thư ký Hội Hành nghề Y tư nhân Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng Khoa học Viện Đào tạo Bồi dưỡng cán bộ quản lý ngành Y tế, Nguyên Viện trưởng Viện Đào tạo Bồi dưỡng cán bộ quản lý ngành Y tế, đã có những chia sẻ về thực trạng đáng lo ngại của tình trạng hành hung nhân viên y tế trong thời gian gần đây.

Bạo lực với nhân viên y tế ngày càng nghiêm trọng

Theo GS.TS Phan Văn Tường, thời gian gần đây, các vụ hành hung nhân viên y tế có xu hướng gia tăng và diễn biến phức tạp, nhiều vụ việc xảy ra ngay tại khu vực cấp cứu – nơi đáng ra phải là không gian được bảo vệ nghiêm ngặt nhất.

Ông cho rằng, đây là vấn đề nghiêm trọng, không chỉ đe dọa đến tính mạng, sức khỏe, danh dự của người hành nghề mà còn gây mất an ninh, trật tự tại các cơ sở khám chữa bệnh. Hành vi này đi ngược lại đạo lý, truyền thống tôn trọng thầy thuốc và nỗ lực không ngừng của đội ngũ y, bác sĩ.

Hình ảnh nhân viên điều dưỡng ở Bệnh viện Đa khoa Vũng Tàu bị người nhà bệnh nhân hành hung. Ảnh: Nam Thương.

Theo ông, bạo lực với nhân viên y tế bắt nguồn từ nhiều phía. Đầu tiên, đó là từ phía người bệnh và thân nhân, tâm lý hoảng loạn, bức xúc vì bệnh tật, thời gian chờ đợi dài, hay sự thiếu hiểu biết về quy trình và giới hạn chuyên môn trong y khoa là những yếu tố dễ kích động hành vi quá khích. Bên cạnh đó, văn hóa ứng xử và ý thức tôn trọng pháp luật trong một bộ phận người dân còn hạn chế.

Ở phía hệ thống y tế, tình trạng quá tải bệnh viện khiến áp lực công việc tăng cao, dẫn đến những sơ suất trong giao tiếp hoặc chậm trễ trong chăm sóc, gây hiểu lầm cho người bệnh. Một số cơ sở còn thiếu quy trình ứng phó hiệu quả khi xảy ra sự cố an ninh.

Đặc biệt, theo GS.TS Phan Văn Tường, công tác xử lý pháp lý đối với các vụ hành hung y bác sĩ đôi khi chưa đủ mạnh, chưa kịp thời, làm giảm tính răn đe đối với người vi phạm. "Một số vụ việc chưa kịp thời được xử lý theo quy định của pháp luật, bao gồm cả việc truy cứu trách nhiệm hình sự", ông nhấn mạnh.

Bạo lực nhân viên y tế ảnh hưởng sâu sắc đến tinh thần và chất lượng điều trị

GS.TS Phan Văn Tường cho rằng, các vụ bạo lực nhân viên y tế không chỉ để lại tổn thương thể chất mà còn ảnh hưởng nặng nề đến tinh thần đội ngũ y tế. "Sự lo sợ và bất an khiến nhiều nhân viên y tế bị giảm sút động lực làm việc, thậm chí có người né tránh ca bệnh khó hoặc hạn chế giao tiếp với bệnh nhân", ông nói.

Điều này kéo theo hệ quả trực tiếp đến chất lượng khám chữa bệnh – khi bác sĩ phải làm việc trong tâm lý căng thẳng sẽ dễ sai sót hơn và khó có thể toàn tâm toàn ý với người bệnh.

Theo GS.TS Phan Văn Tường, ở khu vực y tế tư nhân, nhờ quy mô nhỏ hơn và quy trình dịch vụ chuyên nghiệp, tỷ lệ quá tải thấp, hệ thống an ninh thường được đầu tư tốt hơn nên tình trạng bạo lực ít xảy ra hơn. Tuy nhiên, vẫn có những vụ việc nghiêm trọng khi người bệnh hoặc người nhà mất kiểm soát cảm xúc, đặc biệt trong trường hợp xảy ra sự cố y khoa.

Ông cho rằng các cơ sở tư nhân cần chủ động đầu tư hệ thống an ninh, đào tạo nhân viên bảo vệ chuyên nghiệp và phối hợp chặt chẽ với công an địa phương khi có tình huống khẩn cấp.

Cần có những giải pháp nào?

Trước tình trạng đáng lo ngại này, GS.TS. Phan Văn Tường đã đưa ra nhiều kiến nghị cụ thể như sau:

Hoàn thiện hành lang pháp lý: Cần xem hành vi hành hung nhân viên y tế là hành vi chống người thi hành công vụ để xử lý nghiêm, đủ sức răn đe.

Tăng cường phối hợp an ninh: Đề nghị Bộ Công an chỉ đạo công an địa phương phối hợp, hỗ trợ kịp thời khi có sự cố tại bệnh viện, đặc biệt tại khu cấp cứu.

Xây dựng quy trình "báo động đỏ an ninh": Giúp cơ sở y tế chủ động kích hoạt phản ứng nhanh, bảo vệ nhân viên trước khi sự việc vượt tầm kiểm soát.

GS.TS Phan Văn Tường – Phó Chủ tịch Thường trực kiêm Tổng Thư ký Hội Hành nghề Y tư nhân Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng Khoa học Viện Đào tạo Bồi dưỡng cán bộ quản lý ngành Y tế, Nguyên Viện trưởng Viện Đào tạo Bồi dưỡng cán bộ quản lý ngành Y tế.

Ngoài việc siết chặt chế tài pháp luật, GS.TS Phan Văn Tường cho rằng cần đẩy mạnh các giải pháp mềm, cụ thể:

Đào tạo kỹ năng ứng xử: Đào tạo cho nhân viên y tế về kỹ năng giao tiếp, ứng xử, giải thích, quản lý căng thẳng và xử lý khủng hoảng truyền thông/xung đột, đào tạo cho cán bộ quản lý khu vực khám chữa bệnh về xử lý khủng hoảng truyền thông; Đào tạo cho nhân viên bảo vệ về kỹ năng bảo vệ, trấn áp hợp lý và phối hợp với nhân viên y tế.
Truyền thông: Tăng cường truyền thông giáo dục cộng đồng về Luật Khám bệnh, chữa bệnh (quyền và trách nhiệm của người bệnh), những rủi ro khách quan trong y khoa và sự tôn trọng đối với người hành nghề; Xây dựng chiến dịch "Bệnh viện an toàn, tôn trọng thầy thuốc" nhằm thay đổi nhận thức xã hội.
Tăng cường nhân viên xã hội: Bổ sung nhân viên xã hội tại khu vực cấp cứu để hỗ trợ tâm lý, giải thích và làm cầu nối giữa nhân viên y tế và thân nhân người bệnh.

"Tôi luôn cho rằng "chất lượng và an toàn là nền tảng của nhân văn", chính vì vậy người bệnh và người nhà hãy tin tưởng, chia sẻ và tôn trọng sự hy sinh thầm lặng của đội ngũ y tế. Bởi môi trường khám chữa bệnh an toàn là điều kiện tiên quyết để các y bác sĩ có thể dốc hết khả năng cứu người. Hãy để lại cho đội ngũ nhân viên y tế những niềm hy vọng thay vì bạo lực tại cửa bệnh viện.

Riêng về đội ngũ y tế hãy tiếp tục nâng cao y đức, trình độ chuyên môn và đặc biệt là kỹ năng giao tiếp, ứng xử, đặt mình vào vị trí của người bệnh để thấu hiểu. Đồng thời, cần mạnh dạn lên tiếng và bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình trong khuôn khổ pháp luật. Ngoài ra, đội ngũ cán bộ y tế cần chuyển đổi tư duy, từ cung cấp dịch vụ thụ động sang chủ động cung cấp dịch vụ hướng tới người bệnh/đối tượng phục vụ.

Khi cán bộ y tế thực sự coi người bệnh là trung tâm, lấy sự hài lòng của họ làm thước đo cho chất lượng phục vụ, ngành y sẽ ngày càng tiến gần hơn tới mục tiêu "chăm sóc toàn diện – chuyên nghiệp – nhân văn". Đó cũng chính là con đường để khôi phục và củng cố niềm tin của xã hội đối với người thầy thuốc – những "chiến sĩ áo trắng" luôn âm thầm gìn giữ sự sống và hy vọng cho cộng đồng", GS.TS Phan Văn Tường cho hay.

Quỳnh Mai