Hậu trường chiến dịch 'Búa Đêm': Hành trình ra quyết định tấn công Iran của ông Trump

Máy bay ném bom tàng hình B-2 Spirit của Không quân Mỹ là tâm điểm chú ý trong đợt không kích các cơ sở hạt nhân Iran hôm 21/6. Ảnh: CNN.

Khi Tổng thống Donald Trump đang đi dạo trong khu nghỉ dưỡng golf của ông ở New Jersey vào tối thứ Sáu (20/6), các máy bay ném bom đã chuẩn bị cất cánh.

Trước những người có mặt tại câu lạc bộ, ông Trump dường như không thể hiện sự lo lắng về quyết định cho phép tiến hành không kích 3 cơ sở hạt nhân của Iran – một hành động có thể gây hệ lụy sâu rộng với an ninh quốc gia Mỹ cũng như di sản Tổng thống của ông. Những chiếc oanh tạc cơ tàng hình B-2 mang theo bom xuyên boong-ke nặng 30.000 pound (13,6 tấn) đang chuẩn bị cất cánh vào nửa đêm từ căn cứ tại Missouri, với mục tiêu là các cơ sở Fordow, Natanz và Isfahan.

Một nhóm máy bay khác bay về phía Tây, như một đòn nghi binh có chủ ý, khi ông Trump yêu cầu giữ bí mật tuyệt đối về quyết định hệ trọng này.

Khi ông Trump dẫn Sam Altman – giám đốc điều hành của OpenAI – tới một sự kiện dành cho hội viên mới tại phòng ăn của câu lạc bộ, ông tỏ ra khá thoải mái và dễ chịu, theo những người chứng kiến.

“Tôi hy vọng anh ta đúng về AI”, ông Trump nói đùa, tay chỉ về phía vị khách mời của mình.

Chỉ 24 giờ sau, ông Trump đã có mặt tại Phòng Tình huống dưới tầng hầm Nhà Trắng, đội mũ đỏ “Make America Great Again” (Giúp nước Mỹ vĩ đại trở lại) khi theo dõi trực tiếp chiến dịch không kích do chính ông phê duyệt, được đặt mật danh “Chiến dịch Búa Đêm”, hiển thị trên hàng loạt màn hình lớn.

“Tối nay, tôi có thể thông báo với toàn thế giới rằng các đòn không kích đã thành công rực rỡ về mặt quân sự”, ông nói chỉ vài tiếng sau đó trong bài phát biểu muộn từ hành lang Cross Hall của Nhà Trắng. “Iran – kẻ bắt nạt Trung Đông – giờ đây phải chọn hòa bình. Nếu họ không làm vậy, các đòn tấn công tiếp theo sẽ còn dữ dội hơn và dễ dàng hơn rất nhiều”.

Quyết định tiến hành không kích đã đẩy nước Mỹ vào trung tâm cuộc xung đột tại Trung Đông, làm dấy lên lo ngại về đòn đáp trả từ Iran và nhiều câu hỏi về mục tiêu cuối cùng của ông Trump. Trước đó, ông đã có nhiều ngày đắn đo công khai, lúc thì đe dọa Iran bằng những phát ngôn cứng rắn trên mạng xã hội, khi lại lo lắng rằng hành động quân sự có thể kéo Mỹ vào một cuộc chiến kéo dài.

Tuy nhiên, theo các đồng minh đã nói chuyện với ông Trump, tính đến hôm thứ Năm (19/6) – ngày mà ông yêu cầu thư ký báo chí thông báo Iran có hai tuần để trở lại bàn đàm phán – dường như quyết định đã được đưa ra từ trước đó.

Tổng thống Mỹ Donald Trump, Bộ trưởng Ngoại giao Marco Rubio và Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth ngồi trong Phòng Tình huống vào tối 21/6. Ảnh: Nhà Trắng.

Trong chương trình NBC hôm 22/6, Phó Tổng thống J.D. Vance tiết lộ ông Trump vẫn có thể hủy lệnh không kích “vào phút chót”. Nhưng cuối cùng, ông vẫn quyết định tiến hành.

Giới chức chính quyền đã nỗ lực hết sức để giữ bí mật về kế hoạch. Việc trì hoãn công khai quyết định tấn công thêm hai tuần là một phần trong chiến thuật đánh lạc hướng nhằm che giấu thời điểm thực sự, và ông Trump chính thức “bật đèn xanh” vào ngày 21/6, theo các quan chức cấp cao Mỹ.

Vào cuối tuần, giới chức Mỹ đã đi đến kết luận rằng Iran không sẵn sàng quay lại bàn đàm phán và đạt thỏa thuận hạt nhân khả dĩ, sau khi các lãnh đạo châu Âu gặp gỡ quan chức Iran hôm thứ Sáu.

Chiến dịch bắt đầu vào nửa đêm thứ Sáu (giờ miền Đông nước Mỹ), với các máy bay B-2 cất cánh từ Missouri trong chuyến bay dài 18 tiếng, được Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth mô tả là nhiệm vụ dài nhất trong hơn hai thập kỷ qua.

“Đây là một kế hoạch đã được chuẩn bị trong nhiều tháng và nhiều tuần, để chúng ta sẵn sàng khi Tổng thống gọi”, ông Hegseth phát biểu tại cuộc họp báo sáng 22/6 tại Lầu Năm Góc, cùng với Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân, Tướng Dan Caine. “Chiến dịch đòi hỏi sự chính xác cao, bao gồm cả chiến thuật nghi binh và mức độ bảo mật tối đa”.

Các cuộc thảo luận từ đầu tháng 6

Các cuộc thảo luận nghiêm túc về khả năng Mỹ tấn công Iran bắt đầu vào đầu tháng 6, trong kỳ nghỉ cuối tuần tại Trại David, nơi Giám đốc CIA John Ratcliffe báo cáo với ông Trump rằng Israel chuẩn bị tấn công Iran trong thời gian ngắn.

Các phương án tham chiến cùng Israel đã được chuẩn bị từ trước đó nhiều tháng. Đội ngũ cố vấn của ông Trump đã giải quyết những bất đồng nội bộ để có danh sách lựa chọn rõ ràng trình lên Tổng thống.

Trong tuần lễ trước khi ông Trump ra quyết định cuối cùng về việc sử dụng oanh tạc cơ tàng hình và tàu ngầm để tấn công 3 mục tiêu hạt nhân Iran, ông liên tục tổ chức các cuộc họp kín tại Phòng Tình huống với nhóm an ninh quốc gia để xem xét kế hoạch và hậu quả.

Ảnh chụp vệ tinh cơ sở hạt nhân Fordow của Iran trước và sau đòn không kích của Mỹ. Ảnh: Maxar Technologies.

Ông Trump đến các cuộc họp này với hai mối quan tâm chính: cuộc tấn công phải đủ mạnh để phá hủy các cơ sở được gia cố như Fordow, và nó không được khiến Mỹ sa lầy vào một cuộc chiến kéo dài – điều mà ông từng cam kết tránh xa khi còn đang tranh cử.

Về hiệu quả tấn công, giới chức Mỹ tự tin vào khả năng xuyên phá của bom xuyên boong-ke, dù chưa từng được thử nghiệm trước đây. Tướng Caine cho biết đánh giá ban đầu cho thấy “thiệt hại rất nghiêm trọng” tại 3 cơ sở hạt nhân Iran, nhưng sẽ mất thời gian để xác định tác động thực sự đến chương trình hạt nhân của nước này.

Về nguy cơ chiến tranh kéo dài, không ai dám hứa chắc Iran sẽ không trả đũa bằng cách nhắm vào tài sản hoặc quân nhân Mỹ trong khu vực.

“Như Tổng thống đã chỉ đạo, chiến dịch này chắc chắn không kéo dài”, ông Hegseth nói hôm Chủ nhật vừa qua. “Nhưng điều đó không có nghĩa là chúng ta sẽ không đáp trả nếu cần”.

Ông Trump dường như vẫn lưỡng lự. Trong suốt tuần qua, ông liên tục nói công khai rằng mình chưa đưa ra quyết định, mặc dù các cố vấn của ông cảm nhận rõ rằng ông đã nghiêng hẳn về phương án hành động.

Chiều 21/6, ông Trump rời câu lạc bộ golf ở Bedminster để quay về Nhà Trắng dự cuộc họp “an ninh quốc gia”, một chuyến đi bất thường vào cuối tuần, nhưng đã được ghi trên lịch trình hàng ngày từ trước đó.

Mỹ đã thông báo với Iran qua các kênh hậu trường rằng các cuộc tấn công mà ông Trump ra lệnh hôm 21/6 sẽ được giới hạn và không có kế hoạch tiếp theo – theo hai nguồn thạo tin. Tuy nhiên, thông điệp công khai của ông Trump đêm đó lại là lời cảnh báo rằng nếu Iran trả đũa, “các cuộc tấn công tiếp theo sẽ dữ dội hơn rất nhiều”.

“Tối hậu thư” từ tháng 4

Tổng thống Trump có bài phát biểu trước toàn quốc tại Nhà Trắng vào hôm 21/6. Ảnh: Reuters.

Tháng 4, ông Trump đã đưa ra tối hậu thư yêu cầu Iran phải đạt thỏa thuận hạt nhân trong vòng 60 ngày – tức đến giữa tháng 6. Ông cũng yêu cầu Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tạm hoãn tấn công Iran để tạo cơ hội ngoại giao.

Vòng đàm phán đầu tiên giữa Mỹ và Iran diễn ra tại Oman giữa phái đoàn do đặc phái viên Steve Witkoff dẫn đầu và Ngoại trưởng Iran Abbas Araghchi. Dù có tín hiệu tích cực, tiến trình đàm phán thực chất gần như không tiến triển.

Ngày 8/6, chưa đầy một tuần trước hạn chót 60 ngày, ông Trump và nhóm cố vấn lại họp tại Trại David để xem xét các phương án. Ngày hôm sau, ông gọi điện cho ông Netanyahu.

Vài tuần trước đó, ông Netanyahu từng nói với các nghị sĩ Mỹ rằng Israel sẽ tấn công Iran và không cần sự cho phép của Mỹ. Và đúng ngày thứ 61 sau “tối hậu thư” của ông Trump, Israel mở cuộc tấn công chưa từng có vào Iran, nhắm vào chương trình hạt nhân và các lãnh đạo quân sự.

“Iran lẽ ra nên nghe tôi từ đầu. Tôi đã cảnh báo họ 60 ngày, hôm nay là ngày thứ 61”, ông Trump nói với nhà báo Dana Bash của CNN sau khi Israel bắt đầu không kích.

Tuy nhiên, các quan chức Mỹ lúc đầu tỏ ra giữ khoảng cách với vụ tấn công, tuyên bố rằng Israel hành động đơn phương và Mỹ không tham gia.

Khi Israel tiếp tục chiến dịch quân sự, ông Trump bay sang Alberta (Canada) dự hội nghị G7, nhưng sau đó rút về Washington sớm vì “tình hình Trung Đông”, theo Nhà Trắng.

Trong suốt tuần đó, ông liên tục họp với đội an ninh tại Phòng Tình huống để rà soát kế hoạch tấn công và các hệ quả có thể xảy ra.

Hôm 19/6, thư ký báo chí Karoline Leavitt đọc thông điệp do Trump trực tiếp chỉ đạo: “Vì vẫn còn khả năng có đàm phán với Iran trong tương lai gần, tôi sẽ đưa ra quyết định trong vòng hai tuần tới”.

Nhưng mọi dấu hiệu đều cho thấy ngoại giao không tiến triển. Ông Witkoff không thể gặp lại ông Araghchi. Và ông Trump đã nghiêng về việc tham chiến cùng Israel từ trước đó, bất chấp các nỗ lực ngoại giao.

Sau khi các lãnh đạo châu Âu gặp Ngoại trưởng Iran tại Geneva hôm 20/6, giới chức Mỹ nhận thấy Iran sẽ không đàm phán nếu ông Trump không yêu cầu Israel ngừng tấn công – điều mà ông không chấp nhận.

Chiều hôm đó, khi trên đường tới câu lạc bộ ở New Jersey, ông Trump nói với báo giới rằng “hai tuần” là thời hạn “tối đa”, và ông có thể ra quyết định sớm hơn.

Chiến dịch quy mô với hơn 125 máy bay

Trước khi tấn công hôm 21/6, Mỹ đã thông báo trước cho Israel. Ông Netanyahu tổ chức một cuộc họp kéo dài 5 tiếng với các quan chức cấp cao Israel, kéo dài tới tận thời điểm Mỹ ra đòn – theo một nguồn tin am hiểu.

Ông Trump và ông Netanyahu cũng nói chuyện qua điện thoại sau đó. Thủ tướng Israel hoan nghênh đòn tấn công trong một thông điệp video, ca ngợi “sự phối hợp tác chiến hoàn hảo giữa IDF và quân đội Mỹ”.

Mỹ cũng thông báo miệng với một số đối tác vùng Vịnh rằng họ sắp tấn công Iran, nhưng không tiết lộ mục tiêu hay thời gian cụ thể.

Ông Trump và nhóm của ông đã liên hệ trước với các lãnh đạo đảng Cộng hòa trong Quốc hội, nhưng một số nghị sĩ đảng Dân chủ chỉ biết tin sau khi bom đã nổ, theo nhiều nguồn tin.

Tướng Caine cho biết chiến dịch bắt đầu lúc nửa đêm theo giờ miền Đông. Các máy bay B-2 cất cánh từ Mỹ, một nhóm bay về phía Tây như nghi binh, trong khi số còn lại bay về phía Đông, giữ liên lạc tối thiểu trong suốt 18 giờ bay.

Chiến dịch huy động hơn 125 máy bay, bao gồm 7 chiếc B-2, máy bay tiếp dầu, do thám và tiêm kích hộ tống.

Khoảng 5 giờ chiều, một tàu ngầm Mỹ phóng hơn 24 tên lửa hành trình Tomahawk vào các mục tiêu cơ sở hạ tầng tại Isfahan.

Lúc 6:40 tối, tức 2:10 sáng theo giờ Iran, chiếc B-2 đầu tiên thả 2 quả bom xuyên boong-ke xuống cơ sở Fordow. Các máy bay còn lại tiếp tục oanh tạc các mục tiêu khác cho đến 7:05 tối.

Sau khi rời không phận Iran, toàn bộ lực lượng Mỹ rút lui an toàn, không bị phía Iran nổ súng đáp trả.

Ông Trump sau đó công bố chiến dịch trên nền tảng mạng xã hội Truth Social. “Chúng ta đã hoàn tất cuộc tấn công rất thành công vào 3 cơ sở hạt nhân của Iran, bao gồm Fordow, Natanz và Esfahan”, ông viết, đồng thời xác nhận “một loạt bom đầy đủ đã được thả xuống mục tiêu chính là Fordow”.

Huyền Chi