Hát Sli - nét văn hóa độc đáo của người Nùng ở Yên Sơn

Nghệ thuật hát Sli được bà con người Nùng ở Yên Sơn hát trong các sự kiện, lễ cưới, lễ hội truyền thống. Ảnh minh họa: Minh Thảo

Huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang có 22 dân tộc anh em cùng chung sống, trong đó dân tộc thiểu số chiếm 46,7% dân số toàn huyện, chủ yếu là dân tộc Tày, Dao, Mông, Nùng... Người Nùng nơi đây có 1.102 hộ, với khoảng 4.842 nhân khẩu có nền hóa truyền thống độc đáo, được lưu truyền qua nhiều thế hệ, với nhiều loại hình mang bản sắc riêng.

Văn hóa truyền thống của dân tộc Nùng ở huyện Yên Sơn bộc lộ ở nhiều phương diện, nhưng khởi thủy vẫn bắt đầu từ mỗi gia đình, với nếp nhà, cốt cách gia phong lưu truyền trong đời sống gia đình, dòng họ từ đời này qua đời khác, trở thành một giá trị bất biến.

Trải qua nhiều thế hệ, người Nùng ở Tuyên Quang nói chung và ở huyện Yên Sơn nói riêng đã gìn giữ, phát huy vốn văn hóa tinh thần phong phú của dân tộc mình, trong đó có nghệ thuật hát Sli, một hình thức sinh hoạt văn hóa dân gian có lịch sử lâu đời, gắn bó với đời sống tinh thần, được bà con người Nùng ở Yên Sơn hát trong lễ cưới, hay lễ hội truyền thống...

Người Nùng ở Yên Sơn có nền hóa truyền thống độc đáo, được lưu truyền qua nhiều thế hệ. Ảnh minh họa: Minh Thủy

Dân tộc Nùng gọi Sli nghĩa là “thơ”, một làn điệu dân ca trong kho tàng văn nghệ dân gian của người Nùng. Thông thường, Sli có 3 lối hát cơ bản là "hát nói" (đọc thơ), "xướng Sli" (ngâm thơ) và dằm Sli hoặc nhằm Sli (lên giọng hát).

Làn điệu Sli với hình thức hát giao duyên, kể chuyện, giao lưu, chúc tụng, đậm chất trữ tình, thể hiện tình yêu quê hương, đất nước, tình yêu đôi lứa, tình nhân ái. Ở đâu có dân tộc Nùng thì ở đó vang lên những điệu Sli quen thuộc. Người Nùng có thể hát Sli trên đường đi, lúc nghỉ chân, thậm chí lúc sắp phải chia tay, lời ca mới được cất lên.

Bởi vậy, hát Sli chính là sợi dây kết nối, thể hiện mối quan hệ, ứng xử, giao tiếp tốt đẹp gắn kết tình cảm làng, bản góp phần củng cố ý thức, bồi đắp, xây dựng khối đại đoàn kết cộng đồng.

Tuy nhiên, hiện nay ở Yên Sơn, những làn điệu Sli của đồng bào dân tộc Nùng đang dần bị mai một trong đời sống. Những người am hiểu làn điệu Sli hầu như là lớp người cao tuổi. Làn điệu Sli dần trở nên xa lạ đối với người trẻ.

Do đó, việc bảo tồn di sản văn hóa phi vật thể hát Sli là hoạt động cần thiết để làn điệu dân ca này sống mãi trong đời sống văn hóa của người Nùng ở Yên Sơn nói riêng, xứ Tuyên nói chung.

QUỲNH VY