Hành trình vượt nửa vòng Trái đất trở về quê hương của 3 chí sĩ yêu nước quả cảm

Ngày 12/7, tại NXB Hội Nhà văn Việt Nam (TP Hà Nội) diễn ra lễ ra mắt sách “Ba người vượt ngục Guyane” của kĩ sư Đỗ Thái Bình.

Cuốn sách dày hơn 500 trang, kể lại câu chuyện của 3 chí sĩ Nguyễn Quang Diêu, Lý Liễu và Đỗ Văn Phong từ khi bị tòa án thực dân Pháp kết án khổ sai, lưu đày sang nhà lao ở Guyane (vùng lãnh thổ hải ngoại của Pháp ở Nam Mỹ), nhưng vẫn giữ trong mình ý chí sống để rồi bắt đầu hành trình vượt ngục trở về quê hương.

Tác giả Đỗ Thái Bình (phải) chia sẻ về hành trình viết cuốn sách.

Cuốn sách còn đặc biệt ở phần phụ lục - một danh sách chi tiết những tù nhân Việt Nam từng bị lưu đày ở Guyane, được chú giải đầy đủ họ tên, số tù, năm tuyên án, tên con tàu áp giải, và các trại giam mà họ từng bị giam giữ. Đây là nguồn tư liệu vô giá đối với người làm sử và độc giả quan tâm đến lịch sử đầu thế kỷ 20.

Kĩ sư Đỗ Thái Bình là một nhà nghiên cứu về hàng hải, từng viết và chuyển ngữ nhiều sách, công trình về hàng hải, tàu thuyền. Ông là cháu nội của nhà nho Đỗ Văn Phong, một trong 3 chí sĩ hoạt động yêu nước nêu trên và cũng là người sáng lập thương hiệu NXB Mai Lĩnh nổi tiếng.

Để viết cuốn sách, kĩ sư Đỗ Thái Bình dành hàng chục năm nghiên cứu, thu thập tư liệu, văn khố tại các trung tâm lưu trữ của Việt Nam, Văn khố Hải ngoại (ANOM) ở Pháp và trên thế giới. Ông đã tự mình tới Guyane để tìm lại những dấu vết lịch sử của ông nội khi bị giam cầm cùng các chí sĩ yêu nước khác sau bản án ngày 5/9/1913 của thực dân Pháp và cuộc đào thoát đầy ly kỳ của họ.

Cuốn sách "Ba người vượt ngục Guyane".

Qua cuốn sách, tác giả đã khắc họa chân dung các chí sĩ, cách họ nuôi dưỡng lý tưởng sống và lên kế hoạch tìm về quê hương ở nơi xa cách nửa vòng Trái đất. Để rồi khi thời cơ đến, họ băng sông Maroni của Guyane đến nước láng giềng Surinam rồi tiếp tục di chuyển sang đảo Trinidad, và từ đó, mỗi người lần lượt tìm cách riêng về Việt Nam trên những con tàu xuất phát từ Bắc Mỹ.

Đại tá Trần Duy Hiển, Phó Tổng Biên tập Báo CAND chúc mừng tác giả Đỗ Thái Bình.

Kĩ sư Đỗ Thái Bình chia sẻ: “Tôi muốn viết cuốn sách này để tưởng nhớ những người yêu nước đã sống, đã hi sinh ở Guyane và để tri ân những người đã giúp nhóm tù, trong đó có ông nội tôi, vượt ngục thành công. Số phận của mỗi người đều gắn chặt với tập thể và với lịch sử”.

Tại lễ ra mắt sách, nhà sử học Dương Trung Quốc cho biết, “Ba người vượt ngục Guyane” là một nghiên cứu đồ sộ, có khối lượng kiến thức lớn. Ông nhận định, đã có những công trình nghiên cứu về cuộc đời các chí sĩ yêu nước giai đoạn đầu thế kỉ 20, nhưng vẫn còn nhiều khoảng trống. “Cuốn sách đã cho thấy phần nào những bí ẩn chưa từng biết đến, về số phận con người, và về những đóng góp của các chí sĩ yêu nước thời đó”, nhà sử học Dương Trung Quốc nêu.

Nhiều nhà khoa học, người yêu sách và thành viên gia đình các chí sĩ dự lễ ra mắt sách.

GS.TS Nguyễn Chí Bền, nguyên Viện trưởng Viện Văn hóa Nghệ thuật quốc gia Việt Nam đánh giá, cuốn sách không chỉ dừng lại ở giá trị tư liệu đơn thuần. Theo ông, những tư liệu mà kĩ sư Đỗ Thái Bình công bố có chiều sâu và độ bao quát hiếm thấy, được chắt lọc từ hai nguồn chính yếu: điền dã thực địa và tiếp cận thư tịch, tạo nền tảng vững chắc để tái dựng bức tranh lịch sử.

Thái Hà