Hành trình thiêng liêng, ý nghĩa

Cục Cảnh sát Quản lý hành chính về trật tự xã hội phối hợp Công an tỉnh Lâm Đồng tổ chức thu nhận mẫu ADN cho thân nhân liệt sĩ chưa xác định được danh tính trên địa bàn. (Ảnh: QUỲNH HƯƠNG)

Bộ đề xuất Chính phủ thực hiện Đề án Thu thập, phân tích mẫu sinh phẩm ADN của thân nhân liệt sĩ, nhằm xác định danh tính hài cốt liệt sĩ.

Bộ Công an ban hành Kế hoạch số 356/KHBCA-C06 về việc thu nhận mẫu ADN từ thân nhân liệt sĩ chưa xác định được danh tính, triển khai từ tháng 7/2024. Với tinh thần “Không để sót một mẫu nào, không nhầm một thân nhân nào; hành động khẩn trương nhưng tuyệt đối chính xác, tôn trọng thân nhân và danh dự liệt sĩ”, Cục Cảnh sát Quản lý hành chính về trật tự xã hội cùng công an các tỉnh, thành phố xác định đây không chỉ là nhiệm vụ chuyên môn mà còn là một trách nhiệm chính trị-xã hội, thể hiện đạo lý uống nước nhớ nguồn và lòng tri ân sâu sắc đối với các Anh hùng, liệt sĩ.

Báo cáo tại Hội nghị sơ kết một năm triển khai Kế hoạch số 356 nêu rõ: Qua một năm thực hiện với sự phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng Công an, Quân đội, Nội vụ, các địa phương đã cập nhật, chuẩn hóa hơn 300 nghìn thông tin liệt sĩ chưa xác định được danh tính và thân nhân, đạt 42,3% tổng số thông tin cần thu thập.

Bộ Công an thu nhận hơn 20,9 nghìn mẫu ADN của Bà mẹ Việt Nam Anh hùng, thân nhân liệt sĩ; phối hợp Bộ Quốc phòng, Bộ Nội vụ, các cơ quan, đơn vị liên quan phân tích hơn 11 nghìn mẫu ADN thân nhân, cập nhật gần 9,2 nghìn hồ sơ vào Cơ sở dữ liệu Căn cước; phối hợp Cục Người có công rà soát hoàn thiện hồ sơ xác định 16 trường hợp liệt sĩ nhờ đối sánh ADN.

Đây là kết quả bước đầu, là động lực để Bộ Công an tiếp tục phối hợp các đơn vị xây dựng và mở rộng ngân hàng Gene (ADN) của thân nhân liệt sĩ chưa xác định được danh tính, trả lại tên cho các Anh hùng, liệt sĩ.

Trong quá trình triển khai, công an nhiều địa phương phát huy vai trò gương mẫu đi đầu, chủ công, nòng cốt, có nhiều cách làm sáng tạo, linh hoạt trong tham mưu cấp ủy, chính quyền địa phương chỉ đạo huy động các ban, ngành, đoàn thể vào cuộc hỗ trợ và vận động các doanh nghiệp, cá nhân ủng hộ, đồng hành hỗ trợ kinh phí trong quá trình thu nhận, thực hiện giải trình tự Gene đưa vào ngân hàng Gene thân nhân liệt sĩ, tiêu biểu như Hà Nam (trước đây), Ninh Bình, Thanh Hóa, Thái Bình (trước đây), Hà Nội…

Trên địa bàn tỉnh Hà Nam (trước đây) có gần 17,6 nghìn liệt sĩ, trong đó hơn 9,2 nghìn liệt sĩ chưa xác định được danh tính. Với quyết tâm chính trị cao nhất, địa phương đặt ra mục tiêu hoàn thành việc thu nhận hơn 7 nghìn mẫu trước ngày 30/4/2025. Công an tỉnh bố trí 45 điểm thu mẫu tại các địa phương; tổ chức phương tiện đưa đón, sắp xếp chu đáo, khoa học. Với các trường hợp già yếu, neo đơn, tổ công tác lưu động đến tận nhà để lấy mẫu.

Tại Thanh Hóa, toàn tỉnh có hơn 37 nghìn liệt sĩ chưa xác định được thông tin, trong đó hơn 10 nghìn liệt sĩ không còn thân nhân để thu mẫu. Tuy nhiên, vẫn còn hơn 36 nghìn thân nhân của khoảng 27 nghìn liệt sĩ đủ điều kiện cung cấp mẫu ADN phục vụ giám định. Trong chiến dịch trọng điểm được chia thành 2 giai đoạn.

Tại giai đoạn 1, Thanh Hóa dẫn đầu cả nước với 933 mẫu ADN được thu nhận. Giai đoạn 2, triển khai với quy mô lớn với 25 tổ công tác và 120 trạm thu nhận mẫu ADN được kích hoạt đồng loạt, tiếp cận từng gia đình, từng thôn làng, thu nhận gần 36,5 nghìn mẫu ADN, vượt chỉ tiêu ban đầu gần 1 nghìn mẫu. Kết quả, ba liệt sĩ được xác định danh tính, mang lại niềm vui, sự an ủi cho các gia đình sau hàng chục năm chờ đợi.

Phát biểu tại hội nghị cao điểm thu nhận mẫu ADN của thân nhân liệt sĩ chưa xác định được danh tính và thông báo kết quả giám định ADN hài cốt liệt sĩ, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Thanh Hóa Nguyễn Doãn Anh nhấn mạnh: Chiến dịch không chỉ là một điểm sáng trong công tác xác định danh tính liệt sĩ bằng ADN, mà còn là mô hình mẫu về cách huy động sức mạnh tổng hợp từ chính quyền, lực lượng công an, khoa học-công nghệ đến người dân để phục vụ sứ mệnh cao cả, thiêng liêng.

Dù dựa vào ngân sách nhà nước, nhưng chương trình ghi dấu bởi sự chung tay của toàn xã hội với tổng nguồn lực xã hội hóa huy động lên tới 39,4 tỷ đồng tương ứng hơn 17,5 nghìn mẫu xét nghiệm ADN. Trong đó, nhiều địa phương chủ động vận động xã hội hóa để hỗ trợ kinh phí như Hà Nam (trước đây), Thanh Hóa, Ninh Bình.

Tỉnh Hà Nam (trước đây) là điểm sáng điển hình của hành trình thiêng liêng, ý nghĩa này. Điển hình, Công an tỉnh Hà Nam (trước đây) vận động gần 18 tỷ đồng từ sự đồng hành của 20 doanh nghiệp cùng cán bộ, chiến sĩ, đủ để phân tích ADN cho 100% số thân nhân liệt sĩ trên địa bàn.

Cục trưởng Cảnh sát Quản lý hành chính về trật tự xã hội, Thiếu tướng Vũ Văn Tấn cho biết: Kế hoạch số 356/KHBCA-C06 không chỉ là nhiệm vụ của riêng ngành công an, mà đó còn là sự phối hợp hiệu quả giữa các bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp, sự vào cuộc của toàn xã hội. Tuy nhiên, hành trình này vẫn đối mặt nhiều thách thức.

Sự chậm trễ trong việc ban hành kế hoạch phân công nhiệm vụ gây lúng túng trong công tác phối hợp. Một số địa phương còn thiếu chủ động, hạ tầng kỹ thuật phục vụ đối sánh dữ liệu ADN chưa hoàn thiện, làm chậm quá trình trả kết quả. Nhiều mẫu được phân tích nhưng chưa được thanh toán do vướng mắc về cơ chế tài chính.

Điều này không chỉ ảnh hưởng tiến độ triển khai, mà còn tạo áp lực lớn cho các đơn vị thực hiện, đồng thời ảnh hưởng quyền lợi chính đáng của các thân nhân liệt sĩ. Trước thực trạng này, Bộ Công an kiến nghị Bộ Nội vụ sớm hoàn thiện kế hoạch, thúc đẩy việc chia sẻ dữ liệu ADN để tạo nên một hệ sinh thái dữ liệu thống nhất, minh bạch; đồng thời, đề nghị Bộ Tài chính bố trí kinh phí giải ngân kịp thời, duy trì tiến độ, chất lượng chương trình.

Thời gian tới, Bộ Công an tiếp tục phối hợp các đơn vị, địa phương, tăng cường ứng dụng công nghệ số, khai thác tối đa dữ liệu dân cư, kết nối dữ liệu sinh học, kỹ thuật gene… tăng tốc phấn đấu đến năm 2027, cơ bản tạo lập và thu thập đầy đủ thông tin của tất cả liệt sĩ chưa xác định được danh tính, thu thập, phân tích mẫu ADN cho thân nhân các liệt sĩ đủ điều kiện để tích hợp ngân hàng gene. Xây dựng hệ thống dữ liệu tích hợp; kết nối chặt chẽ Bộ Quốc phòng, Bộ Nội vụ, ủy ban nhân dân các địa phương, tạo mạng lưới phối hợp đồng bộ, hiệu quả. Bộ Quốc phòng phối hợp chặt chẽ với Bộ Công an, chỉ đạo để các đội tìm kiếm thu thập, kết nối thông tin…

THÁI SƠN