Hàng loạt điểm mới về phân cấp, phân quyền...trong lĩnh vực đất đai

Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và Môi trường vừa tổ chức Hội nghị trực tiếp và trực tuyến đến hơn 3.400 điểm cầu tham dự, tập huấn toàn quốc về phân cấp, phân định thẩm quyền đất đai trong bối cảnh thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Lê Minh Ngân chủ trì Hội nghị tập huấn toàn quốc về phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền trong lĩnh vực đất đai. Ảnh: Bộ NNMT

"Khởi động" phân cấp quản lý đất đai chính thức

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Lê Minh Ngân cho biết đây là hội nghị quan trọng nhằm cụ thể hóa chủ trương cải cách thể chế, nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước về đất đai trong bối cảnh triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp.

Thực hiện nhiệm vụ được giao, Bộ đã chủ trì xây dựng Nghị định số 151/2025/NĐ-CP và Thông tư số 23/2025/TT-BNNMT nhằm hướng dẫn phân cấp, phân quyền trong quản lý đất đai. Bộ cũng ban hành 48 bộ thủ tục hành chính và 10 thủ tục nội bộ để hỗ trợ cán bộ cấp xã, tích hợp thành sổ tay điện tử minh họa trực quan, dễ sử dụng.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Lê Minh Ngân tại hội nghị. Ảnh: Bộ NNMT

Theo Thứ trưởng, thách thức lớn nhất hiện nay nằm ở cấp xã – nơi tiếp nhận phần lớn thủ tục được phân cấp nhưng còn thiếu cán bộ có kinh nghiệm và năng lực tổ chức thực hiện. Hội nghị lần này là bước đầu giúp thống nhất nhận thức, tăng cường kỹ năng cho đội ngũ cơ sở.

“Hội nghị hôm nay là cần thiết, nhưng chưa thể đủ. Đây là quá trình thường xuyên, liên tục, cần thời gian để thấm nhuần và chuyển hóa thành hiệu quả thực tế”, Thứ trưởng nhấn mạnh.

Ông đề nghị các địa phương đẩy mạnh tuyên truyền văn bản pháp luật, phổ biến sổ tay điện tử và kỹ năng cho cán bộ cấp xã; đồng thời đầu tư nâng cấp thiết bị phục vụ chuyển đổi số.

Về nhân lực, cần điều động cán bộ có năng lực từ cấp tỉnh về xã, đồng thời sớm cơ cấu lại tổ chức, bố trí biên chế phù hợp. Nhiệm vụ cấp bách là hoàn thiện cơ sở dữ liệu đất đai toàn quốc trước ngày 31-12-2026. Bộ đã thống nhất sử dụng một phần mềm chung, các địa phương cần tổ chức đo đạc, lập hồ sơ, đồng bộ hóa dữ liệu.

Để hỗ trợ thực hiện, Bộ sẽ tổ chức các lớp tập huấn chuyên sâu, phối hợp với trường đại học và tổ chức các buổi tư vấn trực tuyến định kỳ vào mỗi chiều thứ Hai. Cục Quản lý đất đai được giao hoàn thiện sổ tay điện tử cập nhật nội dung hội nghị, gửi đến các địa phương trước ngày 6-8.

Bộ cũng đang gấp rút sửa đổi Luật Đất đai, sẽ tổ chức lấy ý kiến theo vùng và các đối tượng tác động. Các địa phương cần gửi góp ý về Bộ trước ngày 20-8. Ngoài ra, Thứ trưởng lưu ý các tỉnh mới sáp nhập cần rà soát quy hoạch sử dụng đất, kịp thời báo cáo để hoàn thiện điều chỉnh quy hoạch cấp tỉnh.

Hàng loạt điểm mới của Nghị định 151/2025/NĐ-CP

Tại hội nghị, bà Đoàn Thị Thanh Mỹ, Phó Cục trưởng Cục Quản lý đất đai, đã trình bày những điểm mới của Nghị định 151/2025/NĐ-CP về phân cấp, phân quyền và phân định thẩm quyền trong lĩnh vực đất đai.

Theo đó, Nghị định đã phân định rõ nhiệm vụ giữa các cấp chính quyền, chuyển một loạt thẩm quyền từ Trung ương về địa phương. Đặc biệt, 8 thẩm quyền của UBND cấp tỉnh được phân cấp cho UBND cấp xã, trong đó có quyền thu hồi, giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất… đối với các trường hợp miễn tiền sử dụng đất. Đồng thời, chuyển 3 thẩm quyền từ HĐND sang UBND tỉnh, 5 thẩm quyền từ UBND sang Chủ tịch UBND tỉnh và 2 thẩm quyền từ UBND tỉnh sang cơ quan quản lý đất đai cấp tỉnh.

Nghị định cũng cho phép duy trì quy hoạch sử dụng đất cấp huyện trong thời gian chờ quy hoạch mới, đồng thời cắt giảm 11 thủ tục hành chính và 8 loại giấy tờ. Ngoài ra, quy định mới tạo thuận lợi trong việc nộp hồ sơ và mở rộng vai trò các tổ chức tại cấp xã trong phát triển quỹ đất.

Bà Phạm Thị Thịnh, Trưởng phòng Đo đạc và Đăng ký đất đai. Ảnh: Bộ NNMT

Bà Phạm Thị Thịnh, Trưởng phòng Đo đạc và Đăng ký đất đai (Cục Quản lý đất đai), cho biết Nghị định 151/2025/NĐ-CP đã cắt giảm đáng kể thủ tục hành chính trong lĩnh vực đất đai. Cụ thể, Nghị định bãi bỏ 3/30 thủ tục và rút ngắn 44/425 ngày thực hiện các thủ tục đăng ký đất đai, tài sản gắn liền với đất. Đồng thời, 3/8 loại giấy tờ không còn bắt buộc, bao gồm xác nhận đủ điều kiện tồn tại công trình, mẫu biên bản hợp đồng và tờ trình của cấp xã.

Đáng chú ý, UBND cấp xã khi cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất không còn yêu cầu người dân nộp xác nhận về tranh chấp, quy hoạch và tính ổn định sử dụng đất. Quy trình cấp Giấy chứng nhận lần đầu gồm 3 bước: nộp hồ sơ tại Trung tâm Phục vụ hành chính công; cơ quan tiếp nhận kiểm tra hồ sơ; và UBND cấp xã kiểm tra thực tế, quyết định hình thức sử dụng đất, gửi phiếu chuyển xác định nghĩa vụ tài chính.

Nếu không thuộc diện miễn phí, hồ sơ được chuyển lên cấp tỉnh để UBND tỉnh quyết định giá đất và cấp Giấy chứng nhận sau khi nghĩa vụ tài chính hoàn tất. Các hợp đồng đã ký trước ngày 1-7-2025 vẫn giữ nguyên hiệu lực đến hết thời hạn.

Giảm 50 ngày thủ tục giao, cho thuê, chuyển mục đích sử dụng đất

Ông Phùng Tuấn Anh, Phó phòng Quy hoạch và Giao đất (Cục Quản lý Đất đai), cho biết Nghị định 151/2025/NĐ-CP đánh dấu bước tiến quan trọng trong cải cách hành chính lĩnh vực đất đai, đặc biệt với việc phân cấp mạnh mẽ cho cấp xã. Chủ tịch UBND cấp xã nay có thể ký quyết định giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất đối với các trường hợp được miễn toàn bộ tiền sử dụng đất hoặc thuê đất thay vì tập trung ở cấp huyện, tỉnh như trước.

Ông Phùng Tuấn Anh, Phó phòng Quy hoạch và Giao đất. Ảnh: Bộ NNMT

Một thay đổi đáng chú ý là rút ngắn thời gian giải quyết thủ tục: giảm từ 85 ngày còn 35 ngày đối với các đối tượng chính sách chưa có đất ở; giảm từ 20 ngày xuống 7 ngày với các thủ tục điều chỉnh do sai sót. Các thủ tục khác cũng được tinh gọn, tạo thuận lợi rõ rệt cho người dân và nhà đầu tư.

Nghị định quy định 6 nhóm thủ tục hành chính, được chuẩn hóa thành 9 bước rõ ràng, từ nộp hồ sơ đến bàn giao đất thực địa. Toàn bộ quy trình do cấp xã điều hành, minh bạch và gần dân hơn. Đặc biệt, cấp xã phải công khai quỹ đất ở chưa giao và tiếp nhận hồ sơ người dân.

Với định hướng phân quyền đi kèm trách nhiệm, nâng cao hiệu quả và ưu tiên nhóm yếu thế, Nghị định 151 trở thành công cụ pháp lý quan trọng cho mục tiêu phát triển bền vững trong nông nghiệp, môi trường và nhà ở nông thôn.

Hoàn thiện quy trình bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và thu hồi đất theo Luật Đất đai 2024

Bà Nguyễn Thị Thu Hiền, Phó Trưởng phòng phụ trách Phòng Kinh tế và Phát triển quỹ đất (Cục Quản lý Đất đai), đã giới thiệu 16 bước trong quy trình bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh, phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng theo Luật Đất đai 2024.

Quy trình bắt đầu từ việc xây dựng kế hoạch thu hồi đất, tổ chức họp dân, thông báo thu hồi và tiến hành điều tra, khảo sát, đo đạc, kiểm đếm. Trường hợp người dân không hợp tác, sẽ thực hiện kiểm đếm bắt buộc và có thể cưỡng chế nếu cần thiết. Sau đó là các bước lập, lấy ý kiến, thẩm định và phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư. Khi phương án được duyệt, cơ quan chức năng sẽ thực hiện chi trả bồi thường, bố trí tái định cư và ra quyết định thu hồi đất.

Trong trường hợp người dân không bàn giao đất, UBND cấp xã có thể ban hành quyết định cưỡng chế theo đúng trình tự quy định. Đất sau thu hồi sẽ do Tổ chức phát triển quỹ đất hoặc UBND cấp xã quản lý.

Bà Hiền nhấn mạnh, các địa phương cần ban hành đầy đủ văn bản thuộc thẩm quyền sau khi sắp xếp chính quyền địa phương hai cấp, đồng thời nâng cao năng lực tổ chức thực hiện, tăng cường giám sát để đảm bảo quyền lợi của người dân và hiệu quả sử dụng đất.

XUÂN NGUYỄN