Hàn Quốc: Ai sẽ điều phối 'bản hòa tấu' đối nội - đối ngoại?

Nhiệm vụ cấp bách đầu tiên mà vị nhạc trưởng mới phải điều phối là phần hợp âm nội bộ: hàn gắn một xã hội đang chia rẽ sâu sắc. Giai đoạn hỗn loạn vừa qua đã khoét sâu thêm những rạn nứt vốn có, giữa các thế hệ, vùng miền và quan điểm chính trị.

Cử tri bỏ phiếu sớm bầu Tổng thống tại điểm bầu cử ở Seoul. Ảnh: Yonhap

Tiến sĩ Kim Jae-han, chuyên gia xã hội học chính trị tại Đại học Quốc gia Seoul, nhận định: “Sự phân cực đã đạt mức báo động, nơi mỗi phe phái dường như chỉ lắng nghe chính mình. Thách thức lớn nhất không chỉ là đưa ra các chính sách, mà là khôi phục khả năng đối thoại, xây dựng sự đồng thuận và lòng tin lẫn nhau giữa các nhóm dân cư”. Sự lan truyền mạnh mẽ của thông tin sai lệch trên các nền tảng số càng làm trầm trọng thêm tình hình. Để khôi phục lòng tin và thúc đẩy đối thoại, nhà lãnh đạo mới cần thể hiện khả năng điều phối vượt lên trên lợi ích phe phái, tập trung vào lợi ích quốc gia và tìm kiếm tiếng nói chung từ mọi tầng lớp. Song song là nhịp điệu kinh tế - một bản nhạc không dễ lên tông.

Dù Hàn Quốc là một trong những nền kinh tế lớn nhất thế giới, người dân cảm nhận rõ rệt những khó khăn: lạm phát tăng cao, giá sinh hoạt leo thang, nợ hộ gia đình ở mức kỷ lục, tỷ lệ thất nghiệp (đặc biệt trong giới trẻ) vẫn đáng lo ngại. Sự bất bình đẳng thu nhập cũng là một hợp âm lạc điệu.

Ông Park Joon-woo, nhà phân tích kinh tế cấp cao tại Viện Nghiên cứu Kinh tế Hàn Quốc (KDI), chỉ ra: “Kỳ vọng của người dân vào một “phép màu” kinh tế là rất cao. Nhà lãnh đạo mới không chỉ cần cam kết mà còn phải có kế hoạch hành động cụ thể, nhanh chóng giải quyết các vấn đề cấp bách như ổn định giá cả, tạo việc làm chất lượng cao và giảm gánh nặng nợ nần cho người dân”. Các ứng cử viên đã đưa ra nhiều cam kết, từ lực lượng đặc nhiệm kinh tế khẩn cấp đến các gói hỗ trợ. Nhưng biến những cam kết đó thành hiện thực, đồng thời xây dựng một nền kinh tế bền vững, chống chọi với các cú sốc toàn cầu, sẽ là thử thách cam go.

Một nhánh âm khác là vấn đề năng lượng. Liệu Hàn Quốc có tăng tỷ trọng năng lượng hạt nhân lên 60% trong cơ cấu để đảm bảo an ninh và giảm phát thải, hay dừng lại trước lo ngại an toàn? Một số ứng cử viên ủng hộ việc mở rộng sản xuất năng lượng hạt nhân lên khoảng 60% trong cơ cấu năng lượng để đảm bảo an ninh năng lượng và giảm phát thải, cho rằng đây là giải pháp hiệu quả và thân thiện với môi trường hơn so với nhiên liệu hóa thạch. Ngược lại, một số khác bày tỏ lo ngại sâu sắc về vấn đề an toàn sau các sự cố như Fukushima, cho rằng “thời đại xây dựng thêm lò phản ứng nên kết thúc” và ưu tiên các nguồn năng lượng tái tạo.

Giáo sư Lee Min-ho, chuyên gia về chính sách năng lượng tại Đại học Kyung Hee, bình luận: “Quyết định về năng lượng hạt nhân sẽ định hình bức tranh năng lượng của Hàn Quốc trong nhiều thập kỷ tới. Tân tổng thống cần cân bằng giữa nhu cầu năng lượng, cam kết môi trường và sự chấp thuận của công chúng, đây là một bài toán phức tạp không dễ có lời giải”.

Và không thể thiếu trong bản hòa tấu quyền lực là phần nhạc thể chế. Hệ thống hiện tại, với nhiệm kỳ tổng thống duy nhất kéo dài 5 năm và quyền lực tập trung quá nhiều, đã bộc lộ hạn chế, đặc biệt sau các vụ bê bối chính trị gần đây. Cả hai ứng cử viên chính đều ủng hộ chuyển sang chế độ tổng thống hai nhiệm kỳ, mỗi nhiệm kỳ 4 năm, giống Mỹ. Giám đốc Viện Lãnh đạo Chính trị Hàn Quốc Choi Jin nhấn mạnh: “Việc cải cách hiến pháp nhằm phân tán quyền lực và tăng cường cơ chế kiểm soát, cân bằng là tối cần thiết để tránh lặp lại sai lầm quá khứ. Đây là cơ hội củng cố các thiết chế dân chủ, nâng cao tính minh bạch và ổn định chính trị cho đất nước”.

Trên trường quốc tế, nhà lãnh đạo mới đối diện một bản nhạc ngoại giao nhiều bè, phức tạp, đòi hỏi sự khéo léo và linh hoạt. Vấn đề Triều Tiên luôn là ưu tiên hàng đầu trong chương trình nghị sự đối ngoại của bất kỳ Tổng thống Hàn Quốc nào. Với chương trình vũ khí hạt nhân và tên lửa vẫn tiếp diễn, tân tổng thống cần một chiến lược rõ ràng. Tiến sĩ Robert Kelly, giáo sư quan hệ quốc tế tại Đại học Quốc gia Pusan, nhận định: “Bình Nhưỡng sẽ thử thách nhà lãnh đạo mới ngay lập tức. Câu hỏi là liệu Seoul tiếp tục theo đuổi chính sách đối thoại và hợp tác, hay gia tăng áp lực cùng các đồng minh. Dù chọn con đường nào, sự đồng bộ với Mỹ và các đối tác khu vực là cực kỳ quan trọng để đảm bảo hiệu quả”.

Bên cạnh đó, nhịp phách không thể bỏ qua là quan hệ Mỹ - Hàn dưới thời chính quyền Tổng thống Donald Trump. Chính sách “Nước Mỹ trên hết” từng gây sức ép lớn lên đồng minh về chia sẻ gánh nặng quốc phòng, thương mại, áp thuế cao đối với hàng hóa Hàn Quốc. Bà Sue Mi Terry, thành viên cao cấp tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), cảnh báo: “Tổng thống Donald Trump có thể tiếp tục gây áp lực về chi phí quốc phòng và thương mại. Tân Tổng thống Hàn Quốc phải khéo léo đàm phán để bảo vệ lợi ích kinh tế, duy trì liên minh chiến lược với Mỹ, đồng thời tránh xung đột không cần thiết. Việc xây dựng quan hệ cá nhân tốt đẹp với ông Donald Trump, như cố Thủ tướng Nhật Shinzo Abe từng làm, có thể là yếu tố then chốt”.

Ngoài ra, Hàn Quốc phải cân bằng quan hệ với các cường quốc khu vực. Trung Quốc là đối tác kinh tế lớn nhất, nhưng cũng là đối thủ chiến lược. Quan hệ với Nhật Bản, dù là láng giềng và đồng minh của Mỹ, vẫn còn nhiều vướng mắc lịch sử và tranh chấp. Việc duy trì sự ổn định và thúc đẩy hợp tác trong khu vực Đông Bắc Á, nơi có sự cạnh tranh gay gắt giữa các cường quốc (Mỹ-Trung, ảnh hưởng của Nga), đòi hỏi một chiến lược ngoại giao đa dạng và linh hoạt. Giáo sư John Delury tới Đại học Yonsei nêu rõ: “Hàn Quốc cần một chiến lược ngoại giao đa chiều, không chỉ dựa vào một trục duy nhất. Khả năng điều hướng giữa các cường quốc, duy trì độc lập chính sách đối ngoại là yếu tố quyết định cho vị thế Seoul”.

Cuộc bầu cử tổng thống ngày 3/6 đánh dấu một chương mới trong lịch sử Hàn Quốc. Tân tổng thống sẽ không chỉ là người lãnh đạo đất nước mà còn là kiến trúc sư cho tương lai của một quốc gia đang đứng trước nhiều ngã rẽ. Từ việc hàn gắn những vết rạn trong xã hội, vực dậy nền kinh tế đang gặp khó khăn, đến định vị Hàn Quốc trên trường quốc tế đầy biến động và phức tạp, mỗi quyết định của nhà lãnh đạo mới sẽ có tầm ảnh hưởng to lớn.

Câu hỏi lớn nhất lúc này là liệu tân tổng thống của “xứ sở Kim chi” có đủ khả năng, tầm nhìn và sự đoàn kết để đưa Hàn Quốc vượt qua giai đoạn thách thức này, khôi phục niềm tin, và tiếp tục con đường ổn định, phát triển, củng cố vị thế là một cường quốc tầm trung có trách nhiệm trên trường quốc tế. Đó là điều mà không chỉ người dân Hàn Quốc mà cả thế giới đang chờ đợi câu trả lời.

Khổng Hà