Hải quan quyết 'về đích sớm' thu ngân sách

Công chức hải quan tác nghiệp tại Hải quan Cửa khẩu cảng Đình Vũ. Ảnh: TRẦN HUY CƯỜNG

Tăng tốc thực hiện mục tiêu thu ngân sách

Năm 2025, ngành Hải quan được Quốc hội giao dự toán thu ngân sách nhà nước 411.000 tỷ đồng. Trong đó, thuế giá trị gia tăng chiếm tỷ trọng lớn nhất với hơn 315.000 tỷ đồng, tiếp đến là thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế xuất khẩu và thuế bảo vệ môi trường.

Tính đến hết quý III/2025, kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hóa đạt khoảng 680,66 tỷ USD, tăng 17,3% so với cùng kỳ năm 2024. Trong đó, xuất khẩu đạt 348,74 tỷ USD, nhập khẩu đạt 331,92 tỷ USD, đưa cán cân thương mại thặng dư 16,82 tỷ USD.

Tuy nhiên, riêng tháng 9, tổng trị giá xuất nhập khẩu chỉ đạt 82,49 tỷ USD, giảm 0,7% so với tháng trước; số thu ngân sách giảm 4,2%, chỉ đạt 36.082 tỷ đồng. Đến hết quý III, toàn ngành thu được 336.540 tỷ đồng, tương đương 81,9% dự toán và 71,6% chỉ tiêu phấn đấu, tăng 9,9% so với cùng kỳ năm 2024. Mặc dù tiến độ khá tích cực, song dấu hiệu giảm thu đã xuất hiện từ quý III, đòi hỏi toàn ngành phải đồng loạt tăng tốc để bảo đảm “về đích”.

Nguồn thu ngân sách tăng chủ yếu nhờ nhóm hàng nguyên liệu, máy móc, thiết bị, phụ tùng nhập khẩu phục vụ sản xuất, chiếm hơn một nửa kim ngạch nhập khẩu chịu thuế, mang lại khoảng 17.240 tỷ đồng. Mặt hàng ô tô nguyên chiếc cũng tăng mạnh, đóng góp thêm 9.760 tỷ đồng. Ngược lại, xăng dầu, than và dầu thô nhập khẩu giảm trị giá từ 9-16%, khiến ngân sách hụt thu khoảng 7.000 tỷ đồng.

Từ tháng 7/2025, việc giảm thuế giá trị gia tăng 2% theo chính sách hỗ trợ doanh nghiệp cũng khiến thu ngân sách giảm đáng kể. Ngoài ra, đến cuối năm, ngành Hải quan còn phải hoàn 7.150 tỷ đồng tiền thuế nhập khẩu linh kiện ô tô theo quy định, tạo thêm áp lực cân đối thu.

Đồng bộ cải cách, nuôi dưỡng nguồn thu

Để vượt qua thách thức, ngành Hải quan đang triển khai mạnh mẽ chương trình cải cách, hiện đại hóa và chuyển đổi số, phấn đấu cắt giảm 30% thủ tục hành chính, 30% thời gian xử lý và 30% chi phí thực hiện thủ tục hải quan. Song song với đó là việc kiểm soát trị giá hải quan, tăng cường kiểm tra sau thông quan và đẩy mạnh chống gian lận thương mại.

Các đơn vị hải quan địa phương đóng vai trò then chốt trong “chặng nước rút” thu ngân sách. Tại Chi cục Hải quan khu vực VI (Lạng Sơn - Sơn La), đến hết quý III/2025, số thu ngân sách đạt 9.000 tỷ đồng, tăng tới 65% so với cùng kỳ năm trước, vượt 139% chỉ tiêu pháp lệnh, tương đương 78,9% chỉ tiêu phấn đấu cả năm. Với tiến độ này, đơn vị dự kiến thu 12.000 tỷ đồng, vượt kế hoạch được giao.

Ở khu vực IV, đơn vị đã làm thủ tục cho hơn 1 triệu tờ khai của 4.266 doanh nghiệp, kim ngạch xuất nhập khẩu đạt 52,55 tỷ USD. Cục Hải quan khu vực IV đang tập trung rà soát các nhóm hàng có thuế suất cao, kim ngạch lớn để đánh giá nguồn thu, đồng thời bám sát diễn biến thị trường, bảo đảm hoàn thành chỉ tiêu Bộ Tài chính giao.

Đáng chú ý, Chi cục Hải quan khu vực III (quản lý địa bàn thành phố Hải Phòng và tỉnh Thái Bình) đã “về đích sớm”, đạt 66.710 tỷ đồng thu ngân sách tính đến ngày 17/10/2025, tương đương 100,17% chỉ tiêu dự toán, tăng 21,2% so với cùng kỳ năm trước. Đơn vị tiếp tục hướng tới mục tiêu 88.400 tỷ đồng, đồng thời triển khai các biện pháp chống thất thu và nuôi dưỡng nguồn thu bền vững.

Tại cửa khẩu quốc tế Móng Cái (Chi cục Hải quan khu vực VIII), chiến dịch “90 ngày đêm nước rút” đã được phát động với quyết tâm hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ năm 2025. Đơn vị đẩy mạnh chuyển đổi số, phối hợp triển khai nền tảng cửa khẩu số, song song với tạo thuận lợi thương mại và chống thất thu ngân sách. Trong 9 tháng qua, Hải quan Móng Cái đã xử lý hơn 84.000 tờ khai của 1.770 doanh nghiệp, tổng kim ngạch gần 4,5 tỷ USD, tăng 34% so với cùng kỳ năm trước. Thu ngân sách đạt gần 2.100 tỷ đồng (82,7% chỉ tiêu), đồng thời phát hiện và xử lý 94 vụ buôn lậu, gian lận thương mại, đạt 113% trị giá so với chỉ tiêu.

Tạo thuận lợi gắn với tăng thu hiệu quả

Cục Hải quan tiếp tục đẩy mạnh kiểm soát hoạt động xuất nhập khẩu, đảm bảo tuân thủ pháp luật về thuế; thực hiện nghiêm kết luận, kiến nghị của thanh tra, Kiểm toán nhà nước; tăng cường kiểm tra nội bộ, kịp thời chấn chỉnh sai phạm. Bên cạnh đó, Cục tích cực hỗ trợ doanh nghiệp tháo gỡ vướng mắc trong quá trình thực hiện thủ tục hải quan, hướng dẫn pháp lý, công khai mức độ tuân thủ để khuyến khích chấp hành tự nguyện.

Song hành với đó là đầu tư phát triển hệ thống công nghệ thông tin, xây dựng nền quản lý thuế hiện đại, minh bạch, giúp thu thuế xuất nhập khẩu hiệu quả hơn, giảm thất thoát ngân sách và chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp.

Tại Chi cục Hải quan khu vực X, tính đến giữa tháng 10/2025, đơn vị đã thu ngân sách 16.394 tỷ đồng, đạt hơn 91% chỉ tiêu pháp lệnh và dự kiến hoàn thành 96% vào cuối tháng. Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu đạt 13,37 tỷ USD, trong đó nhập khẩu chiếm hơn 8 tỷ USD. Đơn vị đang tiếp tục tăng cường giám sát, kiểm tra việc áp mã số, thuế suất hàng hóa, đảm bảo đúng quy định, tránh thất thu và bảo vệ nguồn thu bền vững cho ngân sách.

Bên cạnh công tác nghiệp vụ, Hải quan khu vực X còn chú trọng cải cách hành chính, tuyên truyền, vận động thu hút doanh nghiệp làm thủ tục tại đơn vị, nâng cao chỉ số hài lòng của người dân và doanh nghiệp. Trong tháng 10, đơn vị đã ban hành hơn 40 văn bản hướng dẫn nghiệp vụ và đóng góp ý kiến xây dựng chính sách với cơ quan Trung ương, thể hiện tinh thần chủ động, trách nhiệm cao trong quản lý thu.

Chiến dịch “nước rút” của các đơn vị như Móng Cái, khu vực VI, III, X thể hiện tinh thần đoàn kết, kỷ luật và quyết tâm chính trị cao trong toàn ngành. Với nền tảng cải cách hành chính, quản lý minh bạch và sự chủ động trong điều hành, ngành Hải quan đang khẳng định nỗ lực “về đích sớm” trong thu ngân sách năm 2025, góp phần quan trọng vào ổn định tài khóa và bảo đảm nguồn lực cho phát triển kinh tế - xã hội./.

ĐỨC MINH