Hai nguyên thủ Nga và Ukraine có thể gặp nhau ở đâu?

Việc tìm kiếm địa điểm phù hợp cho cuộc đàm phán giữa Mỹ, Nga, Ukraine (và có thể cả các quốc gia châu Âu) sẽ không dễ dàng. Vấn đề này khá phức tạp về mặt pháp lý. Theo lý thuyết, Tòa án Hình sự quốc tế (ICC) đã phát lệnh truy nã Tổng thống Nga Vladimir Putin khiến việc đi lại của ông trở nên khó khăn. Về mặt kỹ thuật, 125 quốc gia đã ký kết với ICC đều phải bắt giữ bất kỳ ai bị ICC truy nã nếu phát hiện người đó ở trong lãnh thổ của mình. Cả Nga và Mỹ đều không công nhận thẩm quyền của tòa án này, dẫn đến một số tranh luận liệu ông Putin có được miễn trừ hay không. Vậy những quốc gia nào đang được xem xét là chủ nhà tiềm năng cho các cuộc đàm phán?

Các quan chức Nga, Ukraine và Mỹ từng tổ chức đàm phán ở Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ trong năm 2025

Thụy Sĩ - lựa chọn ưa thích của Pháp và Đức

Được coi là một địa điểm lý tưởng, Bộ trưởng Ngoại giao Thụy Sĩ Ignazio Cassis cho biết, nước ông “rất sẵn sàng” để tổ chức các cuộc đàm phán. Mặc dù Thụy Sĩ là thành viên của ICC, nhưng chính phủ nước này cho biết ông Putin sẽ được cấp “quyền miễn trừ” cho các cuộc đàm phán. “Trên thực tế, tôi đoán sẽ có một số loại thỏa thuận giữa cơ quan hành pháp và tư pháp để không thực hiện các lệnh bắt giữ quốc tế” - ông Matthias Holvoet, giảng viên Luật Hình sự quốc tế tại Đại học Amsterdam giải thích, đồng thời lưu ý rằng việc phớt lờ các quy tắc của ICC sẽ không gây ra hậu quả gì.

Thụy Sĩ có lịch sử lâu dài về tính trung lập, là nơi đặt trụ sở của Liên hợp quốc và đã tránh xa cả Liên minh châu Âu cùng liên minh quân sự NATO. Chính phủ Thụy Sĩ cho biết, họ đã tham gia vào 30 tiến trình hòa bình, bao gồm các cuộc đàm phán về Armenia, Cyprus, Mozambique và Sudan.

Áo - bên trong EU, bên ngoài NATO

Thủ tướng Áo cũng đã đề xuất Thủ đô Vienna làm địa điểm khả thi. Áo là thành viên EU nhưng đã trung lập về quân sự từ những năm 1950 và vẫn nằm ngoài NATO. “Áo tự cho mình là cầu nối giữa Đông và Tây” - Giáo sư Reinhard Heinisch tại Đại học Salzburg (Áo) nhận định, đồng thời nhấn mạnh Vienna đã có lịch sử tổ chức đàm phán ngoại giao, từ các cuộc đàm phán Mỹ - Nga trong Chiến tranh Lạnh đến chương trình hạt nhân của Iran trong thập kỷ này.

Là một thành viên của ICC, Vienna còn là nơi đặt trụ sở của Tổ chức An ninh và hợp tác châu Âu (OSCE - tổ chức chính trị lớn duy nhất của châu Âu có Nga và Ukraine là thành viên). Áo cũng phải đối mặt với tình thế tiến thoái lưỡng nan về mặt pháp lý tương tự như Thụy Sĩ. Tuy nhiên, Áo nổi tiếng với sự thỏa hiệp, đồng thời còn nhiều điều cần được diễn giải trong bộ luật pháp của nước này.

Hungary - “chướng ngại” của châu Âu

Trong khi đó, Mỹ được cho là đang nhắm tới điểm đến Hungary - quốc gia Trung Âu này đã rút khỏi ICC hồi đầu năm nay. Xét về mặt luật pháp quốc tế, việc này có thể dễ dàng hơn, nhưng Budapest lại không được nhiều người châu Âu ủng hộ bởi họ có quan điểm đối lập với EU và thường ngăn chặn (hoặc làm giảm nhẹ) các lệnh trừng phạt của EU đối với Nga. Thế nên, châu Âu có thể sẽ gặp khó nếu cả 2 nguyên thủ Mỹ và Nga đều ủng hộ Budapest là nơi tổ chức hội nghị.

Thổ Nhĩ Kỳ: Quan hệ tốt với cả Nga và Ukraine

Truyền thông Thổ Nhĩ Kỳ cũng đang đồn đoán về việc liệu nhà lãnh đạo Nga và Ukraine có thể gặp nhau tại đây hay không, sau khi Tổng thống Nga Putin gọi điện cho người đồng cấp Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan hôm 20-8. Thổ Nhĩ Kỳ đã tổ chức một số vòng đàm phán cấp thấp giữa Kyev và Matxcơva trong năm nay, dẫn đến việc trao đổi tù nhân. Bộ Ngoại giao Nga cho biết, ông Putin đã cảm ơn ông Erdogan vì “những nỗ lực tạo điều kiện thuận lợi cho các cuộc đàm phán Nga -Ukraine tại Istanbul”.

Về mặt địa lý, Thổ Nhĩ Kỳ nằm giữa châu Âu và châu Á. Giống như cả Nga và Ukraine, quốc gia này có đường bờ biển Biển Đen. Thổ Nhĩ Kỳ là thành viên của NATO nhưng nằm ngoài Liên minh châu Âu và không phải là bên ký kết ICC. Thổ Nhĩ Kỳ đã cung cấp vũ khí cho Ukraine kể từ khi nổ ra cuộc xung đột, nhưng vẫn duy trì mối quan hệ thân thiện với Matxcơva.

Saudi Arabia và Qatar - lựa chọn trung dung

Ngoài châu Âu, Saudi Arabia và Qatar đều có thành tích đàm phán quốc tế và không phải là thành viên của ICC. Đầu năm nay, các quan chức từ Ukraine, Mỹ và Nga đã có các cuộc đàm phán riêng rẽ tại thành phố Jeddah của Saudi Arabia, sau đó Washington đã đồng ý chia sẻ thông tin tình báo với Kiev một lần nữa. Qatar, quốc gia láng giềng của Saudi Arabia, cũng đã làm trung gian hòa giải, dẫn đến việc Nga và Ukraine đồng ý trao trả một số trẻ em.

Yến Chi