Hải Nam của Trung Quốc được trao cơ chế đặc thù chưa từng có

Trong lễ khai mạc Chương trình “Dạo bước Trung Quốc: Sức sống Hải Nam” và Hội thảo truyền thông “Đối tác ASEAN” (từ ngày 18-24/8 do Đài Phát thanh Truyền hình Trung ương Trung Quốc - CMG tổ chức), ông Vương Bân, Ủy viên Thường vụ Tỉnh ủy, Trưởng ban Tuyên truyền Tỉnh ủy Hải Nam (Trung Quốc) đã chia sẻ những thông tin mới nhất về dấu mốc lịch sử sắp tới của tỉnh đảo này.

Ông Vương Bân - Ủy viên Thường vụ Tỉnh ủy, Trưởng Ban Tuyên truyền Tỉnh ủy Hải Nam (giữa), bà Trương Huy, Phó Chủ nhiệm Trung tâm Chương trình Ngôn ngữ châu Á-châu Phi của CGTN, Đài Phát thanh Truyền hình Trung ương Trung Quốc (CMG) (thứ hai từ trái sang) cùng phóng viên báo VietNamNet - đại diện các phóng viên báo chí đến từ 9 nước ASEAN thực hiện nghi lễ khởi động Chương trình truyền thông “Dạo bước Trung Quốc - Sức sống Hải Nam” sáng 18/8. Ảnh: Băng Dương

Cơ chế đặc thù chưa từng có: Hải quan khép kín, thuế 0%, mở rộng đa lĩnh vực

Phát biểu tại lễ khai mạc, ông Vương Bân cho biết: “Ngày 18/12 năm nay, Hải Nam sẽ chính thức vận hành cơ chế hải quan khép kín. Sự kiện này mang ý nghĩa cột mốc không chỉ đối với tiến trình xây dựng Khu Thương mại tự do Hải Nam, mà còn là lời khẳng định trước thế giới về quyết tâm kiên định của Trung Quốc trong việc mở rộng hội nhập ở mức độ cao, bất chấp những làn sóng ngược của chủ nghĩa bảo hộ”.

Năm 2018, Hải Nam được lựa chọn để trở thành cảng thương mại tự do (FTZ) lớn nhất Trung Quốc với diện tích toàn đảo gần 35.000 km², lớn gấp 35 lần Hồng Kông, 17 lần Thâm Quyến. Đây là một chiến lược cải cách và mở cửa trọng đại trong thời kỳ mới của Trung Quốc, do Tổng Bí thư, Chủ tịch Tập Cận Bình trực tiếp hoạch định và thúc đẩy.

Với quy mô này, Hải Nam cũng là cảng thương mại tự do lớn nhất thế giới khi lớn gấp 35 lần Khu thương mại tự do Colón (Panama)- Khu thương mại tự do lớn nhất Châu Mỹ Latin và gấp 620 lần Dubai – Khu thương mại tự do lớn nhất Trung Đông.

Ông Vương Bân, Trưởng ban Tuyên truyền Tỉnh ủy Hải Nam (Trung Quốc) phát biểu tại Lễ khai mạc Chương trình “Dạo bước Trung Quốc: Sức sống Hải Nam” và Hội thảo truyền thông “Đối tác ASEAN” diễn ra ngày 18/8/2025 tại Thành phố Tam Á. Ảnh: Theo Đài CMG

Trong 7 năm qua, Hải Nam vẫn vận hành cơ chế hải quan truyền thống, tức là vẫn thuộc vùng thuế quan chung của cả nước. Hàng hóa từ Trung Quốc đại lục đưa vào Hải Nam không phải làm thủ tục hải quan, giống như vận chuyển nội địa bình thường. Hàng hóa từ nước ngoài đưa vào Hải Nam vẫn phải khai báo, nộp thuế nhập khẩu, thuế VAT (trừ các khu phi thuế quan nhỏ, thí điểm trong đảo).

Tuy nhiên, kể từ 18/12/2025, với cơ chế hải quan khép kín toàn đảo, toàn bộ hoạt động xuất nhập khẩu, vận chuyển hàng hóa, dịch vụ và dòng vốn xuyên biên giới sẽ được quản lý trong khuôn khổ riêng, tạo mức độ tự do và thuận tiện cao nhất. Hải Nam vận hành cơ chế hải quan độc lập trong khuôn khổ pháp luật Trung Quốc.

Hàng hóa từ nước ngoài vào Hải Nam được miễn thuế nhập khẩu trong khi hàng hóa từ Trung Quốc đại lục vào Hải Nam sẽ bắt buộc làm thủ tục hải quan, coi như “xuất khẩu”. Như vậy, Hải Nam được trao cơ chế đặc thù chưa từng có và khác biệt hoàn toàn với các khu thương mại tự do khác trên thế giới.

Thành phố Tam Á – trung tâm mua sắm miễn thuế của Hải Nam Ảnh: Đài CMG

Ông Vương Bân cho biết: "Hiện nay, các chính sách và thể chế riêng của Hải Nam cơ bản đã hoàn thiện".

Về ưu đãi, nguyên tắc chung là “thuế quan 0%, thuế suất thấp, chế độ thuế đơn giản”. Dự kiến, phạm vi hàng hóa miễn thuế sẽ mở rộng lên khoảng 6.600 mã hàng, tăng mạnh từ 21% lên 74% trong tổng số mã hàng hóa. Các sản phẩm chế biến trên đảo có giá trị gia tăng từ 30% trở lên cũng sẽ được miễn thuế khi đưa vào nội địa Trung Quốc.

Thuế thu nhập doanh nghiệp và cá nhân chỉ ở mức 15%, thấp hơn nhiều so với mặt bằng chung tại Trung Quốc (25%). Bên cạnh đó, Hải Nam còn áp dụng danh mục hạn chế đầu tư nước ngoài ở mức ít nhất và danh mục ngành nghề khuyến khích nhiều nhất trong các khu thương mại tự do của Trung Quốc. Đồng thời, Hải Nam cũng tiên phong áp dụng danh mục hạn chế dịch vụ thương mại xuyên biên giới đầu tiên tại Trung Quốc.

Về nhập cảnh, chính sách miễn thị thực được áp dụng cho 59 quốc gia và danh mục này sẽ còn mở rộng trong tương lai. Hạ tầng số cũng được chú trọng, với đường truyền dữ liệu Internet quốc tế chuyên dụng bao phủ các khu công nghiệp trọng điểm, đáp ứng nhu cầu của đa số ngành nghề.

Có thể nói rằng, đây chính là cách Trung Quốc biến Hải Nam thành vùng thử nghiệm thể chế quốc tế "có một không hai", thay vì chỉ là một tỉnh đảo phụ thuộc vào đại lục, qua đó, gửi đi một thông điệp về một Trung Quốc cải cách, luôn sẵn sàng mở cửa với toàn cầu.

Tấm danh thiếp của Trung Quốc thời đại mới

Với hàng loạt điểm mới đó, ông Vương Bân giới thiệu Hải Nam chính là “tấm danh thiếp của cải cách và mở cửa Trung Quốc thời đại mới”; là “tuyến đầu của mở cửa thể chế, vùng đất mới của hợp tác cùng có lợi trong khu vực và động lực mới thúc đẩy toàn cầu hóa kinh tế”.

Bà Trương Huy, Phó Chủ nhiệm Trung tâm Chương trình Ngôn ngữ châu Á-châu Phi của CGTN, Đài Phát thanh Truyền hình Trung ương Trung Quốc (CMG) phát biểu trong Lễ khai mạc Chương trình “Dạo bước Trung Quốc: Sức sống Hải Nam” và Hội thảo truyền thông “Đối tác ASEAN” diễn ra ngày 18/8/2025 tại Thành phố Tam Á. Ảnh: Theo Đài CMG

Ở góc độ truyền thông, bà Trương Huy, Phó Chủ nhiệm Trung tâm Chương trình Ngôn ngữ châu Á-châu Phi của CGTN, Đài Phát thanh Truyền hình Trung ương Trung Quốc (CMG) cho biết, nơi đây còn là một “Hải Nam sôi động” trong mắt bạn bè quốc tế trên mọi phương diện từ du lịch, y tế- nghỉ dưỡng, giáo dục, khoa học công nghệ…

Theo bà, diện mạo của Hải Nam được khám phá gắn với 4 chữ “cởi mở, sinh thái, nhân văn và đổi mới”. Trong đó, Khu Thương mại trung tâm của Tam Á hiện là điểm đến của 32 công ty nằm trong danh sách Fortune 500 và đã thu hút 648 triệu USD vốn đầu tư nước ngoài năm 2024. Những con số này cho thấy sự chuyển mình của Hải Nam từ một hòn đảo xa xôi thành một cửa ngõ mở.

“Hải Nam sẽ chính là “điểm quan sát” để ASEAN và thế giới hiểu về một Trung Quốc hiện đại, đồng thời là nơi thúc đẩy ý tưởng hợp tác, trong đó có công nghệ truyền thông mới”, bà Trương Huy nói.

Nhiều năm liền, ASEAN là đối tác thương mại lớn nhất của Hải Nam. Kim ngạch thương mại song phương tăng từ gần 30 tỷ nhân dân tệ năm 2021 lên 57,91 tỷ nhân dân tệ năm 2024. Sau khi cơ chế hải quan khép kín được vận hành, Hải Nam sẽ tiếp tục bồi đắp động lực hợp tác mới với ASEAN, tận dụng hiệu quả ưu đãi từ RCEP cùng vẽ nên bức tranh tươi sáng của quan hệ kinh tế - thương mại Hải Nam - ASEAN.

Với Việt Nam, Hải Nam có thể là một bài học kinh nghiệm thực tiễn mới mẻ và sinh động nhất cho việc thiết kế khung thể chế vượt trội đối với các cực tăng trưởng. Điều này càng giá trị trong bối cảnh Khu thương mại tự do Đà Nẵng - khu thương mại tự do đầu tiên của cả nước vừa được Thủ tướng ký Quyết định thành lập ngày 13/6 và tới đây có thể sẽ có thêm các khu thương mại tự do khác ở Hải Phòng, TP.HCM, Đồng Nai... Tuy nhiên, để một vùng đất trở thành “đặc khu kinh tế” thành công, bài học lớn nhất không phải là sự sao chép các ưu đãi mà là cần một tầm vóc tư duy đột phá, một tầm nhìn chiến lược và một quyết tâm chính trị cao nhất để biến thành ý tưởng sáng tạo và chính sách trên giấy thành hiện thực.

Phạm Huyền