Hà Tĩnh muốn xây khu thương mại tự do tại Vũng Áng

Khu kinh tế Vũng Áng. Ảnh: Phạm Trường

Ủy ban Nhân dân tỉnh Hà Tĩnh mới đây đã giao Sở Tài chính chủ trì xây dựng đề án thành lập Khu thương mại tự do (Free Trade Zone – FTZ) tại Vũng Áng. Đề án đang được khẩn trương hoàn thiện với sự phối hợp của Ban Quản lý Khu kinh tế và các đơn vị tư vấn chiến lược, dự kiến trình Ban Thường vụ Tỉnh ủy trước ngày 10/8/2025.

Không giống các khu công nghiệp hay khu kinh tế truyền thống, FTZ Vũng Áng được thiết kế như một “không gian thể chế đặc biệt” nơi áp dụng hàng loạt cơ chế ưu đãi vượt trội về thuế quan, hải quan, đầu tư, tài chính, lao động và đất đai. Đây là mô hình thử nghiệm phương thức “chính quyền phục vụ – doanh nghiệp dẫn dắt”, nhằm tạo ra môi trường đầu tư minh bạch, hiệu quả, linh hoạt và tích hợp quốc tế.

Theo thông tin từ tỉnh Hà Tĩnh, khu thương mại tự do Vũng Áng sẽ tập trung thu hút các doanh nghiệp sản xuất định hướng xuất khẩu, doanh nghiệp logistics xuyên biên giới, tập đoàn thương mại điện tử quốc tế, trung tâm kho ngoại quan, công nghiệp hỗ trợ và doanh nghiệp công nghệ cao.

Đây đều là những lĩnh vực yêu cầu môi trường thể chế thông thoáng, chi phí thấp, thủ tục hành chính tinh gọn và hạ tầng kết nối đồng bộ. Vì vậy, Hà Tĩnh đang xem xét áp dụng một số cơ chế mới trong FTZ, bao gồm: miễn thuế nhập khẩu và xuất khẩu đối với hàng hóa lưu thông trong khu vực; tạo điều kiện thuận lợi hơn cho việc tuyển dụng và sử dụng lao động nước ngoài; cho phép nhà đầu tư nước ngoài sở hữu 100% vốn; triển khai thủ tục đầu tư, xây dựng, hải quan qua hệ thống điện tử tích hợp “một cửa số hóa”.

Ngoài việc thiết kế mô hình FTZ, tỉnh cũng đang tiến hành đánh giá lại toàn bộ hệ thống chính sách ưu đãi đầu tư hiện hành. Mục tiêu là chuyển từ phương thức thu hút đầu tư bằng miễn – giảm thuế, sang cách tiếp cận mới: cạnh tranh bằng chất lượng thể chế và hiệu quả quản trị nhà nước.

Về mặt vị trí địa lý, Vũng Áng giữ vai trò chiến lược trong hành lang kinh tế Đông – Tây, là điểm tiếp nhận và trung chuyển hàng hóa quan trọng cho miền Trung Việt Nam, Lào và Đông Bắc Thái Lan. Hệ thống cảng nước sâu Sơn Dương – Vũng Áng hiện có khả năng tiếp nhận tàu trên 50.000 DWT và đang được quy hoạch phát triển thành trung tâm trung chuyển quốc tế.

Bên cạnh đó, Khu kinh tế Vũng Áng sở hữu không gian quy hoạch rộng hơn 22.000 ha với đầy đủ hệ thống hạ tầng điện, nước, đường bộ, đường sắt và logistics. Đây là nền tảng vững chắc để triển khai mô hình FTZ theo hướng tích hợp và hiện đại, sẵn sàng đón làn sóng đầu tư mới trong giai đoạn tái cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu.

Theo TS. Hà Huy Ngọc (Viện Kinh tế Việt Nam), nếu được trao quyền về thể chế, FTZ Vũng Áng có tiềm năng phát triển thành trung tâm logistics quốc tế phục vụ cho toàn khu vực Đông Dương.

Trong khi đó, PGS.TS Phan Đăng Tuất – Chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp Hỗ trợ Việt Nam - nhận định rằng Vũng Áng đang đứng trước cơ hội trở thành một “Thâm Quyến cấp vùng”. Tuy nhiên, để hiện thực hóa viễn cảnh đó, yếu tố quyết định là thể chế điều kiện cần và tinh thần dám làm điều kiện đủ.

Nếu được phê duyệt và triển khai đúng định hướng, Khu thương mại tự do Vũng Áng không chỉ đóng vai trò thử nghiệm cơ chế thể chế mới cho Hà Tĩnh, mà còn có thể trở thành “cửa ngõ logistics – thương mại” của cả Bắc Trung Bộ. FTZ này kỳ vọng sẽ thu hút các tập đoàn đa quốc gia đang tìm kiếm địa điểm mới để tái định vị chuỗi cung ứng sau đại dịch và những biến động địa chính trị toàn cầu.

Nguyễn Thuấn