Hạ tầng phía Nam 'xoay trục' kết nối

Cầu Nhơn Trạch kết nối TPHCM và Đồng Nai vừa hoàn thành. Ảnh: M.T

Tâm điểm cầu nối TPHCM và Đồng Nai

Tới cuối năm 2025, mạng lưới đường bộ cao tốc đã dần hình thành, với trục cao tốc Bắc-Nam, đường Vành đai 3 TPHCM (quy mô đường cao tốc). Dù vẫn có một số dự án đường bộ cao tốc được thực hiện thời gian tới (gồm nhánh phía Tây, Vành đai 4 TPHCM…) nhưng những dự án quan trọng nhất thời gian tới là những dự án cầu, đường nối. Trong đó, hàng chục dự án cầu mang tính kết nối các khu vực của TPHCM, và với địa phương lân cận.

Cụ thể, những dự án cầu như Phú Mỹ 2, Đồng Nai 2, Cát Lái, Nhơn Trạch, Cần Giờ… đều có nguồn vốn từ vài ngàn cho tới chục ngàn tỉ đồng, phản ánh phần nào quy mô và vai trò quan trọng. Theo kế hoạch, cầu Cát Lái được thiết kế dạng cầu dây văng, quy mô 8 làn xe, tổng chiều dài 11,4km (gồm cầu và đường dẫn) với tổng vốn khoảng 19.448 tỉ đồng. Điểm đầu cầu nằm trên đường Nguyễn Thị Định (TPHCM), cách nút giao Mỹ Thủy khoảng 400m; điểm cuối kết nối cao tốc Bến Lức - Long Thành (Đồng Nai). Dự án được đầu tư theo hình thức PPP, hợp đồng BOT, với cơ cấu vốn: ngân sách Nhà nước tham gia 49%, nhà đầu tư huy động 51%. Thời gian thu phí hoàn vốn dự kiến 24 năm 1 tháng.

Cũng mang vai trò kết nối là cầu Phú Mỹ 2 có quy mô 8 làn xe, tổng mức đầu tư sơ bộ khoảng 21.484 tỉ đồng, trong đó chi phí giải phóng mặt bằng khoảng 6.250 tỉ đồng. Toàn bộ dự an dài khoảng 16,7km, bắt đầu tại đường Nguyễn Hữu Thọ (TPHCM) đi theo hướng đông, kết nối vào đường Hoàng Quốc Việt đến đường Đào Trí, vượt sông Đồng Nai và kết nối với đường Liên Cảng rồi nối vào đường 25C (tỉnh Đồng Nai).

Trong khi đó, cầu Đồng Nai 2 (còn gọi cầu Long Hưng) có tổng vốn gần 11.000 tỉ đồng, được thiết kế bắc qua sông Đồng Nai về hướng hạ nguồn, thuộc khu vực phường Long Hưng (Đồng Nai). Điểm đầu cầu giao với đường Vành đai 3 TPHCM tại nút giao Gò Công (TPHCM), điểm cuối giao quốc lộ 51 tỉnh Đồng Nai. Khi hoàn thành, cầu Đồng Nai 2 sẽ cùng các tuyến Vành đai 2, Vành đai 3, nhánh nối Xa lộ Hà Nội, đường Hương lộ 2 và quốc lộ 51 hình thành trục giao thông mới. Ngoài những dự án quy mô lớn nêu trên, trước đó TPHCM và Đồng Nai đã có các dự án cầu kết nối như cầu Long Thành, cầu Nhơn Trạch, cầu Đồng Nai, cầu Hóa An…

Theo KTS Ngô Anh Vũ, Viện trưởng Viện Quy hoạch xây dựng TPHCM, việc đầu tư hạ tầng kết nối TPHCM và Đồng Nai, cũng như giữa vùng Đông Nam Bộ với các vùng khác nói chung, đã được quan tâm từ nhiều năm trước. Sau sáp nhập, yêu cầu về các dự án kết nối trở nên cấp bách hơn bao giờ hết, trách nhiệm của hai địa phương với vùng và cả nước cũng lớn hơn. Vì vậy, TPHCM và Đồng Nai đã chủ động làm việc, thống nhất kế hoạch triển khai nhiều dự án. Đây cũng là thời điểm thuận lợi khi không gian thể chế được mở rộng, khuyến khích tư nhân tham gia các dự án hạ tầng. Cần triển khai nhanh thủ tục, hướng dẫn rõ ràng và định hướng nhà đầu tư để nắm bắt cơ hội. Cũng theo ông Vũ, điều quan trọng nhất là tinh thần đồng hành TPHCM và Đồng Nai không chỉ xây dựng hạ tầng kết nối cho nhau, mà đang xây dựng hạ tầng cho cửa ngõ của quốc gia. Với các cơ chế đã có, quyết tâm đã sẵn sàng, chỉ trong vòng ít năm tới, hạ tầng giữa TPHCM và Đồng Nai nói riêng, cũng như vùng Đông Nam Bộ nói chung, sẽ rất hiện đại.

Dù nguồn vốn đầu tư công và PPP đã sẵn sàng, bài toán lớn nhất của các dự án kết nối vùng không nằm ở kỹ thuật hay tài chính, mà ở cơ chế phối hợp liên tỉnh. Một tuyến đường nhưng mỗi địa phương một quy trình, một tốc độ, một mức bồi thường khác nhau. Giải quyết nút thắt này, việc “xoay trục hạ tầng” kỳ vọng sẽ được đẩy nhanh.

Cao tốc trục ngang kết nối địa phương

Nếu như cao tốc Bắc Nam là trục đường “xương sống” kết nối hầu hết các tỉnh thành cả nước đã gần như hoàn thiện thì ở khu vực phía Nam, loạt dự án sắp triển khai hầu hết mang tính kết nối với các địa phương. Điển hình là cao tốc TPHCM-Mộc Bài (dài khoảng 51km) nối TPHCM với Tây Ninh, cao tốc Long Thành-Hồ Tràm (khoảng 42km) nối TPHCM và Đồng Nai, hay cao tốc TPHCM-Chơn Thành dài 57km nối TPHCM với Đồng Nai… Ngoài ra, cao tốc Biên Hòa-Vũng Tàu (dài 54km) nối TPHCM với Đồng Nai cũng chuẩn bị đưa vào khai thác. Đặc điểm chung của nhóm dự án trên là dù có chiều dài khá ngắn và độc lập nhưng đây lại là các tuyến cao tốc mang nhiều giá trị khai thác, chủ yếu phục vụ nhu cầu di chuyển dân sinh. Điều này khá quan trọng và khác với trục cao tốc Bắc-Nam chủ yếu vận tải hàng hóa. Đặc biệt, mang ý nghĩa quan trọng nhất là 2 đường Vành đai 3 TPHCM (dự kiến hoàn thiện tháng 4/2026) và Vành đai 4 TPHCM đi qua TPHCM, Tây Ninh, Đồng Nai đã bắt đầu khởi công (gói xây dựng khu vực Bình Dương). Với quy mô đường cao tốc, 2 đường Vành đai này sẽ tạo sự kết nối sâu rộng, giảm áp lực hạ tầng và tăng lựa chọn di chuyển cho người dân.

Song song với các dự án nêu trên, thời điểm hiện nay một số đoạn của trục cao tốc phía Tây đi qua Tây Ninh, Đồng Nai, TPHCM, Lâm Đồng… đang được gấp rút triển khai. Trong đó đoạn Đức Hòa-Chơn Thành (qua Tây Ninh, TPHCM và Đồng Nai) dài 73km dự kiến sẽ hoàn thành ngay trong năm 2025 này, là đoạn đầu tiên được đưa vào khai thác. Trong khi đó, các đoạn Chơn Thành-Gia Nghĩa dài 129km đã khởi công, đoạn Gia Nghĩa-Bảo Lộc đang gấp rút lên kế hoạch…

Với đặc thù hiện nay, nhu cầu di chuyển của các khu vực phía Nam cũng như chiến lược phát triển có một số thay đổi, nhu cầu xây dựng các tuyến đường, cầu kết nối các khu vực là cần thiết, cấp bách hơn bao giờ. Trong đó, ngoài kết nối giữa các địa phương thì kết nối trong cùng địa phương cũng rất quan trọng, cần thiết.

Đoàn Xá