Hà Nội quyết liệt bảo vệ môi trường, bảo vệ sức khỏe người dân

Tổ chức không gian hạ tầng, cảnh quan hết sức tốt, đó là mục tiêu Hà Nội phấn đấu. Ảnh minh họa: IT

Ngày 15/7, tại Hà Nội, đã diễn ra tọa đàm Quyết liệt bảo vệ môi trường, bảo vệ sức khỏe người dân Thủ đô, nhằm nhận diện thực trạng, phân tích nguyên nhân và tìm ra các giải pháp cấp bách để giải quyết vấn đề ô nhiễm, bảo vệ môi trường, bảo vệ sức khỏe người dân tại Thủ đô Hà Nội, nơi các chỉ số ô nhiễm liên tục đặt trong trạng thái “cảnh báo”.

Chỉ thị 20 là kịp thời và cấp bách, Hà Nội quyết liệt hành động

Tại Tọa đàm, Ông Hoàng Văn Thức, Cục trưởng Cục Môi trường cho biết: Về các nội dung chỉ đạo trong Chỉ thị 20 của Thủ tướng Chính phủ hết sức cấp bách cũng mang tính tổng thể và toàn diện, tập trung vào nhiều nội dung. Chỉ thị đưa ra nhóm giải pháp, nhiệm vụ rất cụ thể để giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường nói chung, về không khí tại một số đô thị lớn, về nước thải tại lưu vực sông hay là xử lý chất thải rắn tại các đô thị, vùng nông thôn. Chỉ thị đưa ra nhiều giải pháp bổ trợ khác với tổng thể về mặt cơ chế, chính sách để mục tiêu đạt được giảm thiểu ô nhiễm môi trường, mang lại cuộc sống an lành cho người dân.

Từ cuối năm 2024 có một đợt ô nhiễm không khí tại các đô thị lớn, trong đó Hà Nội đã kéo dài từ tháng 10 cho đến tháng 4 năm nay. Điều đó phản ánh nếu không kiểm soát tốt các hoạt động phát thải gây ô nhiễm thì sẽ làm suy giảm chất lượng không khí tại các đô thị.

Tiếp đó, Phó chủ tịch Ủy ban nhân dân Thành phố Hà Nội Dương Đức Tuấn nhấn mạnh vấn đề ô nhiễm môi trường hết sức quan trọng, ảnh hưởng rất lớn tới sức khỏe, môi trường sống người dân Thủ đô.

Việc loại bỏ phương tiện chạy xăng dầu là xu thế tất yếu và Hà Nội sẽ nghiên cứu các chính sách hỗ trợ phù hợp nhất cho người dân trong khu vực vành đai 1 khi cấm xe máy xăng từ tháng 7/2026.

Vì vậy, Hà Nội sẽ tiếp tục triển khai các dự án quy hoạch, chương trình, đề án xử lý ô nhiễm các địa bàn đồng bộ với quản lý về vệ sinh môi trường.

Trong số đó, ô nhiễm không khí là từ các phương tiện giao thông vận tải, nhất là quá trình phát triển hạ tầng kỹ thuật giao thông vận tải của chúng ta cơ bản sử dụng nhiên liệu hóa thạch (xăng, dầu) đang là vấn đề nan giải.

Vành đai 1 là vành đai hàm chứa cả những trung tâm nội đô lịch sử rất lớn như khu phố cổ, khu vực Hồ Gươm và phụ cận, khu phố cũ thuộc trung tâm Hoàng thành, trung tâm chính trị Ba Đình.

Chỉ thị 20 đã đưa ra những giải pháp, những nhiệm vụ, chỉ đạo, chỉ tiêu cụ thể xử lý các phương tiện giao thông

Chỉ thị 20 có những nội dung rất cụ thể trong việc triển khai Điều 28 Luật Thủ đô. Theo đó, Thành phố Hà Nội phải kiểm soát các vùng phát thải thấp. Triển khai Luật Thủ đô, Thành phố Hà Nội cũng đã ban hành các nghị quyết trên cơ sở thiết lập các đề án để quy định các vùng phát thải thấp.

Vùng phát thải thấp là vùng kiểm soát nghiêm ngặt các phương tiện, các yếu tố, nhân tố có thể gây ra ô nhiễm môi trường.

Cũng theo nguyên tắc kiểm soát trong khu vực trung tâm đô thị lõi, xác định theo các vành đai như vành đai 1, mở rộng vành đai 2, vành đai 3, vành đai 4, thậm chí vành đai 5. Riêng vành đai 4, vành đai 5 là vành đai liên vùng thủ đô, vành đai 1 là trung tâm nội đô lịch sử, vành đai 2 là thuộc nội đô lịch sử, vành đai 3 là nội đô mở rộng.

Quá trình này rất phù hợp cho các vùng không khí để xử lý. Chắc chắn tất cả phương tiện dù là phương tiện cá nhân hay công cộng đều phải hướng tới phát thải thấp.

Chắc chắn rằng, chỉ những phương tiện sạch mới tạo ra điều kiện phát thải thấp, các phương tiện 2 kỳ, chạy xăng, dầu tạo ra những hệ lụy về môi trường. Hệ quả của việc này là vừa không văn minh vừa thiếu trật tự và đương nhiên sẽ ảnh hưởng tới môi trường.

Chúng tôi đang triển khai các chương trình khác nhau, riêng nội dung về phương tiện giao thông cá nhân sử dụng xăng dầu, đây là một vấn đề phải bảo đảm hết sức hài hòa, liên quan tới người dân sử dụng phương tiện này, các doanh nghiệp, nhà nước, phải bảo đảm khả năng vừa chuyển hóa phù hợp, vừa khả thi

Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân Thành phố Hà Nội Dương Đức Tuấn

Chỉ thị 20 nêu rất cụ thể như đến ngày 01/7/2026, không lưu hành xe mô tô, xe gắn máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch (xăng dầu) mà chuyển sang sử dụng phương tiện sạch, xanh. Đến ngày 01/01/2028, trong vành đai 1 không sử dụng mô tô, xe máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch và hạn chế ô tô trong vành đai 1 và 2. Đến năm 2030, xét các điều kiện này để phát triển tiếp tới vành đai 3. Đây có thể chưa hết cả Thủ đô được; ô nhiễm Thủ đô đương nhiên có cả trong lòng Thủ đô, khu trung tâm Thủ đô và những khu vực trong vùng Thủ đô.

Nghiên cứu những chương trình, kế hoạch, biện pháp, giải pháp cụ thể để triển khai Chỉ thị của Thủ tướng

Theo Phó Chủ tịch Hà Nội, để thực hiện nhiệm vụ này phải nghiên cứu một cơ chế chính sách để hỗ trợ chuyển đổi phù hợp nhất cho nhân dân, đặc biệt là người sử dụng phương tiện chạy bằng xăng dầu trong khu vực vành đai 1, trung tâm của Thủ đô.

Bên cạnh đó cũng khuyến khích người dân ở khu vực ngoài vành đai 1 theo lộ trình năm 2026, 2028, 2030, kể cả trong Thủ đô và giao diện với Thủ đô cũng thụ hưởng chính sách khuyến khích chuyển đổi.

"Chúng tôi cũng sẽ có những biện pháp về quản lý, chắc chắn cần sự phối hợp của nhà nước, nhân dân, doanh nghiệp. Vì vậy, sẽ có những biện pháp để kêu gọi và tổ chức quản lý, triển khai cho tất cả doanh nghiệp cung ứng phương tiện xanh để đưa ra chế độ ưu đãi nhất để chuyển đổi phương tiện, thậm chí hỗ trợ vào giá thành và các vấn đề liên quan để sử dụng phương tiện đó tốt nhất.

Bởi vì đây là sự nghiệp chung để kiến tạo môi trường chứ không chỉ có riêng nhà nước, hay nhân dân, doanh nghiệp.

Đặc biệt kèm theo các vấn đề như lệ phí trước bạ, đăng ký và các vấn đề như giao thông tĩnh. Trong lộ trình này, sẽ tăng cường cho khu vực hạn chế xe xăng dầu, ưu đãi cho các xe sử dụng năng lượng xanh, sạch.

Luật Thủ đô cũng khuyến khích việc chuyển đổi này, thậm chí các phương tiện xanh, sạch đăng ký thì miễn phí gần như 100% lệ phí trước bạ, đăng ký.

Giao thông tĩnh cũng có sự hỗ trợ nhất định, có cả loại hình ô tô và xe máy. Đối với xăng dầu, đây là một quá trình quản lý phải đạt tới điểm hài hòa trung chuyển phù hợp."

Ông Tuấn chia sẻ, Ủy ban nhân dân Thành phố Hà Nội sẽ trình Hội đồng Nhân dân Thành phố các nghị quyết chuyên đề xử lý các vấn đề này. Chúng tôi dự kiến vào tháng 9/2025 sẽ trình theo đúng lộ trình mà Chỉ thị 20 yêu cầu.

Bên cạnh đó, khi chuyển đổi phương tiện, trước mắt trong vành đai 1 với mốc ngày 01/7/2026, thì đương nhiên cần có sự hỗ trợ về hệ thống hạ tầng kỹ thuật, đặc biệt trạm sạc cho các xe sử dụng điện. Chúng tôi sẽ chuẩn hóa lại quy hoạch và triển khai mạng lưới hạ tầng kỹ thuật này, thậm chí còn làm nhiệm vụ đầu tư công của Thành phố để kiện toàn hệ thống trạm sạc phù hợp, song song với việc bảo đảm an toàn.

"Có trường hợp chúng ta kiểm soát không phù hợp các trạm sạc, sẽ tạo nguy cơ mất an toàn cho các đối tượng sử dụng xe này. Chúng ta thấy pin xe là vấn đề liên quan tới cả phòng cháy, chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ.

Chúng tôi sẽ kiểm soát và thiết lập đồng bộ với hệ thống giao thông tĩnh, kiểm soát chặt các khu vực trong cấu trúc công năng một tòa nhà, chủ yếu triển khai các khu vực bên ngoài gắn với hạ tầng kỹ thuật giao thông, kể cả giao thông động và giao thông tĩnh, các khu vực công cộng, làm sao thể hiện được mạng lưới thuận tiện nhất và tốt nhất. Đây cũng chính là phương tiện để bảo đảm hạ tầng kỹ thuật hiện đại, hòa nhập trong một đô thị thông minh, được kiểm soát chặt chẽ về chuyển đổi số và quản trị.

Chúng tôi cũng phải trù bị các khu đô thị mới, sẽ kiểm soát các hạ tầng kỹ thuật này đồng bộ, liên quan đến cả sử dụng năng lượng sạch, không chỉ có xe máy, ô tô, không chỉ có một hãng mà nhiều hãng.

Có những mô hình chúng tôi học tập thế giới, có những trạm, khu vực có thể đổi các pin xe tại chỗ, đa hãng.

Trong nội đô vành đai 1 sẽ khó khăn hơn, trước mắt là những vấn đề về xe máy, chúng tôi sẽ có những biện pháp hết sức linh hoạt, phù hợp. Điều này rất quan trọng.

Bên cạnh đó sẽ đồng hành vấn đề quy chuẩn, tiêu chuẩn của Trung ương và địa phương theo luật. Đây không phải là hạn chế phương tiện cá nhân ngay. Chắc chắn khi tác động vào phương tiện cá nhân mà tỉ lệ tương đối lớn như vậy thì một vấn đề quan trọng là tăng tỉ lệ vận tải hành khách công cộng.

Đồng thời trong vành đai 1 và 2, chúng tôi phải tổ chức mạng lưới hệ thống giao thông công cộng đa phương thức thích hợp nhất, hiện đại nhất, thông minh nhất.

Đây cũng là nội dung của Chỉ thị 20. Trong Thành phố Hà Nội, hiện nay khu vực vành đai 1 có 45 tuyến xe buýt với 535 xe, trong đó có 11 tuyến xe buýt điện với 126 xe. Chúng tôi sẽ cấu trúc lại mạng lưới này.

Đồng hành với đề án, chúng tôi chuyển đổi các hệ thống xe buýt sang năng lượng xanh, sạch, cơ bản cũng là xe điện.

Đề án đã ban hành, nghị quyết đang hình thành, lộ trình này sẽ đến năm 2030 Thành phố sẽ chuyển đổi toàn bộ hệ thống xe buýt sang xe buýt điện.

Hiện nay vành đai 1 mới chỉ được 11/45 tuyến xe buýt điện. Bản thân xe buýt cũng phải chuyển đổi. Chúng tôi sẽ tăng cường mạng lưới xe buýt quy mô trung bình 8-12-16 chỗ. Hiện nay loại hình này tỏ ra rất hiệu quả khi triển khai hệ thống hạ tầng giao thông đường bộ trong khu vực vành đai 1 để tạo thành mạng lưới phủ rộng hơn.

Cũng có loại hình taxi xe điện kiểm soát bổ trợ, thiết lập các loại hình trung chuyển xe điện ở mức độ nhỏ hơn quy mô 4 chỗ, tạo mạng lưới khép kín trong khu vực vành đai 1, phát triển lan tỏa vành đai 2 trong tương lai với lộ trình đến năm 2028 tiến tới 2030 cho các vành đai.

Đối với hệ thống xe buýt này, chúng tôi sẽ cố gắng kết hợp với hệ thống đường sắt đô thị. Hiện nay có tuyến Cát Linh – Hà Đông đi vào trung tâm vành đai 1, tuyến Nhổn – Ga Hà Nội, ngay trong năm 2025 và đến năm 2030 Thành phố Hà Nội sẽ phải hình thành hoàn chỉnh 3 tuyến đường sắt đô thị (tuyến đường sắt đô thị số 2, số 3, số 5) và tuyến đường sắt đô thị nhánh số 2A.

Chúng tôi cũng có những tuyến như Nam Thăng Long – Trần Hưng Đạo, Trần Hưng Đạo – Thượng Đình, Nam Thăng Long – Nội Bài. Hay như tuyến số 3 Nhổn – Ga Hà Nội, Ga Hà Nội – Hoàng Mai, Nhổn – Sơn Tây, tuyến số 5 từ Hồ Tây, Văn Cao đi xuyên qua nội đô lịch sử vành đai 1, 2 ra tới phía Tây Thành phố là Hòa Lạc, hay ngay tuyến Cát Linh – Hà Đông thì sẽ có những tuyến như Hà Đông kéo dài Xuân Mai để hoàn chỉnh.

Đây là chúng tôi triển khai quyết liệt theo một đề án tổng thể đầu tư xây dựng hệ thống đường sắt đô thị Thủ đô mà Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ Chính trị, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết 188 ngày 09/02/2025, theo đó đến năm 2030 chúng tôi phải hoàn thành 98 km, hiện nay mới chỉ được 25 km dài. Đây là các phương tiện vận tải khối lượng lớn tốc độ cao.

Ngay cả khu vực sông Hồng cũng được quan tâm trong thời gian tới để kiện toàn hạ tầng kỹ thuật. Nâng tỷ lệ vận tải hành khách công cộng lên. Hiện nay tỉ lệ này toàn Thành phố còn hạn chế, mới chỉ khoảng 20%. Thời gian tới, đến 2030, tỉ lệ này sẽ phải cố gắng nâng tới 35%, thậm chí 40%.

Vận tải hành khách công cộng càng tăng cao thì càng kiểm soát được phương tiện cá nhân.

Chúng tôi sẽ có lộ trình đồng hành để triển khai, hướng tới văn minh, thông minh đô thị trong sử dụng các phương tiện này. Đối với vành đai 1, trong quá trình phát triển đường sắt đô thị, cấu trúc lại hệ thống xe buýt, chắc chắn chúng tôi cũng sẽ cố gắng nâng tỉ lệ vận tải hành khách công cộng trước mắt cho vành đai 1 lên gấp đôi so với tỉ lệ chung của toàn Thành phố, bảo đảm 40%.

Như vậy người dân sử dụng xe máy chuyển đổi trong vành đai 1, kể cả người dân ngoài vành đai 1 tới vành đai 1, phân tán vào hệ thống mạng lưới giao thông của vành đai xuyên tâm là có một mạng lưới để bổ trợ.

Những nội dung này chúng tôi sẽ tổng hợp, rà soát chi tiết, cụ thể, thống kê, đưa ra những giải pháp quản lý chi tiết. Đó là những nội dung hết sức cơ bản để có thể triển khai được Chỉ thị 20.

Chỉ thị 20 là cấp bách, quyết liệt thì đương nhiên hành động của Thành phố là phải quyết liệt và cấp bách và chúng ta chỉ có thể làm được việc này thì mới có được chuyển động xanh chuyển biến trong việc kiểm soát một phần môi trường."

Theo Phó Chủ tịch Hà Nội Dương Đức Tuấn, đối chiếu với những đô thị trên thế giới thì đương nhiên các phương tiện giao thông công cộng, tổ chức không gian hạ tầng, cảnh quan hết sức tốt, đó là mục tiêu Hà Nội phấn đấu.

Đối với Thủ đô, có Nghị quyết 15 của Bộ Chính trị, phấn đấu Thủ đô hội nhập toàn cầu, những vấn đề phát triển lớn về kinh tế, xã hội mang lại từ nền tảng tổ chức không gian sống. Một trọng tâm là môi trường, Thành phố Hà Nội đương nhiên đồng hành vấn đề là 2 nội dung lớn phải giải quyết, đó là ô nhiễm môi trường và ùn tắc giao thông.

Đây là Chỉ thị tác động thẳng vào những nội dung này và chỉ có thể làm được điều này khi mà chính quyền, nhân dân, doanh nghiệp đồng hành, chung sức, đồng lòng vượt qua khó khăn để triển khai.

"Tôi hi vọng lợi ích hài hòa trong vấn đề này sẽ bảo đảm hết tất cả, không có hiện tượng đột ngột, đứt gãy, khó khăn, bất khả thi. Những nội dung này phải cố gắng cao độ, quyết liệt mới thực hiện được" - lãnh đạo Hà Nội chia sẻ.

PV