Hà Nội hướng tới lộ trình cắt giảm rác thải nhựa

Theo báo cáo của UNEP cho thấy mỗi năm thế giới tạo ra hơn 400 triệu tấn nhựa, phần lớn là sản phẩm dùng một lần gây ô nhiễm đại dương và đe dọa hệ sinh thái. Nếu không kiểm soát, đến năm 2040 lượng nhựa rò rỉ ra môi trường có thể tăng thêm 50%.

Tại Việt Nam, mỗi năm phát sinh khoảng 1,8 triệu tấn rác thải nhựa, trong đó 280.000 - 730.000 tấn trôi ra biển, nhưng tỷ lệ tái chế mới đạt 27%. Theo Luật Bảo vệ môi trường 2020 và Nghị định 08/2022, sau năm 2025 sẽ dừng sử dụng sản phẩm nhựa dùng một lần tại nhiều cơ sở dịch vụ; từ 1/1/2026, ngừng sản xuất, nhập khẩu túi ni lông khó phân hủy dưới kích thước, độ dày quy định.

Quang cảnh tọa đàm “Quản lý và giảm thiểu rác thải nhựa”. Ảnh: Mạnh Hưng

Thúc đẩy thu gom rác tái chế bằng mô hình “đổi rác lấy quà”

Chia sẻ tại tọa đàm, bà Nguyễn Thị Hưởng, Phó Trưởng phòng Quản lý chất thải rắn, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội, cho biết thành phố đã triển khai thí điểm phân loại rác tại nguồn ở 5 quận nội đô (cũ) gồm: Hoàn Kiếm, Ba Đình, Đống Đa, Hai Bà Trưng và Nam Từ Liêm.

Đồng thời, Sở đã thành lập tổ công tác chuyên ngành để hướng dẫn kỹ thuật, hỗ trợ các quận xây dựng kế hoạch triển khai và đôn đốc thực hiện. Trong đó, Hoàn Kiếm triển khai tại toàn bộ 18 phường, các quận còn lại thực hiện thí điểm từ 1 đến 3 phường trọng điểm.

Rác thải được phân thành 4 nhóm: chất thải có thể tái chế, tái sử dụng; chất thải nguy hại; chất thải cồng kềnh; và chất thải còn lại.

Ngoài ra, Hà Nội đã bố trí 115 điểm đặt thùng phân loại (trừ chất thải nguy hại), 24 điểm tập kết rác cồng kềnh và tổ chức thu gom định kỳ do Công ty URENCO thực hiện. Nhà máy xử lý rác cồng kềnh công suất khoảng 10 tấn/ngày đang được thí điểm tại Cầu Diễn.

Đối với rác tái chế, các điểm thu gom tập trung được tổ chức vào thứ Bảy hàng tuần, khuyến khích người dân mang chất thải đến đổi quà để hình thành thói quen phân loại.

Kết quả thí điểm cho thấy thành phố đã thu gom khoảng 380 tấn rác tái chế và 160 tấn rác cồng kềnh; lượng chất thải còn lại tại quận Hoàn Kiếm giảm từ 2,2% đến 2,8%.

Để triển khai đồng bộ từ ngày 1/1/2025, Sở Tài nguyên và Môi trường đã ban hành văn bản 10750 (31/12/2024) hướng dẫn các quận, huyện thực hiện phân loại, thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải.

Nhiều khó khăn trong triển khai

Phó trưởng phòng Quản lý chất thải rắn, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội Nguyễn Thị Hưởng chia sẻ tại tọa đàm. Ảnh: Mạnh Hưng

Theo bà Hưởng, quá trình triển khai vẫn gặp nhiều khó khăn như việc thành phố vừa sắp xếp lại đơn vị hành chính, dẫn đến biến động nhân lực và cần thời gian ổn định bộ máy; hạ tầng kỹ thuật còn thiếu, đặc biệt là điểm tập kết và trung chuyển, công tác xử phạt còn hạn chế dù Nghị định 45/2022 đã quy định rõ.

Hiện tại, Hà Nội áp dụng mức phạt gấp đôi theo Luật Thủ đô và Nghị quyết 08/2025 đối với các hành vi đổ trộm, xử lý rác sai quy định, đốt rác… nhưng hệ thống camera giám sát chưa đồng bộ, gây khó khăn trong việc ghi nhận vi phạm. Thành phố đang được đề xuất tích hợp hệ thống camera an ninh để giám sát toàn bộ quá trình phân loại và thu gom.

Cùng với đó, Sở đã trình UBND thành phố Tờ trình 25 ngày 28/11/2025 về quy định quản lý chất thải rắn sinh hoạt, nêu rõ yêu cầu phân loại tại nguồn, thu gom và vận chuyển, bao bì chứa đựng, điểm chuyển giao và phương án xử lý. Đồng thời, đề xuất ứng dụng công nghệ thông tin để giám sát liên tục từ người dân đến đơn vị thu gom.

Mục tiêu đặt ra là xây dựng Thủ đô xanh - sạch - đẹp, giảm thiểu rác thải nhựa và hoàn thành các yêu cầu theo Nghị quyết 22 và các kế hoạch liên quan của thành phố. Do đó, bà Hưởng cho biết, giai đoạn 2026-2031, thành phố sẽ khảo sát, đánh giá toàn bộ hệ thống phát sinh - thu gom - xử lý chất thải sau khi sắp xếp lại 126 phường/xã; rà soát các cơ sở sản xuất, đánh giá công nghệ theo hướng kinh tế tuần hoàn, giảm phát thải và khuyến khích sản phẩm thân thiện môi trường.

Mạnh Hưng